Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2011 - 2020 được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam phê duyệt ngày 04/6/2010, với mục tiêu đến năm 2015 có 20% số xã và đến năm 2020 có 50% số xã đạt tiêu chuẩn NTM theo Bộ tiêu chí quốc gia về NTM. Trong Bộ tiêu chí này, điện là tiêu chí thứ 4 trên tổng số 19 tiêu chí, cần đáp ứng 2 yếu tố: Hệ thống điện đảm bảo yêu cầu kỹ thuật của ngành Điện và tỷ lệ hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn từ các nguồn.

Sau gần 10 năm triển khai thực hiện, xây dựng NTM đã thực sự trở thành một phong trào có sức lan tỏa mạnh mẽ, rộng khắp, được cả hệ thống chính trị và đông đảo nhân dân cả nước nhiệt tình hưởng ứng, tích cực tham gia. Đến hết tháng 9/2019, cả nước có 4.665 xã (52,4%) được công nhận đạt chuẩn NTM. Bình quân mỗi xã trên cả nước đạt 15,32 tiêu chí NTM. Cả nước không còn xã đạt dưới 5 tiêu chí, đồng thời đã có 93 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Trong đó, việc thực hiện tiêu chí điện đã thu được nhiều kết quả tích cực, góp phần đem lại lợi ích thiết thực cho nhân dân.

Có thể nói, đối với tiêu chí số 4 là điện nông thôn, EVN và các đơn vị thành viên đóng vai trò chủ lực, nòng cốt, đã không ngừng cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới lưới điện trung, hạ áp nông thôn; đáp ứng đủ, kịp thời nhu cầu phát triển sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, nuôi trồng thủy hải sản, sinh hoạt và đảm bảo vận hành an toàn ổn định lưới điện của dân cư khu vực nông thôn. Kết quả huy động nguồn lực giai đoạn 2016 - 2019 đạt 81.700 tỉ đồng, gấp 1,6 lần so với vốn đầu tư giai đoạn 2011 - 2015 (50.100 tỉ đồng).

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao Huân chương Lao động hạng Nhất trong phong trào thi đua xây dựng NTM

Đến nay, EVN đã cấp điện đến 100% số xã, trong đó có 8.072/8.902 xã (khoảng 90,7%) trên cả nước đạt tiêu chí số 4 về NTM, tăng gần 46% so với năm 2010 và tăng 8,3% so với thời điểm năm 2015. Nhiều tỉnh, thành phố đạt tỷ lệ 100% tổng số xã trên địa bàn đạt chuẩn NTM về điện.

Cùng với việc đầu tư xây dựng, phát triển lưới điện khu vực nông thôn, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Công Thương, EVN đã tiếp tục đẩy mạnh công tác tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn từ các tổ chức quản lý điện địa phương không đủ năng lực quản lý. Đến cuối năm 2018, EVN đã tiếp nhận tổng số gần 6.000 xã, quản lý bán điện trực tiếp tới hơn 6,2 triệu hộ dân và tiến hành cải tạo lưới điện sau tiếp nhận với tổng chi phí khoảng 8.000 tỷ đồng. Qua đó, giúp các hộ dân nông thôn được sử dụng điện đảm bảo chất lượng, an toàn, ổn định; được mua điện theo giá quy định của Chính phủ và sử dụng các dịch vụ khách hàng do EVN cung cấp. Cùng với đó, EVN đã hoàn thành tiếp nhận quản lý và bán điện tại 11/12 huyện đảo, đảm bảo cấp điện ổn định, liên tục 24/24h phục vụ nhân dân trên các đảo, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo, an ninh chính trị và xã hội.

Ông Võ Quang Lâm - Phó Tổng giám đốc EVN cho biết: “Trong 10 năm triển khai tiêu chí số 4, khó khăn lớn nhất là thiếu nguồn vốn đầu tư cải tạo và phát triển lưới điện nông thôn do đặc thù lưới điện nông thôn trải trên địa bàn rộng lớn, nhiều khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa, có những nơi chưa có đường giao thông, nhiều hộ dân sinh sống rải rác. Bên cạnh đó, công tác giải phóng mặt bằng để xây dựng công trình lưới điện mới ngày càng khó khăn, đặc biệt là lưới truyền tải điện 220/110 kV. Trong giai đoạn tới, EVN kiến nghị Chính phủ xem xét, cân đối bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 để thực hiện được mục tiêu của Chương trình “Cấp điện nông thôn từ lưới điện quốc gia giai đoạn 2013 - 2020” theo Quyết định số 2081/QĐ-TTg ngày 08/11/2013 của Chính phủ và Quyết định 1740/QĐ-TTg ngày 13/12/2018. Ngoài ra, EVN cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành làm việc với các tổ chức quốc tế tìm kiếm các nguồn vốn ưu đãi và có chính sách của Chính phủ hỗ trợ lãi suất cho EVN để thực hiện các dự án đầu tư lưới điện cho khu vực nông thôn, đáp ứng được mục tiêu của Chương trình đề ra”. 

Bên cạnh đó, EVN cũng đề nghị UBND các tỉnh cần ưu tiên bố trí vốn ngân sách hàng năm của tỉnh để thực hiện đầu tư cấp điện cho các hộ dân chưa có điện, khi ngân sách trung ương chưa bố trí vốn, do các dự án cấp điện theo Chương trình này mang tính công ích, thực hiện mục tiêu an sinh xã hội nên không thể vay vốn thương mại để đầu tư. Đồng thời, EVN kiến nghị UBND các tỉnh chỉ đạo Ban chỉ đạo xây dựng NTM của tỉnh có kế hoạch và thống nhất danh mục các xã xây dựng NTM đồng bộ các nguồn lực để thực hiện tập trung 19 tiêu chí, sử dụng kết hợp các nguồn vốn có hiệu quả trong bối cảnh các nguồn vốn đều đang gặp rất nhiều khó khăn; Vận động các hộ dân tự nguyện tham gia giải phóng mặt bằng để có thêm vốn đầu tư xây dựng mới lưới điện, đáp ứng nhu cầu sử dụng điện của các xã. Ngoài ra, EVN và các đơn vị cũng đề nghị các địa phương hỗ trợ tuyên truyền, vận động người dân trong việc phát quang hành lang an toàn lưới điện, vận động người dân không trồng các cây nhanh phát triển dưới đường dây hiện hữu.

Với tầm quan trọng của việc điện khí hóa nông thôn cũng như xây dựng NTM, ông Nguyễn Thành Nam - Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, Thường trực Ban Chỉ đạo Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM đã khẳng định tiêu chí số 4 có ý nghĩa rất lớn trong việc thúc đẩy các tiêu chí khác trong xây dựng NTM. Do đó, Ban Chỉ đạo sẽ hỗ trợ tối đa để Bộ Công Thương cũng như EVN hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong giai đoạn tiếp theo.

Hà Nam