Những năm gần đây, việc sử dụng thuốc lá điện tử đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt trong lứa tuổi học sinh. Điều tra tình hình sử dụng thuốc lá trong học sinh tại Việt Nam năm 2022 cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh độ tuổi 13-15 là 3,5%.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có khoảng 20.000 loại hương liệu được sử dụng trong các sản phẩm thuốc lá điện tử, trong đó có rất nhiều loại hương liệu độc hại và chưa được đánh giá toàn diện về mức độ gây hại đối với sức khỏe.

Thuốc lá điện tử có chứa nicotine là chất gây nghiện, gây các bệnh về tim mạch, hô hấp, tiêu hóa. Thành phần của dung dịch thuốc lá điện tử còn có glycerin, propylene glycol, có thể tạo thành chất propylene oxide, một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi.

Dù tác hại là vậy, song việc kinh doanh, sử dụng thuốc lá thế hệ mới hay thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nhập lậu đã và đang diễn ra ngày càng phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Theo Cục Quản lý thị trường Hà Nội, qua thực tiễn kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý vi phạm cho thấy mặt hàng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng được đưa về Việt Nam qua đường nhập khẩu phi thương mại, không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc hàng hóa.

Hoạt động mua bán, quảng cáo, giới thiệu sản phẩm, chia sẻ thông tin về các loại thuốc lá diễn ra công khai trên các tài khoản cá nhân. các hội, nhóm có rất nhiều thành viên tham gia trên các mạng xã hội, internet và một số website thương mại điện tử kinh doanh các sản phẩm này.

Bên cạnh đó, thông qua quá trình kiểm tra, rà soát, lực lượng quản lý thị trường Hà Nội cũng phát hiện một số điểm bán hàng công khai trên thị trường. Cá biệt, có một số điểm bán gần khu vực trường học, nhắm vào đối tượng khách hàng là trẻ em, học sinh, thanh thiếu niên.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là lực lượng quản lý thị trường lại không thể xử phạt mạnh tay các hành vi vi phạm do chưa được áp dụng Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hiện hành.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Nội Trần Việt Hùng cho biết, những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có những yếu tố gây hại cho sức khỏe con người, do đó được áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc tiêu hủy hàng hóa. Trong trường hợp không xác định được chủ sở hữu của hàng hóa, cơ quan chức năng sẽ áp dụng hình thức tịch thu tang vật vi phạm để xử lý tiêu hủy như những hàng hóa thông thường khác.

Bên cạnh đó, việc bán thông qua các trang mạng xã hội, website thương mại điện tử dẫn đến khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc tìm hiểu, thu thập thông tin, kiểm tra, xử lý do trong nhiều trường hợp không xác định được không gian cụ thể về địa điểm bán hàng, địa điểm trữ hàng hóa của các đối tượng kinh doanh.

Để phòng, chống và ngăn chặn các hành vi vi phạm liên quan đến mặt hàng thuốc lá thế hệ mới, Cục Quản lý thị trường Hà Nội vừa có văn bản số 479/QLTT-NVTH chỉ đạo các đội quản lý thị trường tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi kinh doanh thuốc lá điếu nhập lậu, thuốc lá giả, thuốc lá không in cảnh báo sức khỏe, không dán tem theo quy định; thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha nhập lậu...

Bên cạnh đó, tăng cường các biện pháp quản lý, phòng, chống việc kinh doanh, quảng cáo ngày càng tràn lan các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là một trong những nhiệm vụ cấp thiết không riêng chỉ lực lượng quản lý thị trường, mà đòi hỏi phải có sự phối hợp thống nhất, kịp thời của các ngành, các cấp và các cơ quan chức năng liên quan.

Trong thời gian tới, lực lượng quản lý thị trường Hà Nội sẽ cùng lực lượng quản lý thị trường cả nước chủ động phối hợp với lực lượng công an rà soát, xác định địa bàn, đối tượng trọng điểm; tập trung đấu tranh, triệt phá các đường dây, ổ nhóm buôn lậu, vận chuyển, kinh doanh trái phép… Ngoài ra, lực lượng cũng sẽ tăng cường công tác tuyên truyền; vận động các tổ chức, cá nhân hoạt động thương mại trên địa bàn thực hiện nghiêm việc cam kết không kinh doanh, buôn bán, tàng trữ thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nhập lậu; cảnh báo cho người tiêu dùng các nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe từ thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ.

Lê Phương