Đảm nhận sứ mệnh cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội cũng như đời sống sinh hoạt nhân dân trên địa bàn 17 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc, Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) đang không chỉ đứng trước áp lực thường trực về an ninh năng lượng, mà còn gánh vác trên vai trọng trách lớn lao đó là trở thành đơn vị đi đầu trong việc hiện thực hóa các mục tiêu quốc gia. Thực tiễn công tác vận hành và đầu tư phát triển những năm qua đã chứng minh, EVNNPC đang thể hiện vai trò tiên phong này bằng chiến lược toàn diện, khoa học cùng những hành động cụ thể mang tính đột phá, từng bước khẳng định vị thế vững chắc trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng mới.

Điểm cốt lõi trong tư duy chiến lược của EVNNPC chính là sự nhận thức sâu sắc, triệt để về mối quan hệ không thể tách rời giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững. Tổng công ty không xem chuyển đổi số là một mục tiêu độc lập, mà xác định đây chính là trục "xương sống", trở thành nền tảng công nghệ cốt lõi cho phép triển khai hiệu quả các sáng kiến xanh. Nói một cách hình ảnh, công nghệ số đang trở thành "hệ thần kinh" trung ương, điều phối và vận hành khối "cơ thể" năng lượng xanh đang dần hình thành. Những thành tựu ấn tượng trong công cuộc này như: Việc hoàn thành chuyển đổi 100% các TBA 110kV sang mô hình vận hành không người trực, hay tỷ lệ lắp đặt công tơ điện tử có chức năng thu thập dữ liệu từ xa đạt 100% không đơn thuần là những số liệu về hiện đại hóa. Đó là minh chứng cho việc tạo ra nền tảng dữ liệu lớn (Big Data) khổng lồ và các công cụ phân tích mạnh mẽ. Từ đó, cho phép Tổng công ty thực thi mô hình điều hành doanh nghiệp dựa trên dữ liệu, một phương thức quản trị tiên tiến để biến các mục tiêu xanh trở nên khả thi, minh bạch và có thể đo lường chính xác. Đặc biệt, nền tảng số hóa vững chắc này đã trở thành bệ phóng để EVNNPC kiến tạo hành trình xanh hóa của mình thông qua các trụ cột chiến lược, có mối liên hệ mật thiết với nhau.

Tỷ lệ lắp đặt công tơ điện tử có chức năng thu thập dữ liệu từ xa của EVNNPC đã đạt 100%

Cụ thể, trụ cột đầu tiên mang tính nền tảng và cấp thiết nhất đó là cuộc chiến kéo giảm tổn thất điện năng (TTĐN). Đây là giải pháp xanh mang ý nghĩa kép, bởi mỗi kWh điện tiết kiệm được không chỉ trực tiếp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, mà còn có giá trị tương đương với một kWh điện được sản xuất ra, giúp tiết kiệm nguồn tài nguyên sơ cấp quý giá (như than, khí, dầu) và gián tiếp giảm phát thải khí nhà kính ra môi trường. Nhận thức rõ điều này, EVNNPC đã triển khai một hệ thống các giải pháp đồng bộ và quyết liệt, từ việc ứng dụng công nghệ đo đếm thông minh, cùng các thiết bị giám sát hiện đại như camera nhiệt cũng như thiết bị bay không người lái (UAV) để kiểm tra, bảo trì lưới điện, đến việc ứng dụng các phần mềm chuyên dụng để tính toán, tối ưu hóa phương thức vận hành… Thành quả của cuộc chiến bền bỉ này là tỷ lệ TTĐN của Tổng công ty đã được giảm mạnh xuống còn 3,7%. Ngoài ra, ý thức về đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia cũng được EVNNPC thể hiện rõ nét thông qua việc triển khai hiệu quả Chỉ thị 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ khi đã tiết kiệm được hơn 1,87 tỷ kWh, chiếm 2,28% tổng sản lượng điện thương phẩm của Tổng công ty trong 9 tháng đầu năm 2025.

Trụ cột thứ hai là thúc đẩy năng lượng sạch bằng chiến lược phát triển điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) theo mô hình tự sản, tự tiêu. Chương trình này đang mang lại tác động kép rõ rệt. Cụ thể, về phía khách hàng, các hộ gia đình và doanh nghiệp có thể giảm đáng kể chi phí tiền điện hàng tháng, đồng thời tăng tính chủ động về nguồn cung, giảm sự phụ thuộc vào lưới điện. Về phía ngành Điện, hệ thống được bổ sung nguồn phát điện quý giá ngay tại chỗ, giúp giảm áp lực cung cấp, đặc biệt hiệu quả trong các giờ cao điểm nắng nóng gay gắt của mùa hè. Trong năm 2025, EVNNPC đang quyết liệt triển khai chương trình này trên diện rộng, khi đã tập trung vận động, hỗ trợ khách hàng tại các thủ phủ công nghiệp lớn như: Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Nguyên, Ninh Bình… nhằm đưa năng lượng sạch đến gần hơn với đời sống người dân và hoạt động sản xuất của doanh nghiệp.

EVNNPC đã và đang tập trung vận động, hỗ trợ khách hàng phát triển điện mặt trời mái nhà theo mô hình tự sản, tự tiêu

Trụ cột thứ ba chính là việc không ngừng đầu tư, hiện đại hóa hạ tầng lưới điện. Chỉ tính riêng trong 9 tháng đầu năm 2025, Tổng công ty đã có nhiều nỗ lực vượt bậc để đóng điện 54 dự án 110kV và khởi công 35 dự án mới. Những con số này không đơn thuần phản ánh sự mở rộng về quy mô, mà quan trọng hơn còn giúp làm giảm tình trạng vận hành quá tải, qua đó tiếp tục giảm TTĐN kỹ thuật, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện, phục vụ tốt nhất cho khách hàng. Hơn thế nữa, hạ tầng lưới điện được đầu tư bài bản, đi trước một bước chính là điều kiện cần để có thể tích hợp an toàn, hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo phân tán, vốn có tính bất định cao vào hệ thống trong tương lai gần.

Năm 2025 không chỉ là năm EVNNPC tiếp tục tối ưu hóa các hoạt động hiện có, mà còn đánh dấu bước tiến đột phá, mang tính tiên phong trong việc chủ động kiến tạo tương lai bền vững. Điểm nổi bật đầu tiên và mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc là việc Tổng công ty triển khai thử nghiệm giải pháp công nghệ xanh tại TBA 110kV Văn Giang (Hưng Yên). Đây là mô hình điểm cho TBA thân thiện với môi trường khi đã thay thế máy cắt 110kV truyền thống bằng thiết bị không sử dụng khí Sulfur Hexafluoride (SF6). Bởi trong nhiều thập kỷ qua, khí SF6 được sử dụng rộng rãi trong ngành Điện do đặc tính cách điện và dập hồ quang ưu việt. Tuy nhiên, khoa học đã chứng minh SF6 là loại khí nhà kính cực mạnh, làm nóng lên toàn cầu và có thể tồn tại trong khí quyển hàng ngàn năm. Việc EVNNPC chủ động sử dụng công nghệ chân không kết hợp với hỗn hợp khí thân thiện với môi trường là bước đi có ý nghĩa vô cùng to lớn. Bên cạnh đó, các giải pháp đồng bộ như thay thế Tổ ắc quy chì axit bằng pin Lithium-ion có tuổi thọ cao và sử dụng máy biến áp tự dùng loại dầu cách điện có nguồn gốc sinh học, dễ phân hủy càng tô đậm thêm hình ảnh một TBA “xanh” tiêu biểu.

EVNNPC hoàn thành chuyển đổi 100% các TBA 110kV sang mô hình vận hành không người trực

Nếu câu chuyện tại TBA 110kV Văn Giang hướng về giảm phát thải trực tiếp, thì tại Trạm Hương Trạch 3 (Hà Tĩnh), EVNNPC tiếp tục ghi đậm dấu ấn đột phá về khả năng thích ứng linh hoạt của lưới điện. Tổng công ty đã triển khai thiết bị điều áp dưới tải cho máy biến áp phân phối. Thiết bị này cho phép giám sát, điều chỉnh điện áp một cách hoàn toàn tự động và điều khiển từ xa, thay vì phải thực hiện thủ công hoặc điều chỉnh cố định, giúp chất lượng điện áp ổn định tại các khu vực có nhiều nguồn năng lượng tái tạo (như điện mặt trời) vốn gây ra biến động điện áp lớn. Nhờ đó, hệ thống đảm bảo cung cấp nguồn điện ổn định, tin cậy, giảm tổn thất và nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng.

Cả hai đột phá kỹ thuật tại TBA 110kV Văn Giang và Hương Trạch 3 đều cho thấy một thực tế, đó là lưới điện ổn định trong tương lai sẽ ngày càng trở nên phức tạp hơn với sự phát triển mạnh mẽ của các nguồn năng lượng tái tạo. Để quản lý sự phức tạp đó thì phải có "bộ não" thông minh, có đủ năng lực phân tích và ra quyết định nhanh chóng. Đây chính là lý do vì sao việc EVNNPC đang đầu tư mạnh mẽ vào Trí tuệ nhân tạo (AI). Giờ đây, AI không còn là những thử nghiệm nhỏ lẻ, mà đã được triển khai trên quy mô lớn trong toàn Tổng công ty. Tầm nhìn của EVNNPC là áp dụng AI một cách toàn diện vào mọi mặt của công tác quản lý và vận hành hệ thống điện, từ việc dự báo chính xác phụ tải và sản lượng năng lượng tái tạo, thực hiện bảo trì dự phòng cho thiết bị, đến tối ưu hóa vận hành lưới điện theo thời gian thực và phát hiện sớm các sự cố.

EVNNPC đang góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa mục tiêu vì một tương lai năng lượng sạch, an toàn và thân thiện với môi trường

Từ cam kết Net Zero của quốc gia đến những hành động kỹ thuật cụ thể tại từng TBA; từ cuộc chiến bền bỉ giảm từng phần trăm TTĐN đến việc đầu tư chiến lược cho công nghệ của tương lai như AI, EVNNPC đang khẳng định tính tiên phong của một doanh nghiệp nhà nước chủ lực. Vai trò này đã vượt qua phạm vi của nhà phân phối điện đơn thuần để vươn lên trở thành nhà kiến tạo hạ tầng năng lượng bền vững cho tương lai. Với tầm nhìn dài hạn và bước đi chiến lược, EVNNPC đang đồng hành vững chắc cùng Chính phủ và Tập đoàn Điện lực Việt Nam, góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa mục tiêu vì một tương lai năng lượng sạch, an toàn và thân thiện với môi trường cho cộng đồng.

Tuấn Anh