Rác thải điện tử, bao gồm bất kỳ sản phẩm nào có dùng pin và dây dẫn điện, thường chứa các vật liệu độc hại cho con người và môi trường. Khi hết thời hạn sử dụng, bị lỗi, chúng sẽ bị thải bỏ và trở thành rác điện tử. Với sự phát triển của ngành công nghệ chóng mặt như hiện nay thì rác điện tử đang có tốc độ tăng nhanh gấp 3 lần so với các loại rác thải khác. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người như các bệnh ung thư, đường hô hấp, tim mạch và thần kinh.

Liên Hiệp Quốc dự báo rằng khối lượng rác thải điện tử hàng năm trên toàn cầu sẽ tăng 33% vào năm 2017. Cụ thể, khối lượng các sản phẩm điện tử thải ra mỗi năm trên toàn cầu sẽ tăng lên 65,4 triệu tấn mà phần lớn sự gia tăng lại xuất phát từ các quốc gia đang phát triển.

Theo các nhà khoa học, hóa chất độc hại là nguyên liệu cần thiết cho thiết bị điện tử nhưng chính nó lại ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của người lao động, cộng đồng và môi trường. Vấn đề này đã được nhiều quốc gia trên thế giới như Mỹ, Scotland, Hàn Quốc… cảnh báo.

Đặc biệt, công nhân làm việc trong ngành này thường phải tiếp xúc với các mối nguy hại từ axít trong quá trình ăn mòn, làm sạch thiết bị, chất khí dễ cháy nổ, hơi khí độc, tia cực tím, phóng xạ... Tổ chức Lao động thế giới (ILO) thống kê được mỗi năm có 160 triệu người mắc bệnh nghề nghiệp, có khoảng 438.000 người bị chết do hóa chất nguy hiểm gây ra.

Tại Việt Nam, theo nhận định của Trung tâm Phát triển và hội nhập (CDI), trung bình mỗi năm, một người Việt thải ra môi trường 1kg rác thải điện tử. Như vậy với dân số 90 triệu dân thì tổng lượng rác thải điện tử lên tới 90.000 tấn/năm.

Những hiểm hoạ được báo trước...

Các sản phẩm điện tử thường được chế tạo từ kim loại nặng, bán kim loại và nhiều hợp chất hoá học khác nhau có thể xâm nhập vào đất và trở nên có hại. Những thứ như chì, thuỷ ngân, đồng, niken, bari, thậm chí là arsen hiện diện ở trong vô số sản phẩm điện tử. Khi các sản phẩm này hết date và bị ném ra ngoài bãi rác, chúng thường vỡ nát và phơi ra ngoài “nội thất” bên trong với các thành phần kim loại và hoá chất độc hại, nguy hiểm.

Các kim loại và hoá chất này có thể chưa gây ra mối nguy hại với liều lượng rất nhỏ, bởi khi đi vào cơ thể, chúng sẽ bị cơ thể đào thải. Tuy nhiên, nếu chúng đi vào cơ thể nhanh hơn là việc cơ thể có thể đào thải chúng ra ngoài, chúng sẽ là mối nguy lớn. Nhiều hoá chất và kim loại trong số này được biết đến như là nguyên nhân của những căn bệnh nghiêm trọng như ung thư, suy giảm nhận thức, hay các cơ quan nội tạng bị huỷ hoại …vv và vv…

Rác thải điện tử ảnh hưởng đến sức khoẻ con người qua các con đường ô nhiễm đất, nước, không khí, lao động có tiếp xúc trực tiếp với rác thải và bên cạnh đó còn tiềm tàng nguy cơ rò rỉ thông tin từ các chất thải

Ô nhiễm không khí

Nhiều nhà máy xử lý rác thải điện tử thô sơ không được vận hành một cách an toàn. Ví dụ, một số nhà buôn bán rác thải điện tử đốt cháy các dây cáp máy tính hở để thu về kim loại đồng ở bên trong – một loại hàng hoá có giá trị. Việc đốt cháy ngoài trời sẽ giải phóng hydrocarbon vào không khí, trong khi quy trình hoá học để bóc tách lấy vàng từ con chip máy tính bọc vàng sẽ dẫn đến việc tạo ra các chất thải dioxin và kim loại nặng.

Một nghiên cứu gần đây về tác động môi trường của bãi rác điện tử lớn nhất thế giới Guiyu tại Trung Quốc cho hay, chất dioxin trong không khí đã tăng đột biến gấp 100 lần so với bình thường trước đây.

Ô nhiễm nước

Ống tia âm cực, thường được tìm thấy trong các TV, camera video và màn hình máy tính cũ trong tình trạng gãy vỡ, và vỏ bọc đã bị phá huỷ. “Nội thất” bên trong lớp vỏ bọc, như chì và baric có thể rò rỉ vào đất và nước ngầm mà người dân đang sinh sống và sử dụng. Điều này không chỉ nguy hiểm cho người uống và tắm bằng nguồn nước này mà còn cho cả nhiều loại động thực vật sinh sống dựa vào nguồn nước đó.

Ô nhiễm đất

Nghiên cứu chỉ ra rằng, 45 triệu người vùng đồng bằng Châu Giang, Trung Quốc chịu ảnh hưởng từ dòng gió mang các hạt độc hại reo rắc xuống đất trồng của vùng đồng bằng rộng lớn này, từ đó qua các sản phẩm nông nghiệp theo vào cơ thể người.

An ninh thông tin

Ngoài các nguy cơ đối với môi trường, rác thải điện tử cũng tạo ra mối đe doạ về an ninh thông tin đối với cá nhân và tổ chức. Nếu một ổ cứng không được xoá đi đúng cách trước khi bị bỏ đi, nó có thể bị xâm nhập và lấy đi các thông tin nhạy cảm. Số thẻ tín dụng, dữ liệu tài chính và thông tin tài khoản có thể bị lấy đi theo cách này. Có hàng loạt tội phạm có tổ chức ở Ghana chuyên khai thác thông tin mật từ các ổ đĩa máy tính bị vứt bỏ.

Lạm dụng người lao động nghèo

Theo một báo cáo chính thức, có khoảng 29,8 triệu người trên thế giới hiện vẫn sống như nô lệ. Rất nhiều người tự đưa mình vào các công việc vất vả và nguy hiểm với mức lương vô nghĩa, bởi đó là công việc duy nhất dành cho họ. Và bởi 90% số rác thải điện tử là bị buôn bán trái phép, nên ngày càng có nhiều kẻ trên thế giới khai thác người lao động nghèo qua các công việc xử lý và bóc tách rác thải điện tử. Những người lao động này không có quyền con người, bị phơi nhiễm chất độc hại hàng ngày. Một số trong đó bị ép buộc làm việc nhiều giờ, càng khiến họ bị đe doạ trước các nguy cơ sức khoẻ nhiều hơn.

Nguồn VietQ