Sản xuất xanh: Yêu cầu tất yếu của thị trường toàn cầu

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, thương mại quốc tế không còn chỉ dừng lại ở việc đáp ứng các tiêu chí về chất lượng, giá cả, mà đang chuyển mạnh sang tiêu chuẩn phát triển bền vững và “xanh hóa” sản xuất. Các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc… ngày càng đặt ra những yêu cầu khắt khe về phát thải carbon, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn môi trường và lao động. Điều này buộc doanh nghiệp Việt Nam không chỉ cải tiến quy trình sản xuất, mà còn cần được hỗ trợ mạnh mẽ từ các chính sách xúc tiến thương mại xanh. Đây chính là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu, đồng thời xây dựng nền tảng cho xuất khẩu bền vững trong dài hạn.

Theo báo cáo "Xúc tiến thương mại giai đoạn 2021-2025 và một số định hướng chiến lược, kế hoạch giai đoạn 2026-2030" do Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) chủ trì soạn thảo, các quốc gia xuất khẩu lớn đều đang ban hành các quy định nghiêm ngặt về môi trường, khí hậu, bao gồm cả việc áp dụng các tiêu chuẩn xanh trong chuỗi cung ứng.

Điển hình là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU dự kiến triển khai đầy đủ từ năm 2026, yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu phải kê khai và trả phí phát thải carbon cho nhiều sản phẩm công nghiệp. Cùng với đó, Đạo luật chống phá rừng của EU sẽ siết chặt việc nhập khẩu nông sản, gỗ và cà phê nếu không đáp ứng tiêu chí phát triển bền vững.

Tại khu vực châu Á, Nhật Bản và Hàn Quốc đều đưa ra chiến lược trung hòa carbon đến năm 2050, đòi hỏi doanh nghiệp cung cấp báo cáo phát thải, nhãn mác xanh và áp dụng chuỗi cung ứng tuần hoàn.

Những yêu cầu này cho thấy, xanh hóa sản xuất không còn là lựa chọn mà là con đường bắt buộc để duy trì năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Xúc tiến thương mại xanh không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ doanh nghiệp quảng bá sản phẩm, mà quan trọng hơn là giúp doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất – kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn bền vững.

Chia sẻ thêm, TS. Trương Thị Chí Bình - Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương, Bộ Công Thương cho biết, theo định hướng giai đoạn 2026–2030, Bộ Công Thương nhấn mạnh mục tiêu đổi mới toàn diện hoạt động xúc tiến thương mại theo hướng thích ứng với chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, hiện đại hóa và chuyên nghiệp hóa. Trong đó, các hoạt động trọng tâm bao gồm:

Thứ nhất, ưu tiên ngân sách cho sản phẩm xanh, lồng ghép tiêu chí bền vững vào Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại, ưu tiên hỗ trợ cho doanh nghiệp có sản phẩm tuần hoàn, có chứng nhận ESG.

Thứ hai, hỗ trợ xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, giúp doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu của thị trường nhập khẩu về minh bạch thông tin, nguồn gốc nguyên liệu.

Thứ ba, phát triển logistics xanh, bao bì tái chế, tích hợp yếu tố xanh vào thương hiệu quốc gia, giảm thiểu rác thải nhựa, thúc đẩy hình ảnh “xuất khẩu có trách nhiệm”.

Thứ tư, đào tạo và nâng cao nhận thức như tổ chức Diễn đàn Xuất khẩu Xanh thường niên, tập huấn doanh nghiệp về tiêu chuẩn bền vững tự nguyện, CBAM của EU, hay các quy định mới nổi liên quan đến đa dạng sinh học.

“Những giải pháp này không chỉ tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận vốn, công nghệ sạch mà còn giúp nâng cao vị thế thương hiệu Việt Nam trên thị trường toàn cầu” - TS. Trương Thị Chí Bình - Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương, Bộ Công Thương cho biết.

Chinh phục thị trường bằng sản phẩm xanh

Có thể thấy, xu hướng tiêu dùng xanh đang góp phần tạo đầu ra cho các doanh nghiệp chuyển đổi xanh. Theo đó, sản xuất xanh đóng vai trò quan trọng mang tính tư duy và chiến lược trong mục tiêu phát triển bền vững và cạnh tranh với các quốc gia trên thế giới của nhiều doanh nghiệp.

Xác định chuyển đổi xanh là xu thế tất yếu, Công ty Cổ phần Lương thực Thực phẩm Colusa-Miliket đã áp dụng nhiều giải pháp xanh hoá chuỗi sản xuất. Trong tổng lượng hàng hóa của doanh nghiệp, hiện sản phẩm xanh chiếm tới 80%. Các sản phẩm truyền thống như mì gói với bao bì sử dụng chất liệu giấy thân thiện với môi trường và các sản phẩm được ứng dụng công nghệ mới plasma vào quy trình sản xuất để tăng độ khử mùi chua, khử khuẩn trong sản phẩm giúp nâng chất lượng và tăng cường an toàn vệ sinh thực phẩm được doanh nghiệp liên tục phát triển.

Còn tại Công ty TNHH MTV Thương mại và Sản xuất Viễn Phú, ông Nguyễn Văn Hùng, Tổng giám đốc Công ty thông tin, trước nhu cầu tìm hiểu về sản xuất xanh, doanh nghiệp hướng đến phát triển nông nghiệp hữu cơ và đã đạt chứng nhận hữu cơ quốc tế USDA đầu tiên tại Việt Nam.

“Viễn Phú đang sở hữu hàng trăm ha lúa hữu cơ, sản xuất ra các loại gạo hữu cơ, bún, phở, bánh tráng… Những sản phẩm này được phân phối tại hàng nghìn cửa hàng organic tại Việt Nam và xuất khẩu sang một số quốc gia tại châu Âu, Bắc Mỹ, Nhật Bản…”, ông Hùng chia sẻ.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã bắt đầu khai thác lợi thế của sản phẩm xanh để mở rộng xuất khẩu. Qua đó cho thấy, xúc tiến thương mại xanh đóng vai trò cầu nối quan trọng, giúp sản phẩm xanh của Việt Nam không chỉ dừng lại ở thị trường nội địa mà vươn xa toàn cầu.

Theo TS. Trương Thị Chí Bình, xúc tiến thương mại xanh không chỉ mang lại lợi ích cho từng doanh nghiệp, mà còn có ý nghĩa chiến lược đối với nền kinh tế như tăng sức cạnh tranh quốc gia. Thông qua việc xây dựng hình ảnh Việt Nam là quốc gia sản xuất – xuất khẩu có trách nhiệm, thân thiện môi trường.

Đặc biệt giúp mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế. Doanh nghiệp Việt có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, tiếp cận nguồn vốn ưu đãi và công nghệ xanh. Đồng thời, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khuyến khích doanh nghiệp phát triển sản phẩm, dịch vụ mới theo hướng thân thiện môi trường, từ đó nâng cao giá trị gia tăng. Qua đó, góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam vào năm 2050, đồng thời bảo vệ môi trường sống cho các thế hệ tương lai.

Xúc tiến thương mại xanh đang trở thành “chìa khóa” giúp doanh nghiệp Việt Nam không chỉ tồn tại, mà còn phát triển bền vững trong kỷ nguyên hội nhập mới. Theo TS. Trương Thị Chí Bình, sự đồng hành của Bộ Công Thương thông qua các chương trình hỗ trợ, đào tạo và kết nối thị trường sẽ là lực đẩy quan trọng, giúp sản phẩm Việt Nam vươn xa, chinh phục những thị trường khó tính.

“Việc kết hợp hài hòa giữa nỗ lực xanh hóa sản xuất của doanh nghiệp và chính sách xúc tiến thương mại xanh của Nhà nước sẽ tạo nên sức mạnh cộng hưởng, đưa thương hiệu Việt Nam trở thành biểu tượng của sự bền vững trên bản đồ thương mại toàn cầu” - TS. Trương Thị Chí Bình nhấn mạnh.  

Đỗ Nga