Báo cáo tổng kết của Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo đổi mới và Phát triển doanh nghiệp Lê Mạnh Hà cho biết, thực hiện Đề án tổng thể sắp xếp, đổi mới DNNN trực thuộc đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, các Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước đã sắp xếp được 591 doanh nghiệp (về số lượng doanh nghiệp đạt 96% kế hoạch). Trong đó: cổ phần hóa 499 doanh nghiệp và bộ phận doanh nghiệp (đạt 96,3% kế hoạch); sáp nhập, hợp nhất 48 doanh nghiệp; giải thể 17 doanh nghiệp; phá sản 8 doanh nghiệp; bán, giao 10 doanh nghiệp; chuyển thành công ty TNHH nhiều thành viên 8 doanh nghiệp.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị

Kết quả sắp xếp 5 năm qua đã nâng tổng số DNNN sắp xếp từ trước tới nay là 5.950 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa là 4.460 doanh nghiệp. Nếu tính thêm số DNNN sắp xếp trong 10 tháng đầu năm 2016 là 60 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa là 48 doanh nghiệp thì đến nay tổng số DNNN sắp xếp lại là 6.010 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 4.508 doanh nghiệp.

Đến nay, sau 15 năm sắp xếp lại, DNNN đã giảm mạnh về số lượng, đặc biệt là những doanh nghiệp quy mô nhỏ, doanh nghiệp kém hiệu quả, doanh nghiệp ở các lĩnh vực Nhà nước không cần nắm giữ. Năm 2001 cả nước có khoảng 6.000 DNNN, dàn trải trên 60 ngành, lĩnh vực, đến năm 2011 có 1.369 DNNN thì đến hết tháng 10 năm 2016 chỉ còn 718 DNNN, tập trung vào 19 ngành, lĩnh vực. Đại bộ phận DNNN có quy mô vừa và lớn, giảm nhiều về số lượng nhưng năng lực và quy mô tăng lên. Mặc dù số lượng chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong khu vực doanh nghiệp (khoảng 0,67%) nhưng DNNN vẫn nộp ngân sách đáng kể, đóng góp lớn nhất vào GDP (DNNN 28,8%, ngoài Nhà nước 11,8%, FDI 17,9%).

Về mục tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2016 - 2020, Chính phủ xác định, doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ 100% vốn và cổ phần chi phối chỉ duy trì trong những lĩnh vực then chốt, thiết yếu; địa bàn quan trọng và quốc phòng an ninh; ứng dụng công nghệ cao, đầu tư lớn, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội mà doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác không đầu tư. Các doanh nghiệp này cần nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh; kiện toàn đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý và năng lực quản trị theo chuẩn mực quốc tế; được trao quyền chủ động hơn gắn với tăng cường trách nhiệm; được quản lý, giám sát chặt chẽ; công khai, minh bạch về hoạt động sản xuất, kinh doanh; bình đẳng với doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Cao Quốc Hưng phát biểu tại hội nghị

Tại hội nghị lãnh đạo các Bộ Tài chính, Kế  hoạch và Đầu tư, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và đại diện một số tập đoàn đã phát biểu làm rõ các nguyên nhân, khó khăn và vướng mắc dẫn đến việc thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa còn thấp; giải pháp để thoái vốn và cổ phần hóa tốt nhất trong thời gian tới. Các ý kiến phát biểu cũng đề cập tới việc xác định rõ doanh nghiệp nào Nhà nước cần thoái vốn và doanh nghiệp nào không cần nắm cổ phần chi phối, những vấn đề nào mới đặt ra trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước có quy mô lớn (chọn nhà đầu tư chiến lược, chọn nhà tư vấn, thoái vốn theo lô, bảo đảm tính công khai, minh bạch trong quá trình cổ phần hóa ...) cùng việc  xử lý vấn đề đất đai trong quá trình cổ phần hóa và sắp xếp lại, giải thể, phá sản doanh nghiệp.Doanh nghiệp mà Nhà nước không cần nắm giữ 100% vốn hoặc cổ phần chi phối phải thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước theo cơ chế thị trường; bảo đảm công khai, minh bạch, có hiệu quả, tránh thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước. Qua đó, thực hiện xã hội hóa và phân bổ lại theo cơ chế thị trường các nguồn lực của Nhà nước về nhân lực, đất đai, tài nguyên thiên nhiên, các yếu tố về độc quyền tự nhiên và lợi thế khác để tạo điều kiện phát triển mạnh mẽ doanh nghiệp tư nhân, tạo động lực nâng cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam trình bày thực tế cổ phần hóa tại Tập đoàn

Thủ tướng yêu cầu các đơn vị lành mạnh hóa hoạt động của doanh nghiệp, giải quyết tốt các vướng mắc, mâu thuẫn có thể là rào cản đối với tiến trình cổ phần hóa; giao trách nhiệm cho cá nhân lãnh đạo bộ, ngành, địa phương phải thực hiện được một lộ trình cổ phần hóa. Thủ tướng nhấn mạnh, lãnh đạo đơn vị nào không làm hoặc làm chậm, làm thất thoát tài sản của Nhà nước khi cổ phần hóa thì phải bị xử lý.Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo, ngay từ năm 2017, nhiệm vụ đầu tiên là phải xác định được lĩnh vực nào Nhà nước cần nắm giữ và lĩnh vực nào Nhà nước cần rút ra. Quan điểm chỉ đạo là những lĩnh vực công ích và một số lĩnh vực thất bại thị trường (tức không ai làm hoặc vấn đề độc quyền tự nhiên) thì Nhà nước nắm vai trò chi phối. Những lĩnh vực còn lại Nhà nước cần rút ra theo một tỷ lệ phù hợp, hoặc rút ra 100% để thị trường phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn. Thủ tướng cũng cho biết ngay sau hội nghị này, trên cơ sở tiếp thu các ý kiến tại hội nghị,  Thủ tướng sẽ ký Quyết định sửa đổi Quyết định 37/2014/QĐ-TTg (ngày 18/6/2014) của Thủ tướng về ban hành tiêu chí, danh mục phân loại doanh nghiệp Nhà nước.

Nhóm nhiệm vụ nữa Thủ tướng nhấn mạnh, đó là khi sắp xếp, cổ phần hóa, mục tiêu quan trọng nhất là đảm bảo lợi ích cao nhất cho Nhà nước, bán cổ phần đúng giá trị thị trường thời điểm bán. Muốn vậy, cần mời nhà tư vấn quốc tế có uy tín, có trình độ tham gia vào quá trình này. Các doanh nghiệp, các tập đoàn, tổng công ty cần có cơ chế đột phá trong việc thuê tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp, xử lý công nợ, phương thức chào bán, theo hướng mang lại lợi ích cao nhất cho Nhà nước.

Cùng với đó là có cơ chế phù hợp để thu hút các nhà đầu tư chiến lược, có năng lực, giảm tỷ lệ sở hữu Nhà nước xuống mức đủ để thay đổi quản trị doanh nghiệp một cách thực chất, quy định trách nhiệm thực hiện cam kết của cổ đông chiến lược. 

Nguồn Báo Công Thương