Đảm bảo cung ứng điện cho miền Nam và miền Trung, miền Bắc còn nhiều khó khăn

Chia sẻ với báo chí, ông Trần Việt Hòa – Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực, Bộ Công Thương cho biết, do tác động của hiện tượng Eli NiNo, nắng nóng gay gắt đã xảy ra tại nhiều địa phương trên cả nước, làm tăng nhu cầu điện sinh hoạt của nhân dân kết hợp với tình trạng nước về các hồ thủy điện rất thấp, gây ảnh hưởng rất lớn đến việc cung ứng điện mùa khô năm 2023. Việc cung ứng điện cho miền Nam, miền Trung trong thời gian qua đã có nhiều nỗ lực, đã được đảm bảo được nguồn, do hiện nay khu vực Nam Bộ đã bước vào mùa mưa phụ tải đã giảm, nguồn nước về các hồ thủy điện được cải thiện.

Trong thời gian qua, dưới sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, mặc dù EVN, PVN, TKV và các bộ, cơ quan có liên quan đã nỗ lực thực hiện một số giải pháp cấp bách nhưng đến nay đã xuất hiện những yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến việc bảo đảm cung ứng đủ điện trọng thời gian tới, đặc biệt là ở miền Bắc (với đặc trưng là nguồn thuỷ điện chiếm tỷ trọng lớn 43,6%).

Tính đến ngày 06 tháng 6 năm 2023, hầu hết các hồ thủy điện lớn miền Bắc đã về mức nước chết gồm: Lai Châu, Sơn La, Tuyên Quang, Bản Chát, Hủa Na, Thác Bà. Riêng hai hồ thủy điện Lai Châu và Sơn La đã phải chạy xuống dưới mực nước chết. Duy nhất hồ thủy điện Hòa Bình còn nước trong hồ và có thể duy trì phát điện đến khoảng ngày 12-13/06. Tổng công suất không huy động được của các nguồn thủy điện miền Bắc nêu trên sẽ ở mức 5.000 MW và có thể lên đến 7.000MW khi hồ thủy điện Hòa Bình về mực nước chết.

Như vậy, tính đến ngày 06/6/2023, công suất khả dụng của thuỷ điện là 3.110 MW chỉ đạt 23,7% công suất lắp.

Đối với nhiện điện, với sự nỗ lực của các đơn vị có liên quan, việc cung ứng than cho các nhà máy nhiệt điện đã được đảm bảo. Các nhà máy nhiệt điện than đã đủ nhiên liệu vận hành với công suất huy động cao.

Tuy nhiên, do thời tiết nắng nóng, nhiệt độ tăng cao, các tổ máy hoạt động tối đa công suất trong thời gian dài dẫn đến những sự cố về thiết bị (chủ yếu là xì ống sinh hơi, xì bộ hâm, bộ quá nhiệt, máy nghiền than, bơm cấp, v.v...). Ngoài ra, nhiều tổ máy nhiệt điện than bị sự cố dài ngày (Vũng Áng 1 tổ, Phả Lại 1 tổ, Cẩm Phả 1 tổ, Nghi Sơn 2 1 tổ). Điển hình như ngày như 01/6, tổng công suất không huy động được từ các nhà máy nhiệt điện than miền Bắc bị sự cố và suy giảm công suất lên đến 1.030 MW.

Như vậy, mặc dù nguồn nhiên liệu than cho phát điện đã được cấp tương đối đảm bảo nhưng cập nhật đến ngày 06/6/2023, nguồn nhiệt điện than miền Bắc  chỉ huy động được 11.934MW chiếm 76,6% công suất lắp.

Về khả năng truyền tải điện, Cục trưởng Trần Việt Hòa cho hay, từ miền Trung ra miền Bắc qua đường dây 500 kV Bắc-Trung luôn ở ngưỡng giới hạn cao (giới hạn tối đa từ 2.500 MW đến 2.700 MW) dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ sự cố. Như vậy, tổng công suất khả dụng của hệ thống điện miền Bắc (bao gồm cả điện nhập khẩu) có thể huy động để đáp ứng nhu cầu phụ tải điện chỉ đạt mức 17.500-17.900MW (khoảng 59,2% công suất lắp đặt). Công suất này đã bao gồm khoảng từ 2.500 đến 2.700 MW truyền tải từ miền Nam và miền Trung ra Bắc (cung đoạn đường dây 500kV Nho Quan - Hà Tĩnh).

Trong khi đó, nhu cầu sử dụng điện ở khu vực miền Bắc có thể lên mức 23.500-24.000 MW trong những ngày nắng nóng sắp tới. Như vậy, hệ thống điện miền Bắc sẽ thiếu hụt khoảng 4.350 MW với sản lượng không đáp ứng được trung bình ngày khoảng là 30,9 triệu kWh (ngày cao nhất có thể lên tới 50,8 triệu kWh). Hệ thống điện miền Bắc đối mặt với nguy cơ thiếu công suất tại hầu hết các giờ trong ngày.

Trước tình hình đó, Bộ Công Thương đã đưa ra một số giải pháp, trong đó yêu cầu EVN tập trung huy động hiệu quả mọi nguồn lực, trong chỉ đạo điều hành thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện, cụ thể là: Duy trì độ sẵn sàng các nhà máy/tổ máy nhiệt điện, đẩy nhanh thời gian khắc phục sự cố nhanh nhất có thể; Vận hành hệ thống điện hợp lý, cố gắng tăng huy động nhiệt điện để ngăn chặn suy giảm mực nước thuỷ điện; đẩy mực nước các hồ thủy điện lớn lên khỏi mực nước chết càng sớm càng tốt; Chủ động xây dựng các kịch bản linh hoạt ứng phó với những khó khăn về cung ứng điện nhằm giảm thiểu thiệt hại cho người dân và doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, tăng cường huy động các nhà máy năng lượng tái tạo, đẩy nhanh tiến độ đưa các nhà máy năng lượng tái tạo chuyển tiếp vào vận hành. Đến nay đã huy động 18 nhà máy năng lượng tái tạo chuyển tiếp với công suất 1.115,62 MW (bao gồm các nhà máy vận hành thử nghiệm và vận hành thương mại). Đồng thời, tập trung cao độ thực hiện hiệu quả các giải pháp về tăng cường tiết kiệm điện, đặc biệt trong tháng 6 năm 2023.

Cục trưởng Cục điều tiết điện lực cho biết thêm, trên thực tế, không chỉ ở Việt Nam, nhiều quốc gia châu Á cũng đang thiếu điện trong nắng nóng kỷ lục. Điển hình như Ấn Độ, Thái Lan, Bangladesh, thậm chí cả Trung Quốc cũng đang phải chủ động cắt điện luân phiên hoặc giới hạn cung ứng điện cho sản xuất để đảm bảo nguồn cung. Ở Vân Nam Trung Quốc (là tỉnh có nguồn thuỷ điện chiếm tỷ trọng 72% tổng công suất), nắng nóng khô hạn đã dẫn đến thiếu nguồn và phải áp dụng chế độ phân bổ điện cho các cơ sở sản xuất công nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm cũng như áp dụng các biện pháp chặt chẽ để kiểm soát điện năng tiêu thụ. Dự báo, nền nhiệt toàn châu Á năm nay sẽ đạt mức cao chưa từng thấy. Thời tiết khắc nghiệt sẽ khiến nhu cầu sử dụng điện gia tăng, tiếp tục gây áp lực lớn lên ngành Điện tại nhiều quốc gia.

Thông tin thêm về tình hình cung ứng điện, ông Trần Đình Nhân - Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho biết: Từ giữa tháng 4 đến nay EVN đã gặp nhiều khó khăn trong việc đảm bảo cung cấp điện cho khách hàng. Về vấn đề này, EVN đã báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công Thương chỉ đạo sát sao và kịp thời.

Dưới sự chỉ đạo đó, thời gian qua, TKV đã có nhiều nỗ lực để đảm bảo cung cấp than cho các nhà máy điện; PVN cũng đã tăng sản lượng khí cung cấp cho các nhà máy tại Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ, góp phần tăng khả năng sản lượng điện của các nhà máy điện khí.

EVN đã phối hợp với các tỉnh thành trên cả nước, đến nay 63 địa phương đều đã triển khai chỉ đạo tiết kiệm điện trên địa bàn. Thông qua các Tổng Công ty Điện lực, Công ty Điện lực, EVN cũng phối hợp với chính quyền các địa phương trong vấn đề tiết giảm hệ thống điện sao cho phù hợp nhất với đặc điểm, tình hình của từng địa phương.

“Nhờ những nỗ lực này, đến nay, tại khu vực miền Nam và miền Trung chúng ta hoàn toàn đảm bảo cung cấp điện, riêng phía Bắc còn nhiều khó khăn. EVN sẽ cố gắng đảm bảo tốt nhất, duy trì hệ thống điện quốc gia vận hành an toàn”, ông Trần Đình Nhân nhấn mạnh, đồng thời bày tỏ mong muốn nhận được sự thông cảm, chia sẻ từ phía người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh khó khăn hiện nay.

Nỗ lực các biện pháp tiết kiệm điện

Chia sẻ về vấn đề phát triển nguồn và lĩnh vực ưu tiên cấp điện trong bối cảnh miền Bắc phải tiết giảm điện ở các địa phương, Phó Tổng giám đốc EVN Ngô Sơn Hải cho biết, theo thông báo của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0), hiện nay công suất khả dụng của hệ thống chỉ đạt 17.000 MW thì những ngày nắng nóng phụ tải tại thời điểm cao nhất có thể lên đến 20.000 MW, lượng công suất tiết giảm ở thời điểm cao nhất khoảng 30% công suất sử dụng. Đây là công suất ở thời điểm cao nhất, còn sản lượng trung bình cho cả ngày ở mức xấp xỉ từ 6-10%, tùy thuộc vào ngày trời mát hay trời nóng, hnhư hôm qua 6/6 trời mát công suất tiết giảm chỉ vào 6% sản lượng.

Trao đổi thêm về đối tượng ưu tiên cấp điện trong trường hợp công suất phân bổ về các địa phương bị tiết giảm, ông Nguyễn Quốc Dũng - Trưởng ban Kinh doanh - Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết: Tổng Công ty Điện lực miền Bắc và Tổng Công ty Điện lực Hà Nội đã lên phương án tính toán theo hướng ưu tiên cho khách hàng sử dụng điện quan trọng đã được tỉnh và thành phố phê duyệt; các dự kiện chính trị xã hội quan trọng. Thứ hai là ưu tiên cho các khách hàng căn cứ vào thực tế của các địa phương như các đơn vị sản xuất các mặt hàng thiết yếu như sản xuất nước sạch, thực phẩm....; các cơ sở sản xuất sử dụng nhiều lao động...Tất cả những kế hoạch này đều được các đơn vị báo cáo lên UBND cấp tỉnh, thành phố và Sở Công Thương các địa phương để giám sát việc thực hiện.

Bên cạnh đó. Lãnh đạo Tập đoàn và các Công ty điện lực đã trao đổi, báo cáo và đề nghị các tỉnh thành hỗ trợ tăng cường chỉ đạo các biện pháp tiết kiệm điện. Đồng thời, Công ty điện lực tại các địa phương cũng đã làm việc với các khu công nghiệp, các nhà máy, doanh nghiệp lớn để tiết giảm điện một cách phù hợp, ảnh hưởng ít nhất tới sản xuất và sinh hoạt của người dân.

Tạo điều kiện tối đa cho các dự án năng lượng tái tạo

Thông tin về các dự án điện mặt trời chuyển tiếp, ông Nguyễn Danh Sơn - Giám đốc Công ty Mua bán điện (EPTC) cho hay, cập nhật đến ngày 7/6/2023, đã có 66/85 dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp với tổng công suất 3.691,861MW gửi hồ sơ cho Công ty Mua bán điện để đàm phán giá điện, hợp đồng mua bán điện; trong đó có 56 dự án (tổng công suất 3.087,661MW) đã đề nghị giá tạm bằng 50% giá trần của khung giá (theo Quyết định số 21/QĐ-BCT ngày 07/01/2023 của Bộ Công Thương). EVN và chủ đầu tư đã hoàn thành đàm phán giá và ký tắt hợp đồng PPA với 51/56 dự án; trong đó Bộ Công Thương đã phê duyệt giá tạm cho 40 dự án .

Có 10 dự án gửi hồ sơ công nhận ngày vận hành thương mại (COD), trong đó có 9 dự án/phần dự án với tổng công suất 472,62MW đã hoàn thành thủ tục COD, chính thức được phát điện thương mại lên lưới.

19 dự án đã được cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền nghiệm thu công trình/một phần công trình; 27 dự án đã được cấp giấy phép hoạt động điện lực toàn nhà máy/một phần nhà máy; 25 dự án đã có quyết định gia hạn chủ trương đầu tư. Như vậy, hiện vẫn còn 19 dự án với tổng công suất 1.042,7MW chưa gửi hồ sơ đàm phán.

Liên quan đến thủ tục đưa các dự án điện năng lượng tái tạo vào vận hành thương mại, Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo Phạm Nguyên Hùng cho hay, mỗi dự án điện được đưa vào vận hành đều phải tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật liên quan như quy định về sử dụng đất, phòng cháy chữa cháy... Các dự án điện công suất trên 50MW sẽ thuộc thẩm quyền phê duyệt của Bộ Công Thương, còn các dự án dưới 50MW sẽ thuộc về các địa phương. Do đó, để các dự án sớm đưa vào vận hành thương mại theo quy định, cần sự vào cuộc của các bộ, ngành, các địa phương và cả chủ đầu tư.

Theo MOIT