Theo ông Cường, hiện tượng gây cá chết hàng loạt ở miền Trung chưa tìm ra nguyên nhân từ đâu, nhưng nghi ngờ nguyên nhân từ xả thải của sản xuất công nghiệp, thép tại dự án Formosa là có căn cứ. Bởi sản xuất thép được cho là ngành gây ô nhiễm môi trường nặng nề, nếu không có sự kiểm soát khắt khe từng ngày của các cấp quản lý.

Ông Cường cho rằng, dự án Khu Liên hợp Gang thép của Tập đoàn Formosa (Đài Loan) tại Vũng Áng, Hà Tĩnh giai đoạn 1 có tổng vốn đầu tư trên 10 tỷ USD, sản lượng thép đạt 7,5 triệu tấn/năm. Đây là dự án lớn và cũng đã có nhiều cảnh báo về nguy cơ có thể gây ô nhiễm môi trường tại khu vực miền Trung tại cơ sở công nghiệp này.

Được biết, Khu Liên hợp gang thép của Formosa tại Vũng Áng sử dụng công nghệ lò cao. Theo đó, quặng sắt phải nghiền ra thành bột cùng với than, trộn với than coke để đốt trong lò cao với nhiệt độ trên 2.000°C, tạo ra gang lỏng. Sau đó đưa gang lỏng vào lò và thổi khí oxy để đốt carbon thừa. Mặc dù công nghệ này cũng đã có nhiều tiến bộ, nhưng vẫn tiêu thụ nhiều than và thải ra xỉ, khí dioxyd carbon và nhiều bụi.

“Đặc biệt, trong quặng sắt còn chứa nhiều hóa chất rất độc hại khác như chì, arsen (thạch tín), lưu huỳnh, phốt pho. Cùng với đó, công đoạn luyện than coke cũng phát thải nhiều chất độc hại ra môi trường”, ông Cường cho biết.

Ngoài nguyên liệu chính là quặng sắt, sản xuất thép còn sử dụng các nguyên liệu khác như vôi, nước và các chất phụ trợ như: điện cực, hợp kim, khí trơ, vật liệu đầm lò. Quá trình sản xuất thép sinh ra các chất thải khí, rắn và tiếng ồn. Ngay cả nước làm mát, nếu không được tuần hoàn tuyệt đối, cũng phát thải độc hại ra môi trường.

Theo ông Cường các nghiên cứu cho thấy để sản xuất được một tấn thép thô bằng công nghệ lò cao sẽ phải thải ra hơn 585 kg chất thải rắn, trong đó có 455 kg xỉ. Đồng thời, mỗi tấn thép thô sản xuất còn tạo ra 3m3 nước thải độc hại. Lượng khí thải ra từ việc sản xuất một tấn thép thô có 2,3 tấn CO2, cùng các loại khí CO, SO2, NOx, bụi và bụi kim loại...

Vì vậy, trong các vùng luyện kim, khí quyển bị nhiễm bẩn thường chiếm tỷ lệ gần 60%. Nếu các loại khí thải này không được xử lý tốt, các hóa chất chứa trong đó sẽ gây ra mưa axít, cùng với bụi kim loại, sẽ gây nguy hại cho sức khỏe con người, vật nuôi, cây trồng trong khu vực. Nhìn chung, sản xuất thép là ngành công nghiệp không thân thiện với môi trường, nên phải chú ý kiểm soát chặt khâu xử lý ô nhiễm.

Ngày nay, đã có nhiều tiến bộ trong công nghệ kiểm soát ô nhiễm từ sản xuất thép để không gây ảnh hưởng tới môi trường. Chẳng hạn với bụi do luyện thép thải ra, sẽ dùng máy lọc rồi tưới nước cho đọng xuống và thu gom, xử lý; hay nước thải phải xử lý theo quy trình khép kín đến khi trong lành rồi mới được thải ra môi trường. Tuy nhiên, chi phí đầu tư cho các thiết bị xử lý môi trường chiếm tỷ lệ rất cao, với khoảng 30% trong tổng đầu tư.

DN đầu tư về các thiết bị xử lý môi trường đã rất tốn kém nhưng để vận hành và xử lý triệt để chất thải trước khi thải ra môi trường cũng lại tốn kém hơn, mất thêm khoảng 10% chi phí. Do đó sẽ làm cho giá thành mỗi tấn thép tăng lên khoảng 10% nữa. .

Những phân tích nêu trên cho thấy nếu không có phương án quản lý chặt chẽ thì khó có thể kiểm soát hết được việc xả thải của doanh nghiệp. 

Theo ông Cường, để làm tốt việc kiểm tra kiểm soát, địa phương nên làm trạm quan trắc riêng để trực 24/24 do mình kiểm soát. Nếu chuyên gia chúng ta không đủ khả năng thì nên thuê hẳn chuyên gia nước ngoài hỗ trợ giám sát.

Nguồn: Báo Công Thương Điện Tử