Tham dự Hội thảo còn có đại diện các Cục, Vụ, Viện chức năng thuộc Bộ Công Thương; đại diện các Bộ, ban, ngành, cơ quan quản lý Nhà nước liên quan; các Hiệp hội ngành hàng, ngành nghề; các Nhà quản lý, chuyên gia kinh tế và đặc biệt là đại diện của gần 200 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu hàng công nghiệp.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, năm 2015 là năm cực kỳ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu (XK) khi kim ngạch suy giảm so với cùng kỳ năm trước. Những khó khăn khách quan của thị trường và những hạn chế trong nội tại khiến XK vẫn thiếu sự bền vững. Trong 10 tháng qua, dù một số ngành công nghiệp có sự tăng trưởng mạnh nhưng do tác động của thị trường thế giới, sự chênh lệch trong cân đối cung cầu, sự sụt giảm kim ngạch của mặt hàng dầu thô và nông sản khiến sự tăng trưởng đó không thể bù đắp được sự sụt giảm nói chung. Hội thảo được tổ chức giúp các đơn vị, Hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp cùng nhìn lại, đánh giá và rà soát các chiến lược trung và dài hạn, từ đó triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ DN trong sản xuất, xuất khẩu, kinh doanh bền vững trong thương mại quốc tế. Đây cũng là sự kiện ý nghĩa vì Việt Nam đã và đang ký kết các FTA với nhiều đối tác như EU, Liên minh Kinh tế Á-Âu, TPP, v.v... Điều này mang lại nhiều thuận lợi nhưng cũng khiến nền kinh tế phải đối diện với những rào cản mới là những hàng rào phi thuế quan các thị trường dựng lên để bảo vệ cho thị trường của mình.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh (giữa) chủ trì Hội thảo

Thứ trưởng Trần Tuấn Anh cũng nhấn mạnh, hoạt động XK chỉ tăng trưởng bền vững khi có nền tảng sản xuất vững chắc; môi trường kinh tế-xã hội, kinh doanh ổn định cũng như chính sách, cơ chế thông thoáng để hỗ trợ doanh nghiệp. Cùng đó, doanh nghiệp cũng cần phải có tinh thần vươn lên, khai phá, dấn thân vì hoạt động kinh doanh, nắm bắt kịp thời các thông tin XK, thị hiếu tiêu dùng, chính sách nhập khẩu từ đó đưa ra những quyết sách đúng đắn mới có thể phát triển bền vững.

Tham luận về chính sách, giải pháp phát triển bền vững XK sản phẩm công nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, xét riêng hoạt động thương mại quốc tế của nước ta, trong 9 tháng đầu năm 2015, nhóm công nghiệp chế biến chiếm đến 78.8% tổng kim ngạch XK của cả nước. Do đó, XK bền vững sản phẩm công nghiệp sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tính bền vững cho XK cả nước nói chung. Trong những năm qua, một số ngành XK như điện thoại và linh kiện, dệt may, giầy dép, máy vi tính và linh kiện điện tử, phương tiện vận tải đều có sự tăng trưởng khá cao và bền vững.

Ông Trần Thanh Hải cho rằng tinh thần dấn thân để hoạt động của doanh nghiệp là yếu tố quyết định đóng góp tăng trưởng sản xuất và XK. Tuy nhiên cũng phải kể đến một số yếu tố thuận lợi cho XK bền vững sản phẩm công nghiệp tại Việt Nam như quá trình toàn cầu hóa, tham gia FTA giúp mở rộng thị trường, có thêm nhiều đối tác kinh doanh. Tham gia sâu vào chuỗi cung ứng quốc tế, Việt Nam gia tăng được danh mục các mặt hàng có thể sản xuất và XK, ví dụ như túi xách, balo. Vốn đầu tư nước ngoài tiếp tục đổ vào Việt Nam đã tạo thêm động lực tăng trưởng. Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đang diễn ra mạnh mẽ cũng là yếu tố thuận lợi cho phát triển các ngành công nghiệp nói chung và hoạt động XK sản phẩm công nghiệp nói riêng.

Tuy nhiên, ông Trần Thanh Hải cũng nhấn mạnh, đi cùng với những thuận lợi là những khó khăn mà Việt Nam phải đối mặt như tham gia vào quá trình toàn cầu hóa, tham gia FTA làm gia tăng cạnh tranh với doanh nghiệp sản xuất nước ngoài. Ngành công nghiệp hỗ trợ còn chưa phát triển, khiến Việt Nam chỉ là một mắt xích nhỏ trong chuỗi giá trị toàn cầu. Đầu tư vào công nghệ cao còn ít. Đội ngũ cán bộ chưa có nhiều kinh nghiệm về quản lý, tiếp cận thị trường, công nhân trình độ còn thiếu.

Để hoạt động xuất khẩu sản phẩm công nghiệp tăng trưởng bền vững, góp phần thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nói riêng và phát triển nền kinh tế nói chung, ông Trần Thanh Hải đề xuất, về phía Bộ, ngành, Bộ Công Thương phối hợp với Hiệp hội ngành hàng tuyên truyền về các Hiệp định đã ký kết, các lợi thế và khả năng tận dụng các ưu đãi từ các Hiệp định đã ký kết; nghiên cứu đàm phán các Hiệp định FTA mới; phối hợp với các Hiệp hội ngành hàng trong quá trình đàm phán, nâng cao chất lượng hiệu quả đàm phán; quy hoạch và có chính sách đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ; xác định các mặt hàng chủ lực tạo điều kiện phát triển; tiếp tục nghiên cứu thực hiện đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tạo thuận lợi, môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng cho doanh nghiệp.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu phát biểu tại Hội thảo

Về góc độ doanh nghiệp, ông Trần Thanh Hải cho rằng các doanh nghiệp cần tận dụng tốt các lợi thế của quá trình hội nhập; Chủ động nắm bắt, tham gia ý kiến khi được tham vấn trong quá trình đàm phán; Chủ động nắm bắt tình hình nhu cầu thị trường, các chính sách quản lý nhập khẩu của các nước để tránh những thiệt hại do phòng vệ thương mại; Sử dụng có hiệu quả nguồn tiền ngân sách thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại quốc gia; Đầu tư để tạo ra những sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao và đặc biệt cần chú trọng đế yếu tố con người, cử cán bộ có trách nhiệm tham gia các chương trình tập huấn về Hiệp định FTA về vấn đề phòng vệ thương mại để tận dụng các lợi ích từ các Hiệp định và tự bảo vệ khỏi các vụ kiện phòng vệ thương mại của các nước.

Ông Bùi Việt Quang, Phó Tổng giám đốc công ty May Sông Hồng phát biểu tham luận

Tham luận tại Hội thảo, ông Bùi Việt Quang, Phó Tổng giám đốc công ty May Sông Hồng cho biết, trong 3 năm trở lại đây, May Sông Hồng đã chuẩn bị cho việc phát triển và hội nhập bền vững bằng việc đầu tư phát triển cơ sở vật chất hiện đại, nâng cao trình độ công nhân, tiết kiệm chi phí sản xuất, không ngừng cải tiến nâng cao năng suất lao động và quản lý chất lượng. Để nắm bắt những cơ hội do TPP mang lại, May Sông Hồng đã thiết lập các quan hệ đối tác chiến lược với các Tập đoàn dệt may lớn trên thế giới, trong nước và khu vực. Bên cạnh đó là tuyển dụng những nhân sự giỏi, giải quyết các vấn đề liên quan đến việc sử dụng sở hữu trí tuệ, đầu tư các thiết bị may chuyên dùng tự động hóa nhằm nâng cao năng suất và chất lượng. Đối với vấn đề về xuất xứ, May Sông Hồng sẽ làm việc với các nhà sản xuất vải trong nước và các nước thành viên để hợp tác, liên kết chặt chẽ giữa các nhà sản xuất may, nhà cung ứng vải và nhập khẩu.

Ông Bùi Việt Quang cũng chia sẻ, các doanh nghiệp như May Sông Hồng rất quan tâm đến việc Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương sẽ làm gì để hỗ trợ các doanh nghiệp có sức cạnh tranh hơn trong công cuộc hội nhập quốc tế. Ông Bùi Việt Quang cho rằng, Chính phủ Việt Nam đã rất nỗ lực đàm phán tham gia các Hiệp định đa phương và song phương, song chính các cơ chế chính sách chưa thống nhất đang kiềm tỏa sự phát triển của doanh nghiệp, trong đó có những chính sách chưa thực sự phù hợp. Để tạo điều kiện cho doanh nghiệp tự tin đứng vững trên đôi chân của chính mình, có điều kiện vươn xa mạnh mẽ trên thị trường quốc tế, ông Bùi Việt Quang kiến nghị, Nhà nước tăng lương tối thiểu ở mức 5-6% như kiến nghị của Hiệp hội Dệt may Việt Nam là phù hợp. Bên cạnh đó cần giảm tỉ lệ đóng bảo hiểm xã hội vì mức như hiện nay là quá lớn trong chi phí của doanh nghiệp. Đặc biệt, cần bỏ hoàn toàn kinh phí công đoàn vì làm gia tăng thêm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Đình Phúc, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thép miền Nam

Cũng tại Hội thảo, ông Nguyễn Đình Phúc, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thép miền Nam cho biết Campuchia là thị trường chủ lực của Thép miền Nam. Mặc dù là thị trường tiềm năng, tuy nhiên, khi XK sản phẩm sang thị trường này, Công ty cũng không tránh khỏi những khó khăn nhất định. Cụ thể là sự cạnh tranh với các nước trong khu vực như Thái Lan và Trung Quốc. Bởi hiện nay hầu như các nhà sản xuất thép trong nước đều nhập phôi thép từ Trung Quốc vì vậy việc tái XK sang Campuchia là một bài toán khó nếu phải đối đầu với các sản phẩm từ Trung Quốc. Thứ hai là sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất trong nước. Do năng lực cung cấp của các nhà sản xuất Việt Nam đủ khả năng cung ứng cho nhu cầu tại thị trường Campuchia , vì vậy sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất trong nước để giành thị phần cũng quyết liệt không kém.

Nhận định 2016 là một năm khó khăn cho XK đối với Campuchia vì thị trường này nhận được nhiều vốn ODA từ Trung Quốc. Điều này sẽ gây nhiều bất lợi cho XK thép vào thị trường này, vì vậy ông Nguyễn Đình Phúc kiến nghị Nhà nước cần xúc tiến thương mại tại các thị trường mới, tăng cường hỗ trợ cho các doanh nghiệp XK thép. Một số đơn vị nhập khẩu phôi thép từ Trung Quốc đã lách luật khi khai báo là thép hợp kim để được hưởng lãi suất nhập khẩu 0% so với thuế nhập khẩu 9% như quy định đối với mặt hàng phôi thép. Điều này không tốt cho nguồn thu ngân sách và tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh với các nhà sản xuất trong nước. Vì vậy ông Nguyễn Đình Phúc nhấn mạnh, cơ quan chức năng sớm đưa ra các giải pháp toàn diện trong bảo hộ thương mại và áp dụng hiệu quả giúp cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà sản xuất trong nước, bảo vệ cho ngành công nghiệp thép Việt Nam.

Một trong những khó khăn lớn của các sản phẩm công nghiệp xuất khẩu là những ngành công nghiệp cơ bản và mũi nhọn như hóa chất, kim loại, cơ khí chính xác trong nước chưa cung cấp đủ các nguyên liệu cơ bản đầu vào nên một số nguyên liệu phải nhập khẩu và giá thành cao, dẫn đến giảm tính cạnh tranh của sản phẩm XK. Do đó, ông Nguyễn Đức Hồng - Phó Tổng giám đốc Công ty CP Cao su Thống Nhất kiến nghị, Nhà nước cần có chính sách ưu đãi đối với các doanh nghiệp sản xuất nguyên liệu đầu vào để giảm bớt sự lệ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ nước ngoài.

Ông Nguyễn Đức Hồng - Phó tổng giám đốc Công ty CP Cao su Thống Nhất

Tiếp thu ý kiến đóng góp từ những tham luận của các đại biểu tham dự Hội nghị, Thứ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng sản phẩm của ngành công nghiệp rất đa dạng, phong phú từ sản phẩm công nghệ cao, máy móc, cơ khí chính xác đến dệt may, cao su, hóa chất…nên mỗi lĩnh vực cần có sự đánh giá khác nhau cho phù hợp.

Thứ trưởng Trần Tuấn Anh phát biểu tại Hội thảo

Tuy nhiên, điểm chung cũng là điểm cốt lõi là phải có sự liên kết chặt chẽ hơn nữa, không chỉ từ các Bộ, ngành mà còn của cộng đồng doanh nghiệp và các Hiệp hội trong việc truyền thông, trao đổi để tận dụng lợi thế, hạn chế khó khăn do các FTA hay TPP đem lại và tăng cường ký kết các FTA mới.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần chủ động hơn nữa trong việc đa dạng hóa các loại hình sản phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm, nghiên cứu xây dựng qui trình quản lý phù hợp nhằm nâng cao sức cạnh tranh và chủ động nắm bắt cơ hội tham gia sâu vào chuỗi kinh tế toàn cầu.

Nguồn: Cổng thông tin điện tử Bộ Công Thương