Tranh Khúc là làng nhỏ nằm ven đê sông Hồng, thuộc xã Duyên Hà, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội. Từ xa xưa, người dân nơi đây đã được các cụ truyền dạy nghề làm bánh chưng - thứ bánh cổ truyền, thường được người Việt làm vào mỗi dịp Tết đến, Xuân về, để thờ cúng tổ tiên, cảm tạ trời đất. Trải qua thời gian, qua nhiều thời kỳ, nghề làm bánh chưng của làng Tranh Khúc vẫn được người dân gìn giữ, phát triển.

Bánh chưng Tranh Khúc ngon bởi cách làm, cách tuyển lựa nguyên liệu, cách đun bánh để bánh xanh, dền... Nguyên liệu chính làm bánh chưng là gạo nếp. Ở Tranh Khúc, người dân dùng gạo nếp cái hoa vàng, nên bánh có hương nếp đặc trưng, lại vừa mềm, dẻo, ngon. Ngoài ra, đỗ xanh làm nhân phải là loại hạt nhỏ, ruột vàng, được thổi chín và giã nhuyễn. Thịt heo nạc vai và ba chỉ được các gia đình lựa chọn làm nhân vì thế bánh có vị béo ngậy.

Ảnh minh họa

Trước khi gói, gạo phải được ngâm trước 30 phút, sau đó rửa gạo thật sạch, nêm vài hạt muối cho tăng hương vị của nếp. Đậu xanh tằm hay còn gọi là đậu lòng vàng, vỏ xanh, xay vỡ đôi, ngâm tãi vỏ, để ráo nước rồi sau đó cho vào nồi đồ. Khi chõ đậu đã dậy mùi thơm chín bở tơi thì mang ra giã nhuyễn, nêm gia vị, sau đó cho ra mâm để nguội đậu. Thịt gói bánh phải là thịt ba chỉ, có tỷ lệ nạc và mỡ thích hợp, đặc biệt thịt phải tươi và sạch. Thịt được rửa thật sạch, để ráo nước sau đó nắm với đậu để làm nhân bánh. 

Khác với nhiều nơi, người dân làng Tranh Khúc không cần dùng khuôn mà gói bánh thủ công bằng tay. Một chiếc bánh vuông vức, đẹp mắt chỉ cần chưa tới 30 giây. Trước đây, bánh được luộc bằng than, củi, nhưng bây giờ đã chuyển sang luộc bằng nồi điện và hơi nước. Bánh chưng luộc ra dẻo, thơm ngon, khi bóc ra có màu xanh bắt mắt. Mỗi mẻ bánh từ khoảng 150 chiếc, thời gian cao điểm thì cả 5 nồi bánh cùng họạt động liên tục sau 8 – 10 tiếng. Những mẻ bánh vừa chín tới sẽ được xếp lên xe xuất đến các đại lý và tới tay người tiêu dùng đón Tết.

Năm 2021, do ảnh hưởng của đại dich Covid-19, do đó sản lượng bánh chưng của các hộ đều giảm. Tuy nhiên, nhờ thương hiệu nổi tiếng gần xa nên các hộ gia đình vẫn duy trì sản xuất với sản lượng nhất định, khoảng từ vài nghìn cho đến vài vạn chiếc.

Nếu chỉ nghe tiếng bánh chưng Tranh Khúc ngon là chưa đủ. Phải ăn, thưởng thức mới thấy người đời kể cũng tinh tường lắm!

 Ngọc Minh