Đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm
Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang có những biến động khó lường, nhu cầu tìm kiếm thị trường mới trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Theo đó, từ nhiều năm nay, Việt Nam đã triển khai chiến lược đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa kênh phân phối nhằm duy trì và phát triển vị thế của mình trong thương mại quốc tế. Một trong những yếu tố quan trọng là việc đẩy mạnh thực thi hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết. Thông qua các FTA, Việt Nam không chỉ tiếp cận được các thị trường tiềm năng với mức thuế quan ưu đãi mà còn có điều kiện để nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện chất lượng sản phẩm và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Bộ Công Thương là đơn vị được Chính phủ giao chủ trì, phối hợp với các bộ ngành, địa phương hỗ trợ doanh nghiệp nhằm tận dụng hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA). Thực hiện nhiệm vụ này, Bộ đã triển khai đồng bộ nhiều chương trình, hoạt động từ trung ương đến địa phương nhằm nâng cao nhận thức, năng lực và khả năng tận dụng các cam kết quốc tế của cộng đồng doanh nghiệp. Việc thực thi hiệu quả các FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP…, đã góp phần quan trọng vào quá trình mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu với mức ưu đãi thuế quan cao. Qua đó, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng và mạng lưới sản xuất toàn cầu, thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững và sáng tạo. Không chỉ mở ra những cơ hội lớn về thương mại và đầu tư, các FTA còn đóng vai trò là động lực thúc đẩy cải cách thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, và khơi dậy mạnh mẽ tiềm năng phát triển của đất nước trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng.
Chia sẻ tại Diễn đàn Kinh doanh 2025 do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức mới đây, ông Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA… Những FTA này không chỉ thúc đẩy thương mại truyền thống mà còn bao gồm các lĩnh vực "phi truyền thống" như môi trường, lao động và minh bạch hóa, đặt ra những tiêu chuẩn cao hơn cho doanh nghiệp.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương cho rằng, đến nay, Việt Nam đã ký kết 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA). Các FTA này không chỉ thúc đẩy xuất khẩu, giảm chi phí sản xuất, mà còn góp phần hoàn thiện chính sách, mở rộng cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài. Nhờ đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam có bước phát triển mạnh mẽ, đây là thành quả của việc hợp tác quốc tế đa phương và song phương.
Tại Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8/2025, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương cũng chia sẻ: chỉ tiêu xuất nhập khẩu năm nay được Chính phủ giao cho ngành Công Thương hết sức nặng nề nhưng cũng đầy kỳ vọng với tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 12% và xuất siêu đạt khoảng 30 tỷ USD.
Trong khi đó, bức tranh thương mại 8 tháng đầu năm 2025 cho thấy nhiều điểm sáng đáng ghi nhận. Lũy kế 8 tháng, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu gần chạm mốc 600 tỷ USD (ước đạt 597,93 tỷ), tăng 16,3% so với cùng kỳ năm trước. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để đưa nền kinh tế bước vào giai đoạn 2026 - 2030 với mục tiêu tăng trưởng bền vững, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết.
Khơi thông nguồn lực từ EVFTA
Đáng chú ý, Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA), có hiệu lực từ tháng 8 năm 2020, đã tạo ra cú hích quan trọng trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu sang khu vực EU - một thị trường lớn, có sức mua cao và tiêu chuẩn khắt khe.
Ông Trần Ngọc Quân, Tham tán thương mại tại Bỉ và EU cho biết, EVFTA đã mang lại lợi thế lớn cho Việt Nam. Đây là cơ hội để doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường, gia tăng sự hiện diện tại châu Âu. Hiệp định này đã mang lại lợi ích rất tích cực cho thương mại hai chiều và cho cả những ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Theo đó, kể từ năm 2020 khi Hiệp định có hiệu lực, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và EU tăng từ 55,4 tỷ USD năm 2020 lên đến 68,3 tỷ USD năm 2024. Tuy nhiên, theo ông Trần Ngọc Quân, đi kèm cơ hội, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức từ sự siết chặt kiểm tra an toàn thực phẩm, cũng như việc gia hạn biện pháp tự vệ đối với thép và hợp kim.
Cùng quan điểm, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, Tham tán thương mại tại Thụy Điển cho rằng, về dài hạn, khi châu Âu quay trở lại quỹ đạo phát triển bền vững, chỉ những doanh nghiệp đáp ứng chuẩn xanh, sản xuất có trách nhiệm mới duy trì được vị thế. Đây là điều kiện bắt buộc, không còn là sự lựa chọn.
Như vậy, Việt Nam cần một chiến lược đồng bộ để giữ vững lợi thế và mở rộng thị phần tại EU. Về chính sách, cần phối hợp chặt chẽ hơn với các hiệp hội ngành hàng, siết chặt quản lý xuất xứ để ngăn chặn tình trạng lẩn tránh, đồng thời tận dụng tối đa cơ chế EVFTA cũng như các FTA khác.
Theo các chuyên gia, việc tìm kiếm giải pháp đột phá không chỉ dừng ở đổi mới sản phẩm, dịch vụ, mà còn bao gồm nâng cấp năng lực quản trị, ứng dụng công nghệ số, xây dựng thương hiệu, và tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết để mở rộng thị trường... không chỉ dừng lại ở việc mở rộng thị trường, các doanh nghiệp còn cần nâng cao chất lượng xuất khẩu, đẩy mạnh tỷ lệ nội địa hóa, đổi mới công nghệ và hình thành chuỗi cung ứng bền vững, có như vậy mới gia tăng năng lực cạnh tranh, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Bên cạnh đó, yêu cầu cấp thiết là phải chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh, bền vững; đầu tư công nghệ chế biến, đóng gói và truy xuất nguồn gốc để đáp ứng ngay từ đầu các tiêu chuẩn khắt khe của EU. Doanh nghiệp cũng phải nghiêm túc khắc phục những cảnh báo liên quan đến an toàn thực phẩm để giữ vững niềm tin của thị trường. Qua đó, góp phần đưa thương hiệu Việt nâng cao uy tín quốc gia và tạo động lực phát triển bền vững cho nền kinh tế.
Nguồn: Moit.gov.vn
