Năm 2022 được dự báo là một năm bùng nổ về thị trường cho ngành dệt may, mục tiêu tăng trưởng 2 con số là khả thi. Kịch bản này gần như đã diễn ra chính xác trong 6 tháng đầu năm, tuy nhiên sau đó thị trường đã nhanh chóng “bẻ lái” với những chiều hướng bất lợi cho doanh nghiệp.
Xuất khẩu khó khăn vì 'đói' đơn hàng
Ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Vinatex, cho biết trong "bão" lạm phát ở Mỹ và châu Âu, hàng hóa dệt may còn chịu thiệt hại kép do tồn kho cao, nhu cầu thấp. Dẫn tới, nhiều doanh nghiệp dệt may Việt Nam có đơn hàng đến tháng 9 ngay từ đầu năm, thì nay lại thiếu đơn hàng ở chính quý III/2022.
Theo ông Trường, dự báo tình hình quý IV cũng chưa khả quan hơn, nhất là mặt hàng dệt kim, sợi có thể thị trường ấm lên nhưng với mức giá không đem lại hiệu quả cho doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp đang tồn kho nguyên liệu giá cao hoặc thành phẩm được làm nguyên liệu giá cao trước đây.
Bà Nguyễn Cẩm Trang - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cũng chỉ ra những khó khăn với hoạt động xuất khẩu trong thời gian tới. Đơn cử, với Trung Quốc - thị trường cung ứng nguyên liệu, đồng thời là thị trường xuất khẩu lớn của nước ta, việc nước này vẫn tiếp tục áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt phòng, chống dịch COVID-19 cũng tác động đến tiến độ xuất khẩu và ảnh hưởng đến nguồn cung cho vùng nguyên liệu của Việt Nam cũng như nguồn cung cho hàng hóa toàn cầu.
“Mặc dù có những kết quả tích cực nhưng dự báo hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong thời gian tới cũng gặp những áp lực nhất định. Tuy nhiên với những cơ hội tham gia vào các FTA song phương, cũng như đa phương và những kinh nghiệm của doanh nghiệp Việt Nam trong việc chủ động ứng phó và đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa nguồn hàng thì sẽ hóa giải một phần thách thức", bà Trang nhận định.
Rõ ràng, việc tận dụng tốt những cơ hội của các Hiệp định thương mại tự do (FTA) sẽ giúp ngành dệt may Việt Nam giành lợi thế cạnh tranh hơn, cán đích mục tiêu xuất khẩu 43 – 43,5 tỷ USD trong cả năm. Hay với ngành da giày, đến thời điểm này lợi thế của các FTA đã được tận dụng rất tốt và đây chính là động lực để ngành này vượt qua ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 trong giai đoạn vừa qua.
Hiện nay, Việt Nam có 15 FTA đang thực thi, kể cả các FTA thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP, UKVFTA). Theo Thương vụ Việt Nam tại Canada, trong tháng 11/2022 tới, có một số DN dệt may của Canada sẽ vào Việt Nam để tìm hiểu nhà cung cấp và thăm dò khả năng hợp tác, bởi những lợi thế của hàng dệt may Việt Nam tại Hiệp định CPTPP.
Bên cạnh đó, Thương vụ đang triển khai Đề án Quảng bá sản phẩm hàng Việt Nam qua hệ thống nhà hàng Việt tại Canada, tạo hệ thống showroom diện rộng trưng bày các sản phẩm nông sản và thực phẩm chế biến Việt Nam trên toàn lãnh thổ Canada, đề nghị Hiệp hội vận động các doanh nghiệp gửi mẫu hàng cho Thương vụ để triển khai đề án.
Lợi thế FTA dần mất đi
Tuy nhiên, để tận dụng FTA thì việc đáp ứng quy tắc xuất xứ cũng cực kỳ quan trọng. Hiện nay, dệt may vẫn đang phụ thuộc phần lớn nguyên liệu từ Trung Quốc. Chủ tịch Vinatex cho biết, do phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu nên các chi phí đều đi theo xu thế tăng, trong đó có bông là sản phẩm có chiều hướng bám theo giá lương thực.
Tuy thị trường giao dịch đình trệ nhưng giá bông duy trì ở mức cao liên tục từ 110 – 115 cent/pound, trong khi mức trung bình của 10 năm trước chỉ khoảng 85 – 90 cent/pound. Giá giao dịch sản phẩm ngành sợi, vải trên thực tế chỉ ở mức nguyên liệu bông khoảng 80 cent/pound.
Tuy nhiên, các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam cũng cần phải nhìn nhận không cơ hội nào là mãi mãi, bởi lợi thế FTA sẽ mất đi. Nhiều nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia… cũng đang đẩy mạnh quá trình hội nhập, tham gia các FTA mà Việt Nam đang có.
Theo ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên (Bộ Công Thương), sắp tới, lợi thế từ Hiệp định EVFTA có thể giảm đi nếu EU tái khởi động và đàm phán FTA với Thái Lan hay với Indonesia, Malaysia… Điều này cho thấy, lợi thế từ EVFTA chỉ diễn ra trong ngắn và trung hạn, doanh nghiệp Việt Nam cần phải nỗ lực để giữ thị phần, nếu không sau này Thái Lan có FTA với EU thì sẽ rất khó. Bên cạnh đó, để tận dụng được thị trường thì sản phẩm Việt Nam phải có thương hiệu, từ đó nâng cao giá trị thay vì cạnh tranh đẩy giá xuống đáy.
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng, đến một thời điểm rất có thể những lợi thế FTA của Việt Nam sẽ giảm xuống, vậy chính những lúc như thế này, các doanh nghiệp của chúng ta đã có được một số thuận lợi hay một sự tích lũy. Như thế, đã đến lúc các doanh nghiệp phải nghĩ đến việc tự nâng tầm mình lên, để xây dựng được thương hiệu ở thị trường nước ngoài.
“Chính những lúc như thế này, doanh nghiệp cần phải xác định, chúng ta không thể thỏa mãn với thành tích, hoặc với thị trường, với những cơ hội hiện nay. Có thể đến 5 - 6 tháng nữa, khi hết đơn hàng, hoặc đứt gãy nguyên liệu, thì các doanh nghiệp bắt đầu khó khăn. Vì vậy, bây giờ chúng ta phải chuẩn bị cho những thời điểm như vậy, cho các biến cố có thể xảy ra trong thời gian sắp tới”, ông Hải chia sẻ.
Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cũng bày tỏ mong muốn trong hoạt động về phát triển thị trường, các doanh nghiệp bên cạnh những thuận lợi thì cũng có dự báo, dự kiến để chuẩn bị phương án cho phù hợp, đặc biệt phải tự nâng mình lên, không thỏa mãn với các thuận lợi hiện nay đang có.
Theo Vnbusiness
