Tin lời người bán hàng trên facebook, chị Dương (Mỹ Đình, Hà Nội) đã mua một hộp sữa tăng cân cho con loại 800gr với giá chỉ 350.000 đồng. Theo lời người bán hàng giới thiệu, sữa có tác dụng tăng cân, tăng chiều cao, bổ sung các vitamin cần thiết cho trẻ nhỏ nhẹ cân. Do không tìm hiểu kĩ càng, thấy giá lại rẻ và nóng lòng muốn con tăng cân nhanh nên sau khi mua về, chị pha sữa cho con uống luôn, thế nhưng khoảng 1 tiếng sau khi uống, con chị có hiện tượng tiêu chảy, buồn nôn, chị mới tá hỏa nhắn tin liên hệ hỏi người bán hàng thì không nhận được phản hồi. Lúc này chị mới biết mình đã bị lừa mua phải sữa kém chất lượng.

Theo thống kê, trên thị trường sữa ở Việt Nam hiện đang có khoảng 500 loại sữa với nhiều thương hiệu, chủng loại. Sữa bột được sử dụng cho nhiều nhóm đối tượng từ người lớn tuổi, phụ nữ có thai, người bệnh hay các em nhỏ ở các độ tuổi khác nhau. Vì vậy, thông tin về các cơ sở sản xuất sữa bột kém chất lượng luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận cũng là điều dễ hiểu.

Theo tìm hiểu của phóng viên, sản phẩm có chiết khấu cao nên các loại sữa bột kém chất lượng được các cửa hàng đẩy mạnh tiêu thụ, nhất là trên các trang mạng xã hội. Nhờ quảng cáo rầm rộ là được sản xuất từ các nhà máy lớn theo tiêu chuẩn quốc tế giúp sản phẩm trở nên đắt hàng. Vì lợi nhuận thu lại khá lớn mà không ít công ty vẫn bất chấp để sản xuất và sử dụng nhiều chiêu trò để bán được hàng. Thời gian qua, có không ít trường hợp người tiêu dùng phản ánh chất lượng loại sữa không đúng như quảng cáo. Trong quá trình sử dụng, sữa bị vón cục, có vật thể lạ và chất lượng sữa không đồng đều.

Công thức sản xuất sữa bột giả gồm đường lạt, đường ngọt, bột sữa, chất tạo béo và thêm chút hương liệu, tất cả đều có nguồn gốc từ Trung Quốc. Sau khi cho máy trộn đều, các nhân công đóng vào lon, dán nhãn hiệu do chủ đặt in. Tất cả các loại sữa bột dành cho mọi đối tượng từ trẻ em, bà bầu đến người già đều chỉ áp dụng một công thức, thành phần chất bổ ghi trên nhãn đều được sao chép từ các hộp sữa ngoại.

Một vụ việc điển hình về sản xuất sữa kém chất lượng, đó là cuối năm 2022, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” xảy ra tại Công ty Cổ phần sữa Hà Lan có trụ sở tại 335 Trần Cung, phường Cổ Nhuế 1, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Theo kết quả giám định, kiểm nghiệm do Viện Kiểm nghiệm Vệ sinh an toàn thực phẩm quốc gia thực hiện, 65/67 lô hàng hóa của công ty này chỉ đạt chỉ tiêu dưới 70% so với công bố ghi trên nhãn hộp, tương đương với số lượng 29.400 hộp sữa đã vi phạm tiêu chuẩn công bố. Tổng giá trị số hàng theo hóa đơn xuất bán là 4,1 tỷ đồng, tương đương mức giá bán bình quân khoảng trên 150 ngàn đồng/ hộp.

Đoàn kiểm tra đã tiến hành tạm giữ 25.667 hộp sản phẩm phục vụ công tác xử lý; 2.011 hộp đã bán ra thị trường với trị giá khoảng 320 triệu đồng hiện vẫn chưa thu hồi được.

Số hàng này được bán qua nhiều kênh khác nhau, trong đó có các kênh bán hàng thông qua các tổ chức công đoàn, các hội thảo giới thiệu sản phẩm, qua các trang mạng xã hội...

Không chỉ thiệt hại về quyền lợi, sức khỏe của người tiêu dùng cũng bị đe dọa nếu sử dụng các sản phẩm sữa bột kém chất lượng. Bởi theo khuyến cáo của các chuyên gia dinh dưỡng, với đặc điểm của một loại thực phẩm đặc biệt, việc sử dụng các loại sữa bột kém chất lượng sẽ gây nguy hại đến sức khỏe của người tiêu dùng, nhất là trẻ em và người lớn tuổi, người có bệnh nền, những người có sức đề kháng thấp. Trước hết, với nguyên liệu và quy trình sản xuất không đảm bảo, các sản phẩm sữa bột kém chất lượng sẽ có nguy cơ cao bị vi khuẩn, nấm mốc xâm nhập; trực tiếp đe dọa sức khỏe của người dùng. Việc sử dụng sữa bột kém chất lượng, tùy vào trường hợp cụ thể có thể khiến người uống nhẹ thì đau bụng, buồn nôn, nặng hơn là tiêu chảy, ngộ độc, thậm chí gây liệt cơ, ảnh hưởng hệ hô hấp, gây nguy hiểm cho tính mạng, nhất là các em nhỏ cơ thể còn non yếu và sức để kháng kém. Với trẻ sơ sinh, việc sử dụng sữa bột kém chất lượng sẽ ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch; lâu dài còn dẫn đến suy gan, suy thận, suy hô hấp...

Các chuyên gia y tế hướng dẫn, để phân biệt chất lượng sữa, có thể căn cứ theo màu sắc và mùi vị của sữa. Sữa bột tốt khi mở nắp ra sẽ tỏa mùi thơm mát dễ chịu, bột sữa mềm mịn và có màu vàng nhạt. Sữa bột giả, kém chất lượng có mùi hương không dễ chịu, bột bị vón cục và có màu lạ. Hoặc có thể nhận biết bằng cách cho một thìa sữa bột ra cốc và đổ nước nguội vào. Sữa bột giả, kém chất lượng sẽ lắng ngay xuống đáy và tan nhanh dù chưa hề khuấy.

Trong khi đó, sữa bột tốt sẽ nổi lơ lửng, không tan nếu chưa khuấy lên. Tương tự, khi đổ nước sôi vào cốc có sữa bột, sữa bột giả hoặc kém chất lượng sẽ tan ngay và không còn màu sắc tự nhiên của sữa. Sữa bột tốt sẽ nổi lơ lửng và vón lại nếu chưa khuấy lên.

Để tránh tình trạng “tiền mất, tật mang”, người tiêu dùng nên mua sữa bột ở những địa điểm, cửa hàng tin cậy đã được thẩm định, đọc kỹ thông tin trên nhãn hàng hóa, kiểm tra thông tin nhà sản xuất và cân nhắc lựa chọn những nhà sản xuất có bề dầy lịch sử. Ngoài ra, người tiêu dùng có thể yên tâm hơn khi lựa chọn những sản phẩm cùng tên được nhập khẩu và phân phối tại thị trường Việt Nam.

Nếu gặp phải sản phẩm giả, kém chất lượng, người tiêu dùng nên giữ nguyên hiện trạng, các chứng cứ liên quan và liên hệ người bán hàng để yêu cầu đổi hàng hoặc hoàn trả tiền, bồi thường. Trường hợp không được đổi hàng, không bồi thường hay không hoàn trả tiền thỏa đáng, người tiêu dùng nên làm đơn tố cáo; đồng thời, chuyển toàn bộ tang vật và chứng từ liên quan đến Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, cơ quan quản lý thị trường, cơ quan công an nơi gần nhất để được tư vấn và xem xét giải quyết.

Trường Phạm