Việc chuyển đổi xanh không còn đơn thuần là thay đổi mang tính hình thức, mà đang tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tại thị trường châu Âu, hàng loạt chính sách mới như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), Quy định chống phá rừng (EUDR), hay yêu cầu truy xuất nguồn gốc đang siết chặt tiêu chuẩn nhập khẩu. Nếu doanh nghiệp không đáp ứng được các tiêu chuẩn này, sản phẩm có thể bị đánh thuế cao, thậm chí bị từ chối nhập khẩu. Điển hình như ngành thép và xi măng - những lĩnh vực phát thải lớn đang phải nhanh chóng điều chỉnh quy trình sản xuất để giảm lượng khí CO2 nếu không muốn bị mất thị trường.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp dệt may - ngành chiếm tỷ trọng xuất khẩu lớn cũng đang đối mặt với yêu cầu sử dụng nguyên liệu bền vững, hóa chất an toàn và quy trình tiết kiệm nước. Công ty May 10 - một trong những doanh nghiệp tiên phong, đã áp dụng tiêu chuẩn Higg Index và đầu tư hệ thống xử lý nước thải khép kín để đáp ứng yêu cầu của các thương hiệu quốc tế như H&M và Uniqlo. Những doanh nghiệp không theo kịp sẽ dần bị loại khỏi chuỗi cung ứng và mất cơ hội tiếp cận thị trường cao cấp.
Tuy nhiên, hành trình chuyển đổi không hề dễ dàng, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), vốn chiếm hơn 90% tổng số doanh nghiệp Việt. Các doanh nghiệp này đang gặp nhiều rào cản như thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu nhân lực chuyên môn và đặc biệt là thiếu thông tin định hướng rõ ràng. Theo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), có tới 65% doanh nghiệp cho biết gặp khó khăn về tài chính khi triển khai các giải pháp xanh. Không ít doanh nghiệp sản xuất da giày tại Bình Dương muốn chuyển sang sử dụng keo không độc hại để đáp ứng yêu cầu từ khách hàng Nhật Bản nhưng phải cân nhắc kỹ do chi phí nguyên liệu mới tăng gấp đôi. Nếu không có hỗ trợ về tín dụng xanh hoặc ưu đãi thuế, rất khó để các doanh nghiệp nhỏ tự thân thực hiện quá trình chuyển đổi.
Trước những thách thức đó, chuyển đổi số được xem là đòn bẩy quan trọng để thúc đẩy quá trình xanh hóa. Việc ứng dụng công nghệ như IoT, phần mềm quản lý năng lượng, blockchain trong truy xuất nguồn gốc, hay AI trong kiểm soát sản xuất giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả vận hành, giảm phát thải và minh bạch thông tin. Công ty Vinamilk đã triển khai hệ thống quản lý trang trại thông minh, giúp kiểm soát lượng khí metan phát thải từ bò sữa – một trong những nguồn gây hiệu ứng nhà kính lớn nhất trong ngành nông nghiệp. Nhờ đó, công ty không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn ESG từ nhà đầu tư nước ngoài mà còn tối ưu chi phí vận hành trong dài hạn.
Việc tiếp cận các nguồn vốn xanh, trái phiếu bền vững, hay tín dụng ưu đãi theo tiêu chuẩn ESG cũng đang mở ra cơ hội cho doanh nghiệp chuyển đổi hiệu quả hơn. Thực tế cho thấy, nhiều ngân hàng như BIDV, TPBank, hay tổ chức quốc tế như IFC đã có các gói tài chính hướng đến doanh nghiệp thực hiện mô hình sản xuất bền vững. Tuy nhiên, cần thêm sự đồng hành từ Nhà nước trong việc xây dựng tiêu chí xanh cụ thể theo từng ngành, tăng cường đào tạo nhân lực, và hoàn thiện hành lang pháp lý để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận dễ dàng hơn.
Chuyển đổi xanh và chuyển đổi số không còn là hai con đường song song, mà đang gắn bó chặt chẽ và bổ trợ lẫn nhau để hình thành một mô hình kinh doanh mới thông minh hơn, bền vững hơn và có khả năng thích ứng cao hơn với biến động của thị trường toàn cầu. Doanh nghiệp nào nắm bắt cơ hội này sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn trong tương lai. Ngược lại, nếu chậm thay đổi, họ có thể bị tụt lại phía sau, thậm chí bị loại khỏi cuộc chơi.
Theo scp.gov.vn
