Khả năng cắt lũ của thuỷ điện không còn là điều "không thể tránh"

Trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Quốc hội, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu - Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An nêu chất vấn về quy hoạch thuỷ điện. Cụ thể, theo đại biểu Nguyễn Hữu Cầu, hiện nay, trên lưu vực sông Cả của địa bàn Nghệ An đi qua 3 huyện Kỳ Sơn, Tương Dương và Con Cuông đã có đến 20 nhà máy thủy điện, trong đó có 8 nhà máy đã hoạt động, 6 nhà máy đang xây dựng và 6 nhà máy đang quy hoạch. “Cá biệt, một khúc sông chỉ 1 km có 3 nhà máy thủy điện và có những thủy điện đập trữ nước bên đất của bản”, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu nói.

Do đó, cử tri Nghệ An đề xuất ba vấn đề, thứ nhất, cho dừng 6 nhà máy đang quy hoạch xây dựng. Thứ hai, còn 180 bản của Nghệ An có nhà máy thủy điện hoạt động nhưng dân không có điện để thắp sáng. Đến năm nào thì có thể cho dân được thắp sáng điện? Thứ ba, vừa qua, xả nước lũ tại thuỷ điện Bản Vẽ (Nghệ An) gây thiệt hại cho dân, yêu cầu phải đền cho dân.

Trả lời chất vấn của Đại biểu, liên quan tới việc xả lũ thuỷ điện Bản Vẽ vừa qua, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói, Bộ Công Thương đã có Thông tư 43/2012/TT-BCT Quy định về quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng dự án thủy điện và vận hành khai thác công trình thủy điện. Cụ thể, hướng dẫn các địa phương rà soát cụ thể lại quy hoạch thuỷ điện nhỏ và vừa, theo đó tỉnh Nghệ An đã tổ chức triển khai thực hiện. Năm 2014, tỉnh tiến hành rà soát, đưa ra khỏi danh sách 23 dự án thuỷ điện nhỏ và vừa. Trong đó có 6 dự án trên Sông Cả, Nậm Thu, Nậm Hạt, Nghi Sơn …cũng đã được đưa ra quy hoạch thủy điện nhỏ và vừa, hiện trên địa bàn tỉnh còn 42 dự án. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lưu ý, trên toàn quốc, chúng ta đã đưa ra khỏi quy hoạch 474 dự án thủy điện do không đáp ứng tiêu và xóa bỏ 231 địa điểm đã quy hoạch thủy điện nhỏ và vừa trên toàn quốc. “Trong quá trình triển khai thực hiện tôi thấy tỉnh Nghệ An đã thực hiện tương đối đúng các yêu cầu chung Quốc hội và hướng dẫn của nhà nước trong lĩnh vực này”, Bộ trưởng khẳng định.

Về việc xả lũ Thủy điện Bản Vẽ, Bộ trưởng khẳng định đã đúng quy trình và không có sai phạm. Mùa mưa lũ năm 2018 lịch sử có 4 cơn lũ xảy ra liên tiếp trong đó có đến 2 trận lũ tương đương tần suất 2% (trung bình 50 năm mới xảy ra 1 lần). Lưu lượng nước về hồ của Thủy điện Bản Vẽ tương đối cao có thể nói là lịch sử trung bình tháng là 1321 m3/s, có thể nói đây là giá trị lưu lượng trung bình tháng lịch sử bởi vì lưu lượng trung bình tháng 8 tần suất 1% chỉ là 594 m3/s.

Bộ trưởng lý giải, với 3 trận lũ đầu, Thuỷ điện Bản Vẽ thực hiện tốt hoạt động xả lũ theo quy trình nhưng khả năng cắt lũ không thể kéo dài. Đến trận lũ thứ 4, do lượng nước lên tới đỉnh điểm nên Thuỷ điện Bản Vẽ không còn khả năng cắt giảm lũ. Vì vậy viêc Thủy điện Bản Vẽ không còn khả năng cắt lũ cho hạ du trong trận lũ cuối cùng là điều không thể tránh được. “Khi xảy ra xả lũ đã gây thiệt hại rất lớn cho đời sống nhân dân, công trình thuỷ nông, đường xá... Các cơ quan chức năng đều có tham gia các hoạt động an sinh xã hội, hỗ trợ cho địa phương”. Bộ trưởng khẳng định.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh thẳng thắn bày tỏ, Bộ Công Thương thực hiện theo đúng những quy định của Nhà nước trong quản lý các thủy điện nhỏ và vừa theo yêu cầu. Đáp ứng được mục tiêu phát triển kinh tế, đồng thời đảm bảo về vấn đề bảo vệ môi trường. “Đối với thủy điện nhỏ 3MW đều không được xem xét đưa vào quy hoạch thủy điện. Đối với các quy hoạch còn lại đều giao trách nhiệm cho các địa phương căn cứ hướng dẫn để rà soát ”, Bộ trưởng nêu rõ.

Liên quan đến việc cung cấp điện lưới cho một số thôn bản chưa có điện tại Nghệ An, Bộ Công Thương đã đưa vào chương trình của Chính phủ, cấp điện theo chương trình vốn đầu tư công trung hạn. Trong số 233 thôn bản trên cả nước, tập trung vào 188 thôn khó khăn nhất để đầu tư vào năm 2019. “Phần còn thiếu, Chính phủ sẽ đàm phán với các nhà tài trợ quốc tế, bao gồm Ngân hàng phát triển Châu Á, dự kiến tiến tới năm 2019 sẽ ký kết được hợp đồng tín dụng bố trí vốn cho các địa phương còn thiếu trong đó có bản thôn của nghệ An. Theo đó, đến 2020, dự kiến toàn bộ tôn bản các tỉnh, địa phương trên toàn quốc sẽ cấp điện quốc gia”, Bộ trưởng thông tin.

Ngay sau trả lời của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu bày tỏ “rất vui mừng vì đến 2020 có hơn 180 thôn bản ở Nghệ An sẽ có điện lưới, thông tin này dân chắc vui lắm”. Nhưng đại biểu Nguyễn Hữu Cầu băn khoăn: “Tôi đề nghị dừng ngay các dự án thủy điện không đáp ứng yêu cầu thực tế. Mất rừng còn tái sinh rừng chứ xả lũ thì mất đất khó mà tái sinh được”.

Trước băn khoăn của đại biểu Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý: Bộ trưởng Bộ Công Thương cần chú ý lời hứa và nghiên cứu khảo sát lại 6 thủy điện mà địa phương đề nghị.

Xử lý 12 dự án kém hiệu quả về cơ bản đảm bảo tiến độ

Đại biểu Phạm Văn Hòa – Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp đề cập tới vấn đề, theo báo cáo của Chính phủ các dự án thua lỗ Bộ Công Thương quản lý, đến nay đã có 2 nhà máy sản xuất có lãi, 4 nhà máy đã giảm lỗ, 1 nhà máy đã vận hành trở lại, tuy nhiên vẫn còn phân nửa các dự án chưa báo cáo.

Đại biểu Phạm Văn Hòa đặt câu hỏi, vậy Bộ trưởng Bộ Công Thương đánh giá như thế nào các dự án còn lại, “sức khỏe” ra sao, có thể tồn tại không, hay phải thực hiện theo Luật Doanh nghiệp là giải thể, phá sản và có xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân, chủ đầu tư các dự án này không?

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, 12 dự án về cơ bản đảm bảo tiến độ, tuy nhiên tùy tình hình của từng dự án thì có mức độ khác nhau.

Trước hết trong số 6 nhà máy, dự án sản xuất kinh doanh thua lỗ, thì hiện có hai nhà máy đã bắt đầu khôi phục được hoạt động sản xuất kinh doanh và bắt đầu có lãi là Nhà máy thép Việt - Trung và nhà máy sản xuất phân bón DAP số 1 - Hải Phòng, tạo được các tiêu chí để xem xét đưa ra khỏi danh mục 12 dự án. Với 4 dự án còn lại từng bước khắc phục khó khăn. Đó là nhà máy đạm Hà Bắc, đạm Ninh Bình, DAP 2 của Lào Cai, Công ty đóng tàu Dung Quất đã cắt giảm lỗ; phần lỗ này tiếp tục sẽ phải xem xét để giải quyết trong thời gian tới nhưng đặt trong bối cảnh các khoản nợ và phần lãi suất phải trả còn rất cao.

Trong số 3 dự án bị dừng sản xuất kinh doanh, đến nay Nhà máy sản xuất xơ sợi polyester Đình Vũ đã vận hành trở lại cả 3 dây chuyền. Dự kiến cuối tháng 11/2018, tất cả các dây chuyền của nhà máy sẽ hoạt động trở lại, đây là điều kiện bước đầu thực hiện tái cơ cấu, thoái vốn Nhà nước khi có điều kiện. Còn dự án Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Quảng Ngãi, Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước đã hoàn tất cơ bản công việc đầu tư. Trong đó, Nhà máy sinh học Bình Sơn đã bắt đầu cung cấp sản phẩm cho thị trường là xăng ethanol. Dự án sinh học Bình Phước đang chuẩn bị tham gia thị trường.

Riêng dự án nhiên liệu sinh học Phú Thọ, vì vốn Nhà nước dưới 30% nên không tham gia được vào quá trình tái cơ cấu, nhưng quá trình đầu tư sai về địa điểm, phương án kinh doanh nên dự án này kinh doanh không có hiệu quả và sẽ phải xem xét tổ chức phá sản.

Còn dự án gang thép Thái Nguyên là dự án tương đối phức tạp vì có tranh chấp pháp lý với nhà thầu. Hiện nay, đang tiếp tục chỉ đạo, một mặt giải quyết tồn đọng vướng mắc với tổng thầu để đảm bảo thực hiện được hoạt động đầu tư và phục vụ cho các giải pháp tiếp theo, mặt khác đẩy nhanh tiến hành thoái vốn ra Tổng Công ty Thép Việt Nam. Việc này còn có nhiều vấn đề phức tạp tuy nhiên đang tiến triển theo lộ trình.

“Sức khỏe chung của các dự án này còn phụ thuộc diễn biến thị trường, đặc biệt là thị trường nguyên liệu. Mục tiêu là giảm thiểu tối đa thiệt hại của Nhà nước, bảo toàn vốn Nhà nước. Năm 2019-2020 sẽ quyết liệt tập trung thực hiện xử lý để đạt mục tiêu đề ra” – Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.

Cũng theo người đứng đầu ngành Công Thương, xử lý tồn đọng của dự án có việc rất quan trọng là xem xét xử lý trách nhiệm trước pháp luật của tổ chức và cá nhân. Tính đến nay, 12 dự án đều đã được tiến hành thanh tra, bao gồm cả thanh tra Chính phủ, thanh tra của Bộ, thanh tra của địa phương. 6 dự án đã tiến hành kiểm toán để có cơ sở đánh giá về thiệt hại cũng như dấu hiệu, sự vi phạm pháp luật. 4 dự án đã chuyển cho cơ quan điều tra và đang tiếp tục xem xét những dấu hiệu vi phạm khác để tiếp tục tiến hành điều tra tiếp. Có 2 dự án đã tiến hành khởi tố hình sự vụ án là xơ sợi Đình Vũ và dự án nhiên liệu Phú Thọ. Rất nhiều cá nhân, tổ chức đã bị xử lý trước pháp luật với những hình phạt nghiêm minh theo đúng quy định của pháp luật.

Nguồn Báo Công Thương