Ðể đạt được kết quả nêu trên đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng của các doanh nghiệp (DN), nhất là việc triển khai các giải pháp tìm kiếm, mở rộng thị trường; đầu tư, áp dụng các công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng sức cạnh tranh trên thị trường…

Ổn định nguồn hàng

Tính đến thời điểm hiện tại, lượng đơn hàng tại các DN ngành dệt may tương đối dồi dào, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động. Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ty CP May Hưng Yên (Hugaco) Nguyễn Xuân Dương cho biết, kim ngạch xuất khẩu của tổng công ty năm 2018 đạt khoảng 310 triệu USD, giá trị mang lại dự kiến vượt 8% kế hoạch. Mặc dù các DN phải đối diện với sự cạnh tranh gay gắt đến từ những thị trường như Bangladesh, Cam-pu-chia, Indonesia, Ấn Ðộ… nhưng với sự nỗ lực của các DN, ngành dệt may Việt Nam (DMVN) đã cán đích và vượt mục tiêu đề ra. Trong đó được thể hiện qua các nguyên nhân chính như mở cơ sở sản xuất sử dụng thêm lao động ở một số khu vực miền trung, miền núi phía bắc; giá gia công được giữ nguyên, thậm chí có đơn vị tăng so với trước là cơ sở để các DN hoàn thành tốt nhiệm vụ, dù có sự cạnh tranh cao.

Riêng với Hugaco, Tổng công ty cũng không ngừng đầu tư, mở rộng cơ sở sản xuất; tìm kiếm, mở rộng thị trường nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa và tăng thu nhập cho người lao động. Hiện tại, các đơn vị trực thuộc đã triển khai, ký hợp đồng đến hết tháng 4, thậm chí có những đơn vị ký đơn hàng đến hết tháng 6-2019. Tuy nhiên, ông Dương cũng tỏ ra lo lắng trước cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, nếu bị áp thuế đối với ngành dệt may Trung Quốc thì Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Là một trong những DN may lớn nhất của tỉnh Ðồng Nai, kết thúc năm 2018, tăng trưởng của Tổng công ty May Ðồng Nai đạt hơn 10%, xuất khẩu đạt 70 triệu USD, thu nhập bình quân của người lao động đạt 8 triệu đồng/người/tháng. Theo Tổng Giám đốc Tổng công ty May Ðồng Nai Bùi Thế Kích, để đạt được kết quả nêu trên, DN đã thực hiện nhiều giải pháp, nhằm duy trì, giữ được thị trường truyền thống và mở rộng thêm thị trường mới. Trên cơ sở đầu tư chiều sâu, theo hướng công nghệ hiện đại, tự động hóa để tăng năng suất và tăng thu nhập cho người lao động, bảo đảm giá cả cạnh tranh trên thị trường.

Hiện tại, Tổng công ty đã nhận được đơn hàng đến hết quý II năm 2019. Với tín hiệu khả quan của thị trường thế giới cùng với việc Việt Nam tham gia Hiệp định Ðối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), ngành dệt may sẽ không lo thiếu đơn hàng trong năm tới. Ngoài ra, Tổng công ty cũng đã liên kết với một số DN gia công sản phẩm khác nhằm bảo đảm về thời gian, nguồn hàng xuất cho các đối tác ở những thị trường chính như Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ và châu Âu.

Nhìn nhận về diễn biến của thị trường, Giám đốc điều hành Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Cao Hữu Hiếu khẳng định, năm 2018 giá trị xuất khẩu toàn ngành ước đạt 36,1 tỷ USD, tăng 16,1% so năm 2017 (Vinatex đạt 2,9 tỷ USD). Mặc dù tình hình nhập khẩu dệt may ở các thị trường lớn khá khả quan nhưng từ quý III-2018, khi những tin tức về nguy cơ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc đã ảnh hưởng tình hình kinh tế toàn cầu nói chung và dệt may nói riêng. Ðến nay, các đơn vị may phần nhiều đã có đơn hàng đến hết quý II, một số hết quý III, thậm chí cả năm 2019. Còn đơn vị sợi, hiện tình trạng đã khá hơn, một số DN cũng đã có đơn hàng cho năm sau.

Tại thị trường Mỹ nhiều năm nay, Việt Nam đã đứng đầu về tốc độ tăng trưởng. Các nghiên cứu và khảo sát DN nhập khẩu dệt may của Mỹ đều cho thấy, Việt Nam là lựa chọn thứ hai chỉ sau Trung Quốc về cung cấp hàng may mặc. Trên thị trường EU, sở dĩ Việt Nam chưa cạnh tranh được, một phần là do các đối thủ khác như Băng-la-đét, Cam-pu-chia đều được hưởng lợi về thuế quan mà không phải đáp ứng bất kỳ điều kiện về nguồn gốc xuất xứ nào. Nếu trong tương lai Việt Nam tận dụng Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) sẽ có thể dần chiếm thị phần trên thị trường EU.

Về vấn đề này, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Bình Dương Lê Hồng Phoa nhận định: Hoạt động sản xuất, kinh doanh của các DN dệt may trên địa bàn tỉnh trong năm 2018 rất khả quan, hầu hết các DN đã hoàn thành mục tiêu sản xuất, kinh doanh đề ra khi kim ngạch xuất khẩu dệt may toàn tỉnh đạt 2,65 tỷ USD, tăng 16,8% so năm 2017. Ðây là tín hiệu vui, cho thấy các DN đã nắm bắt cơ hội và thích ứng tốt với sự biến động của kinh tế thị trường. Từ đầu năm đến nay, các thị trường trọng điểm xuất khẩu của DN như Mỹ, châu Âu tiếp tục đạt tốc độ tăng trưởng cao so cùng kỳ năm trước. Ðáng chú ý, số lượng các nhà nhập khẩu từ Mỹ, Hàn Quốc… dịch chuyển đơn hàng sang Việt Nam đã gia tăng mạnh trong thời gian gần đây. Trước xu thế cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ trên thị trường, các DN dệt may Bình Dương đã và đang tìm phương án tăng năng suất lao động, nâng cao năng lực quản trị DN, quan tâm đầu tư thiết bị và công nghệ, đầu tư phát triển công nghệ kỹ thuật số nhằm giảm thâm dụng lao động, mang lại giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng và sản xuất.

Tận dụng tốt các cơ hội

Giám đốc điều hành Vinatex Cao Hữu Hiếu khẳng định: Khi tham gia CPTPP, ngành DMVN sẽ có cơ hội mở cửa thị trường, tiếp cận sâu hơn các thị trường dệt may phi truyền thống với dệt may Việt Nam như Canada, Australia. Năm 2017, kim ngạch nhập khẩu dệt may vào Canada đạt 13,86 tỷ USD, trong khi nhập khẩu từ Việt Nam đạt 814 triệu USD, chiếm 5,9% thị phần. Kim ngạch nhập khẩu dệt may của Australia đạt 9,01 tỷ USD trong khi nhập khẩu từ Việt Nam chỉ có 256 triệu USD, chiếm 2,8% thị phần. Tiếp đến, sẽ thúc đẩy xuất khẩu nhờ cắt giảm thuế quan; thúc đẩy đầu tư sản xuất nguyên, phụ liệu, hình thành ngành công nghiệp phụ trợ cho dệt may,…

Bên cạnh đó, ngành DMVN cũng phải đối diện với những thách thức như muốn được hưởng lợi ích về thuế quan mang lại, DMVN phải chứng minh "xuất xứ từ khâu sợi trở đi". Trong khi với các đơn hàng may, chúng ta chủ yếu may gia công, nguồn vải chủ yếu nhập khẩu thì việc đáp ứng nhu cầu về xuất xứ từ sợi trở đi là khá khó khăn. Mặt khác, để được hưởng ưu đãi về thuế, DN xuất khẩu cần bảo đảm tuân thủ: nghĩa vụ chứng minh xuất xứ, khai báo DN, lưu trữ hồ sơ, chứng từ rất nghiêm ngặt; đó còn là áp lực cạnh tranh từ khối DN FDI…

Ðể khai thác các thị trường dệt may trong CPTPP, Vinatex đã chú trọng công tác xúc tiến thương mại, làm việc trực tiếp với khách hàng, tránh chi phí không cần thiết. Ðồng thời xác định khâu tối quan trọng cần cải thiện là khả năng tự chủ về nguồn nguyên, phụ liệu cho nên thời gian qua Tập đoàn chủ trương đầu tư vào các dự án sợi dệt như Vinatex Nam Ðịnh, Phú Cường… đến nay đều có lãi so kế hoạch. Khuyến khích các DN thành viên làm việc trực tiếp với khách hàng cùng đầu tư, sản xuất, chuyển giao công nghệ hay hướng tới sản xuất các mặt hàng tận dụng các quy định về ngoại lệ với quy tắc xuất xứ trong CPTPP để hưởng các lợi ích về thuế. Theo Tổng Giám đốc Tổng công ty May Ðồng Nai Bùi Thế Kích, muốn tận dụng cơ hội từ CPTPP, DN sẽ tiếp tục đầu tư mạnh vào các thiết bị tự động để thay thế sức lao động, tăng năng suất, chất lượng sản phẩm.

Hiệp định CPTPP mặc dù thiếu Mỹ, nhưng cũng mở thêm một số thị trường mới như Canada, Australia và một số nước Nam Mỹ, đây là những thị trường có nhu cầu lớn về dệt may. "DN tiếp cận các thị trường này trong điều kiện thuế giảm, đơn đặt hàng chắc chắn sẽ nhiều lên. Ðối với CPTPP, chúng tôi thấy cơ hội ngay lập tức cho nên DN đã chuẩn bị về năng lực sản xuất và nguồn nhân lực chất lượng cao. Ðặc biệt, những cơ sở nhà xưởng của DN sẽ được phát huy tối đa để mở rộng sản xuất, qua đó tăng doanh số và hiệu quả đối với DN" - ông Kích nhấn mạnh. Tuy nhiên, ông Kích cũng cho rằng, để vượt qua được các thách thức và tận dụng tốt cơ hội từ CPTPP, DN mong muốn các cơ quan quản lý nhà nước tiếp tục cải cách hành chính, giảm bớt thủ tục kiểm tra chuyên ngành và chi phí vận tải để hỗ trợ DN.

Chủ tịch Hội đồng quản trị Hugaco Nguyễn Xuân Dương cảnh báo, mức độ tăng trưởng thời gian tới sẽ không tốt bằng năm 2018 khi sự cạnh tranh và bảo hộ mậu dịch có xu hướng gia tăng khiến các DN xuất khẩu dệt may không khỏi lo lắng. Ðặc biệt là thị trường Mỹ, nếu áp đặt chính sách bảo hộ mậu dịch sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro khi có sự đầu tư vào Việt Nam hay các thị trường khác. Tuy nhiên, một tín hiệu tích cực khác khi EVFTA có hiệu lực là cơ hội để ngành dệt may chiếm lĩnh thị phần và mở rộng thị trường. Tương tự, Giám đốc điều hành Vinatex Cao Hữu Hiếu cho rằng, với thị trường truyền thống, các DN cần đẩy mạnh giải pháp đầu tư, sản xuất để tiếp tục giành thị phần từ đối thủ cạnh tranh lớn nhất là Trung Quốc và các đối thủ khác. Ðối với thị trường phi truyền thống từng bước thâm nhập sâu hơn các thị trường này nhằm tận dụng lợi ích từ CPTPP với định hướng hai thị trường tiềm năng như Canada, Australi-a. Ngoài ra, việc giải quyết bài toán tỷ giá, tồn kho, đơn hàng cũng rất quan trọng…

Ðể ngành dệt may phát triển thời gian tới, các DN cần phải đầu tư, trang bị các thiết bị công nghệ hiện đại; nâng cao công tác quản trị, cải tiến điều kiện làm việc, tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm; bảo đảm thời gian giao hàng, giá thành sản phẩm... để tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Nhà nước cần có các cơ chế hỗ trợ về cơ chế, chính sách tài chính; đưa ra các biện pháp cụ thể để khuyến khích phát triển công nghiệp phụ trợ, phát triển vùng nguyên, phụ liệu đặc thù cho ngành may; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, ưu đãi về thuế, đất đai,… tạo điều kiện để DN phát triển.