Tuy nhiên, điều tiên quyết mà các doanh nghiệp Việt Nam cần làm, đó là phải tìm hiểu luật chơi ngay từ bây giờ, tìm ra trong các văn bản đàm phán của TPP xem doanh nghiệp mình, ngành mình, đơn vị mình sẽ ở đâu trong đó và ở vị thế hưởng lợi hay gặp thách thức.
TPP là gì?
TPP (viết tắt từ Trans-Pacific Partnership) là Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương giữa các quốc gia sau: Autralia (AU); Brunei (BN;Chile (CL); Japan (JP); Malaysia (ML); Mexico (MX); New Zealand (NZ); Peru (PE); Singapore (SG); Vietnam (VN); United States (US). Nhưng hiện tại cũng đang có nhiều nước khác muốn gia nhập khối kinh tế này, bao gồm các nước châu Á như Hàn Quốc, Đài Loan, Philippines, Colombia...
TPP hiện đang trong quá trình đàm phán giữa 12 quốc gia tham gia về nhiều lĩnh vực như thuế, hàng rào phi thuế quan, đầu tư, thị trường tài chính, sở hữu trí tuệ, môi trường, chất lượng nguồn gốc sản phẩm... Tên viết tắt của mỗi quốc gia gồm 2 chữ cái được sử dụng trong các văn bản đàm phán.
TPP có tầm quan trọng ra sao?
Khi hoàn thành quá trình đàm phán và được thông qua (với mục tiêu sớm nhất là trong năm 2015), thì khi đó sẽ làm thay đổi đến hoạt động của 40% sản lượng kinh tế toàn cầu. Các nội dung bao quát của TPP không chỉ giới hạn ở kinh tế thương mại thuần túy mà còn tác động tới các lĩnh vực khác như môi trường, văn hóa và các chuẩn mực đạo đức kinh doanh.
Mục đích của TPP là gì?
TPP ban đầu được nảy sinh từ ý tưởng của 4 nước Brunei, Chile, New Zealand và Singapore. Họ đã ký vào ngày 03/06/2005 và có hiệu lực ngày 28/05/2006, với mục đích hội nhập kinh tế các nước thuộc khu vực châu Á Thái Bình Dương.
Tuy nhiên, ngày nay với sự tham gia đàm phán của 12 nước, phạm vi ảnh hưởng và mục đích của TPP rộng lớn hơn. TPP nhằm mục đích tạo ra một hình mẫu khuôn khổ hợp tác của thế kỉ 21, thiết lập những chuẩn mực mới cho thương mại thế giới, kết hợp những vấn đề nảy sinh của thế hệ tương lai tăng cường sức mạnh cạnh tranh của các quốc gia thành viên TPP trong nền kinh tế toàn cầu.
Phạm vi đàm phán của TPP bao gồm những lĩnh vực gì?
Tham vọng của TPP nhằm thiết lập những chuẩn mực cao và toàn diện cho vấn đề hợp tác kinh tế giữa các quốc gia. Chính vì thế TPP bao gồm các lĩnh vực sau: Cạnh tranh; Hợp tác và xây dựng năng lực; Cung cấp dịch vụ xuyên biên giới; Thuế; Thương mại điện tử; Môi trường Dịch vụ tài chính; Chi tiêu công của Chính phủ; Sở hữu trí tuệ; Đầu tư lao động; Pháp luật và giải quyết tranh chấp; Khả năng xâm nhập thị trường của hàng hóa; Nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa; Chuẩn vệ sinh hàng hóa; Rào cản kĩ thuật với thương mại; Viễn thông; Nhập cảnh tạm thời với doanh nhân; Dệt may và quần áo; Bồi thường thiệt hại trong thương mại.
Có thể thấy rằng, TPP bao phủ một phạm vi rất rộng trong nền kinh tế của mỗi quốc gia thành viên.
Bao giờ TPP sẽ được chính thức thông qua và tiến độ đàm phán?
Do còn nút thắt chưa được gỡ, Hội nghị Bộ trưởng Thương mại các nước tham gia Hiệp định TPP sẽ kéo dài thêm 1 ngày, đến ngày 4/10/2015 theo giờ Mỹ, tức ngày 5/10/2015 theo giờ Việt Nam. Các đoàn vẫn bế tắc xoay quanh hai nút thắt là vấn đề sản phẩm bơ sữa và đặc biệt là vấn đề thời gian bảo hộ độc quyền các mặt hàng sinh dược.
Việt Nam tham gia TPP thì sẽ hưởng lợi gì?
Việt Nam với tư cách một thành viên tham gia TPP thì sẽ có các cơ hội sau:
Đưa các sản phẩm của mình sang thị trường rộng lớn của 12 quốc gia thành viên, chiếm 40% sản lượng toàn cầu với các mức thuế quan rất thấp hoặc thậm chí là dỡ bỏ. Các ngành hiện nay Việt Nam có thế mạnh như dệt may, nông sản… sẽ được hưởng lợi.
Việt Nam có cơ hội được tiếp cận với các trợ giúp từ các quốc gia phát triển hơn trong khối về mặt kĩ thuật, nhằm xây dựng năng lực cạnh tranh quốc gia cho doanh nghiệp và Chính phủ.
Người dân Việt Nam có cơ hội được sử dụng các sản phẩm chất lượng cao, vệ sinh an toàn thực phẩm và với giá thành rẻ hơn từ các quốc gia trong khối. Doanh nhân và người dân Việt Nam sẽ có cơ hội dễ dàng hơn xuất cảnh tới các quốc gia phục vụ cho mục đích kinh doanh, du lịch.
Các doanh nghiệp nước ngoài trong khối sẽ tích cực mang vốn đầu tư vào Việt Nam, nhằm tạo công ăn việc làm và chuyển giao công nghệ. Người lao động sẽ có được sự bảo vệ lớn hơn về quyền lợi của mình.
Vấn đề môi trường, an toàn thực phẩm cũng sẽ được quan tâm mạnh hơn, nhằm tạo ra một đất nước sạch đẹp hơn và an toàn hơn.
Chi tiêu công của chính phủ sẽ công khai và hiệu quả hơn.
Việt Nam tham gia TPP thì sẽ gặp những khó khăn thách thức gì?
Khi tham gia vào TPP, Việt Nam cũng sẽ gặp một loạt các thách thức:
Các sản phẩm chất lượng thấp, không đạt chuẩn sẽ bị cạnh tranh trực tiếp trên sân nhà. Khi xem xét cơ cấu xuất khẩu của các nước TPP, có thể thấy những ngành sản xuất của Việt Nam sẽ gặp khó khăn là ô tô, thịt lợn, thịt bò và đường. Các ngành bị tác động tương đối mạnh bao gồm thực phẩm chế biến, rượu và hóa phẩm tiêu dùng.
Khi xóa bỏ thuế nhập khẩu, nguồn thu trực tiếp này sẽ giảm nhưng kì vọng là sẽ bù đắp lại từ nguồn thu VAT.
Các tiêu chuẩn cao về Sở hữu trí tuệ sẽ khiến cho doanh nghiệp và đa phần người dân sẽ phải mất chi phí cao hơn cho các bản quyền phần mềm cũng như các sáng chế liên quan đến sản xuất thuốc phục vụ nhu cầu chữa bệnh.
Các công cụ điều hành kinh tế của Chính phủ và Ngân hàng sẽ giảm hiệu lực vì phụ thuộc nhiều vào thị trường thế giới.
Ngành ngân hàng sẽ chịu sức ép rất lớn khi các tập đoàn tài chính lớn của các nước thành viên được phép cung cấp các dịch vụ đa dạng trực tiếp. Chính vì thế, hiện nay, hệ thống ngân hàng Việt Nam đang tiến hành cải tổ mạnh bằng các thương vụ sáp nhập và xử lý nợ xấu.
Các doanh nghiệp hưởng lợi từ hoạt động chi tiêu công của chính phủ sẽ chịu sức ép cạnh tranh trực tiếp khi phải đấu thầu với các nhà thầu nước ngoài thay vì cơ chế chỉ định thầu. Nhưng điều này cũng góp phần lành mạnh ngân sách quốc gia.
Chúng ta cần làm gì để đón nhận cơ hội và đối phó với thách thức?
TPP là cuộc chơi ở đẳng cấp cao. Điều tiên quyết phải làm đó là phải tìm hiểu luật chơi ngay từ bây giờ, tìm ra trong các văn bản đàm phán của TPP xem doanh nghiệp mình, ngành mình, đơn vị mình sẽ ở đâu trong đó và ở vị thế hưởng lợi hay gặp thách thức.
Thứ hai, mọi người lao động cũng như mọi doanh nghiệp phải nâng cao sức cạnh tranh về ngoại ngữ, năng lực quản trị, chất lượng sản phẩm, sự hiểu biết về pháp luật quốc tế... Tập trung phân bổ nguồn lực vào những ngành lĩnh vực có lợi khi tham gia TPP. Có thể phải mạnh dạn buông cho những sản phẩm mà không có tính cạnh tranh.
Việc đánh giá chính xác lợi hại khi tham gia vào TPP hay các hiệp định thương mại khác là việc lớn và khó khăn. Năng lực càng mạnh thì sẽ hưởng lợi càng nhiều. Chỉ có thể thu được kết quả chính xác qua việc điều tra xã hội rộng với nhiều thành phần tham gia. Nhưng việc đó có lẽ không quan trọng bằng việc nâng cao năng lực cạnh tranh để chắc thắng trong mọi cuộc chơi.
|
Diễn đàn: Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)
TS. Võ Trí Thành - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương: Hội nhập không có nghĩa là tất cả các nước hội nhập đều được hưởng lợi
Với TPP và khi hội nhập sâu rộng hơn nói chung, chúng ta đều hy vọng nó là 3 chất xúc tác lớn cho VN. Xúc tác trong mở rộng xuất khẩu, xúc tác cho thu hút đầu tư và quan trọng nhất là chất xúc tác và cả áp lực cho cải cách thể chế trong nước. Điều này cũng là một nhu cầu thiết yếu của VN hiện nay đang muốn chuyển đổi, cải cách, nâng cao chất lượng. Tất nhiên, hội nhập không có nghĩa là tất cả các nước hội nhập đều được hưởng lợi. Có những ngành, nhóm XH phải chịu thiệt thòi.
Ngoài ra, điều chỉnh luật lệ, hành vi ứng xử của Nhà nước, cũng cần tổn phí nhất định. Chính vì vậy, để tận dụng tốt cơ hội này, cần có 3 việc phải làm: Tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, tái cấu trúc kinh tế VN (VN đang nỗ lực làm), cải cách thể chế. Làm sao đưa những cơ hội ấy trở thành hiện thực hóa. Có những cách thức hỗ trợ nhất định để giảm thiểu tổn phí cho người lao động đỡ thiệt thòi, chi phí điều chỉnh giáo dục, thông tin....
TS. Trần Du Lịch, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội: Tham gia TPP, Việt Nam sẽ là nước được hưởng lợi nhiều nhất
TPP có ý nghĩa rất quan trọng đối với một nền kinh tế hướng vào xuất khẩu như Việt Nam. Đồng thời, TPP cũng mở ra một sự chuyển động lớn, đặc biệt với một số ngành như da giày, dệt may. Trong đó có những nước mà triển vọng xuất khẩu của Việt Nam rất lớn như Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, TPP sẽ thúc đẩy doanh nghiệp cũng như Chính phủ Việt Nam cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh ở trong nước.
Tham gia TPP, Việt Nam sẽ là nước được hưởng lợi nhiều nhất, vì vậy, phải chuẩn bị tốt các điều kiện trước khi hội nhập thông qua việc tuyên truyền những thách thức và cơ hội, cũng như chi tiết nội dung mà chúng ta đã ký kết TPP, để từ đó doanh nghiệp có thể hiểu được chỗ nào là cơ hội, chỗ nào là thách thức; rà soát lại toàn bộ khung pháp lý để cải thiện môi trường đầu tư; thay đổi phương thức đào tạo nguồn nhân lực, đào tạo nghề để giúp doanh nghiệp giảm chi phí.
Bà Phùng Thị Lan Phương – Trưởng phòng FTA, Trung tâm WTO và Hội nhập – VCCI: Các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ về TPP để xác định xem mình phải chuẩn bị gì để đáp ứng điều kiện hay hóa giải những thách thức
WTO hay các FTA là những con đường để chúng ta hội nhập, tạo điều kiện cho doanh nghiệp cơ hội phát triển, tham gia vào nền kinh tế toàn cầu thông qua việc xóa bỏ dần các rào cản thương mại. Nhưng đó không phải là liều thuốc thần diệu hay phép màu để xóa bỏ toàn bộ khó khăn cho doanh nghiệp. Với TPP, sân chơi thì mới hơn, luật chơi khó khăn hơn, nhưng giải pháp để tìm kiếm thành công có lẽ vẫn vậy.
Để có thể cạnh tranh được với hàng hóa các nước sau TPP, trước hết doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ về TPP để xem lợi ích mà mình tìm kiếm nằm ở đâu, thách thức ở đâu, điều kiện của chúng là gì, để từ đó xác định xem mình phải chuẩn bị gì để đáp ứng điều kiện hay hóa giải những thách thức. Ví dụ với doanh nghiệp xuất khẩu, sẽ phải xem dòng thuế nào được loại bỏ vào thị trường nào, quy tắc xuất xứ để được hưởng ưu đãi thuế là gì. Với doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ nội địa, sẽ phải tìm kiếm xem sản phẩm tương tự của mình từ các nước TPP khi nào thì được vào Việt Nam miễn thuế, lộ trình là thế nào để điều chỉnh sản xuất cho hợp lý…
Ông Cao Sĩ Kiêm – Nguyên Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam: Muốn phát triển, DNNVV phải có nhận thức đầy đủ về những nội dung đã được cam kết trong TPP
Khi tham gia TPP, Việt Nam có hai điểm “huyệt” rất quan trọng. Thứ nhất, hiện vẫn còn rất nhiều người, kể cả cán bộ lãnh đạo có tư duy đổi mới chậm; nắm bắt quy luật cạnh tranh thị trường không sâu. Thứ hai là, hệ thống pháp lý của nước ta tuy có sửa đổi, bổ sung một số luật, nhưng quá trình triển khai luật vẫn còn chậm so với yêu cầu đặt ra.
Để vượt qua thách thức, về phía DN, nhất là DNNVV phải có nhận thức đầy đủ về những nội dung đã được cam kết trong TPP cùng với những diễn biến mới của kinh tế thế giới khi TPP có hiệu lực, qua đó thấy được ưu khuyết của mình, hoạch định chương trình, chiến lược, mục tiêu phát triển để có thể sớm thích nghi và đáp ứng tốt các yêu cầu đặt ra trong bối cảnh mới.
Về phía Nhà nước, cần tiến hành ngay công tác giáo dục, tuyên truyền rộng rãi những nội dung, lộ trình cam kết cũng như các bước thực hiện TPP; hỗ trợ DN nâng cao nhận thức về những đòi hỏi và điều kiện khắt khe của TPP; giúp DN chủ động tiếp cận, tiếp thu và triển khai tốt những nội dung đã cam kết. Nhà nước cần hỗ trợ DN xây dựng kế hoạch về áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, về đào tạo chất lượng nguồn nhân lực, trong đó làm rõ lĩnh vực nào, trình độ nào cần tập trung.
Ông Bùi Nhật Tiến - Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba): Cần xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực trồng, chế biến nguyên liệu, sản xuất phụ liệu trong nước
Hiệp định TPP có tác động tích cực đến nền kinh tế Việt Nam, cũng như có cơ hội tốt cho nhiều ngành, nhiều đơn vị sản xuất đẩy mạnh xuất khẩu, hưởng lợi khi tham gia vào các chuỗi cung ứng và giá trị trong khu vực và các nước đối tác. Tuy nhiên, đối với ngành Thuốc lá trong ngắn hạn, chưa được hưởng lợi từ TPP.
Để có thể cạnh tranh với thuốc lá ngoại trong tình huống sẽ tràn vào Việt Nam khi thuế giảm xuống bằng 0%, với giá tương đối rẻ trong TPP, thời gian tới, một mặt, chúng tôi cần bảo vệ các biện pháp kiểm soát hoạt động sản xuất-kinh doanh thuốc lá nhằm thực hiện tốt Chiến lược quốc gia phòng chống tác hại thuốc lá. Mặt khác, cần xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực trồng, chế biến nguyên liệu, sản xuất phụ liệu trong nước để gia tăng giá trị sản phẩm xuất khẩu. Đồng thời, xây dựng chiến lược hợp tác để tham gia vào các chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị trong khu vực và toàn cầu của các tập đoàn thuốc lá quốc tế, nhằm hưởng lợi từ những ưu đãi về thuế quan và mở cửa thị trường với thuốc lá sau này.
|
PV
