Hội Sản xuất và Tiêu thụ Chuối Ngự Đại Hoàng được thành lập theo Quyết định số 475/QĐ-UBND của UBND huyện Lý Nhân với hơn 80 thành viên là các hộ sản xuất, kinh doanh chuối Ngự Đại Hoàng thuộc khu vực xã Hòa Hậu và xã Tiến Thắng thuộc huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.

Luật SHTT- 2005, Nghị định 103/2006/NĐ-CP quy định: i) Quyền sở hữu CDĐL thuộc về Nhà nước: Sản phẩm được Đăng ký CDĐL là tài sản Quốc gia. ii) Quyền quản lý CDĐL thuộc về UBND cấp tỉnh: Quản lý CDĐL thuộc địa phương; kể cả địa danh, dấu hiệu khác chỉ nguồn gốc địa lý đặc sản địa phương. iii) Quyền sử dụng CDĐL thuộc về tổ chức, cá nhân được Cơ quan quản lý CDĐL trao quyền sử dụng. Ngoài ra, Cục Sở hữu trí tuệ có chức năng, thẩm quyền quản lý đối với tất cả các CDĐL đã được đăng ký bảo hộ.

Theo khung pháp lý nêu trên, UBND huyện Lý Nhân được UBND tỉnh Hà Nam Ủy quyền đăng ký và quản lý Chỉ dẫn địa lý “Đại Hoàng” dùng cho sản phẩm chuối Ngự Đại Hoàng theo Công văn số: 903/UBND-CNKHCN, ngày 01/07/2008. Hội Sản xuất và Tiêu thụ chuối Ngự Đại Hoàng được UBND huyện Lý Nhân cấp quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý chuối Ngự Đại Hoàng theo Quyết định số: 4784/QĐ-UBND, ngày 22/5/2015. Mô hình quản lý Chỉ dẫn địa lý “Đại Hoàng” cho sản phẩm chuối Ngự của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam được xây dựng theo sơ đồ sau:

Với vai trò là hạt nhân trung tâm, Hội Sản xuất và Tiêu thụ chuối Ngự Đại Hoàng đã vượt không biết bao nhiêu khó khăn để đồng hành cùng hơn 80 hội viên sử dụng một cách hiệu quả CDĐL Chuối Ngự Đại Hoàng. Bà Trần Thị Ngân, Chủ tịch Hội cho biết, sau 11 năm bảo hộ CDĐL, giá chuối Ngự Đại Hoàng tăng gấp 5-7 lần. Hiện nay, bình quân 01 nải chuối Ngự Đại Hoàng đến tay người tiêu dùng có giá từ 40.000 - 60.000đ tùy theo thời điểm và kênh phân phối. Dịp Tết Nguyên Đán, chuối Ngự Đại Hoàng luôn được săn đón, giá bán chuối có phần tăng hơn do vụ Đông sản lượng thấp hơn, những buồng chuối đẹp có giá lên đến cả triệu đồng. Hội viên ai nấy đều phấn khởi, tự hào khi đặc sản quê hương được người tiêu dùng yêu mến, cảm nhận đúng giá trị sản phẩm, sẵn sàng mua với giá cao hơn hẳn so với các loại chuối khác trên thị trường. Đây là nguồn động lực to lớn để hội viên sản xuất hăng say, gắn bó với nghề vì cây chuối Ngự có đặc điểm là thân cao, giòn, dễ gãy đổ, gặp bão có năm mất trắng, phải trồng lại từ đầu.

Thời gian từ 2016-2017, chuối Ngự Đại Hoàng còn phải đối mặt với tình trạng một số người thu gom trà trộn chuối Ngự trồng ở các địa phương khác khiến chuối Ngự Đại Hoàng bị thua thiệt. Trước tình hình đó, Hội cùng với cơ quan quản lý các cấp đã tăng cường củng cố các công cụ quản lý, giám sát chất lượng, tem nhãn sản phẩm, đặc biệt là tích cực tuyên truyền đến các hội viên. Đến nay, tình trạng trà trộn đã giảm, thương lái mua chuối ở đâu là nói rõ nguồn gốc ở đó. Có lẽ niềm tự hào về sản vật tiến Vua đã giúp cho người kinh doanh chuối Ngự tự giác bảo vệ danh tiếng sản phẩm, bảo vệ quyền lợi của người sản xuất cũng như người tiêu dùng.

Trong khuôn khổ Dự án “Quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm chuối Ngự Đại Hoàng, tỉnh Hà Nam” thuộc Chương trình phát triển tài sản trí tuệ giai đoạn 2016-2020, với sự đồng hành của Trung tâm Nghiên cứu và phát triển Hệ thống nông nghiệp, Hội Sản xuất và Tiêu thụ chuối Ngự Đại Hoàng đã nghiên cứu, thử nghiệm và chọn ra những kênh phân phối hiệu quả, đưa sản phẩm ra thị trường với tem truy xuất nguồn gốc. Đây là một công cụ mạnh giúp Chỉ dẫn địa lý Chuối Ngự Đại Hoàng khẳng định được nguồn gốc xuất xứ, không bị trà trộn bởi chuối Ngự trồng ở các địa phương khác. Mỗi nải chuối được bán ra thị trường đều được gắn Logo Chỉ dẫn địa lý có tem truy xuất nguồn gốc.

Hoàng Đại