Bánh chè lam Thạch Xá là thứ bánh mang đậm “chất quê" nên để thưởng thức cũng vô cùng đơn giản. Để thưởng thức, chỉ cần cắt bánh theo miếng nhỏ vừa phải, rồi pha ấm trà thơm. Vị của bánh chè lam quện với hương vị trà sẽ mang tới cho người ăn có được cảm giác ngọt, thơm, đượm vô cùng thú vị. Nhất là vào dịp xuân tết, trong cái không khí se se lạnh, ăn bánh chè lam, uống trà mạn là một cách thưởng thú quà quê mộc mạc nhưng cũng tinh tế lắm. 

Theo người dân làm nghề thôn Thạch, Bánh chè lam Thạch Xá (Thạch Thất, Tp. Hà Nội) có từ thời nhà Lê (đầu thế kỷ 15). Để tiện cho việc mang lương thực có đủ dinh dưỡng và có thể sử dụng dài ngày trên đường đánh giặc, nghĩa quân Lam Sơn đã mang theo món ăn này. Còn theo một truyền thuyết khác của các bô lão trong làng, thứ bánh thơm dẻo này được ra đời từ lòng thành kính muốn dâng lên Đức Phật một sản vật địa phương vào mỗi dịp Tết.

Nguyên liệu để làm bánh chè lam là những loại nông sản bình dị như: Bỏng nếp Lạc, vừng, gừng, đường, mạch nha… Trải qua nhiều công đoạn như: Lựa thóc nếp, rang thành bỏng, nghiền thành bột,  bỏ đường, mạch nha, gừng,  nước… theo tỷ lệ nhất định, đun sôi già lửa. Sau đó bắc ra, cho bột nếp, lạc rang vào nhào trộn…, sau đó đổ bánh ra cắt, đóng gói… Các bước tưởng chừng đơn giản là vậy, nhưng phải nhờ bàn tay khéo léo của người thợ, bánh chè lam mới có độ mềm, dẻo, thơm... đặc trưng, không bị khô, cứng.

Trải qua thời gian, nghề làm bánh chè lam của người dân thôn Thạch, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, Tp. Hà Nội vẫn luôn được giữ gìn, phát triển. Làng nghề bánh chè lam Thạch xá đã được UBND Thành phố Hà nội công nhận là Làng nghề truyền thống. Hiện có khoảng 70 hộ làm bánh, trong đó có 20 hộ sản xuất thường xuyên. Nghề làm bánh chè lam đã gắn bó với nhiều hộ dân Thôn Thạch và trở thành sinh kế. Đã có những thời điểm kinh tế khó khăn, nghề tưởng như bị mai một nhưng người dân thôn Thạch vẫn luôn tìm cách để duy trì và đưa sản phẩm vào thị trường.

Ông Nguyễn Trí Thủy - Chủ tịch Hội làng nghề Bánh chè lam Thạch Xá

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Công nghiệp & Tiêu dùng, ông Nguyễn Trí Thủy - Chủ tịch Hội làng nghề Bánh chè lam Thạch xá cho biết: Cứ mỗi độ tết đến xuân về, hầu như nhà nào thôn Thạch cũng tự tay làm bánh để cúng ông bà tổ tiên. Đối với các hộ làm kinh doanh thì dịp cuối năm sẽ tập trung sản xuất nhiều hơn. Hiện nay, đầu ra cho sản phẩm cũng đa dạng như: Qua kênh hội chợ, lễ hội, qua online, qua người thân. Nhiều năm qua, Bánh chè lam Thạch Xá đã khẳng định được thương hiệu và được người dân xa gần mến mộ. Tuy nhiên, năm nay, do dịch Coivd-19 kéo dài, sản lượng của làng nghề có phần giảm, nhất là những hội bán hàng qua kênh lễ hội.

Thôn Thạch nằm gần Chùa Tây Phương - Ngôi chùa có hàng ngàn năm lịch sử. Bánh chè lam Thạch Xá đã ghi dấu ấn với quý khách gần xa về một thứ quà quê dưới chùa cổ kính, cũng là để nhắc nhở người dân thôn Thạch giữ gìn truyền thống làm nghề trăm năm.

Ngọc Minh