Chương trình Dán nhãn năng lượng dưới hình thức tự nguyện được Tổng cục Năng lượng, Bộ Công Thương thực hiện từ năm 2006 đến năm 2011. Do là tự nguyện nên giai đoạn này có chưa đầy 10 doanh nghiệp đăng ký tham gia.

Bắt đầu từ năm 2012, chương trình áp dụng chế độ bắt buộc, số lượng doanh nghiệp đăng ký đã tăng lên nhanh chóng. Trong đó, năm 2012, có 665 mã sản phẩm được cấp giấy chứng nhận và dán nhãn; năm 2013 con số này tăng lên 1.532 sản phẩm; Năm 2014 số lượng mã sản phẩm tăng lên 2.655. Trong đó, 7 mặt hàng nhập khẩu được cấp chứng nhận và dán tem nhiều nhất là điều hòa không khí, tủ lạnh, tivi, máy giặt, quạt điện, nồi cơm điện và đèn chiếu sáng.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, quy trình cấp chứng nhận và dán nhãn bị doanh nghiệp phàn nàn là gây khó khăn cho họ.

Chẳng hạn, Thông tư 07 quy định, doanh nghiệp được sử dụng phiếu thử nghiệm trong vòng 6 tháng cho hình thức chứng nhận nhãn dán theo lô hàng. Như vậy, với quy định này, doanh nghiệp nhập khẩu nhiều lô hàng sản phẩm giống nhau sau 6 tháng vẫn phải thử nghiệm lại để cấp giấy chứng nhận và dán nhãn. Điều này khiến doanh nghiệp mất thời gian và tốn kém rất nhiều chi phí. Chưa kể, hạ tầng thử nghiệm của Việt Nam còn hạn chế, đặc biệt đối với sản phẩm động cơ điện, điều này khiến thời gian làm thủ tục kéo dài.

Theo phản ánh của  Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham),Thông tư 07 ban hành năm 2012 đang tồn tại nhiều vấn đề cần phải chỉnh sửa. Cụ thể, để được dán nhãn năng lượng và chứng nhận tiêu thụ hiệu suất năng lượng tối thiểu, các nhà sản xuất hay các công ty nhập khẩu phải có mẫu hàng hóa được kiểm tra bởi đơn vị do Bộ Công Thương chỉ định. Việc kiểm tra có thể mất vài tuần, thậm chí vài tháng, phụ thuộc vào các sản phẩm và khối lượng công việc của những đơn vị kiểm tra.

Trong hoàn cảnh hạn chế về số lượng và năng lực của các đơn vị kiểm tra thì yêu cầu mẫu hàng hóa phải được kiểm tra với từng lô hàng và kết quả kiểm tra chỉ sử dụng một lần đã gây ra tình trạng chậm trễ nghiêm trọng khi thông quan đối với các sản phẩm cần được dán nhãn năng lượng và áp dụng hiệu suất năng lượng tối thiểu. Trên thực tế, hàng nghìn sản phẩm vẫn phải thường xuyên tồn kho hàng tháng vì đợi kết quả kiểm tra, gây tốn phí đáng kể cho các nhà sản xuất và nhập khẩu.

Chưa kể thực tế, hầu hết các hãng sản xuất thiết bị nổi tiếng trên toàn thế giới như Apple, Dells, Canon, Sony, HP, Samsung... đang áp dụng tiêu chuẩn quốc tế về hiệu quả năng lượng. Sản phẩm của các hãng trên đều đã được kiểm tra bởi các đơn vị được thế giới công nhận, trước khi đưa ra thị trường. Do vậy, qui định buộc các sản phẩm này phải kiểm tra lại là không cần thiết và không phù hợp, đặc biệt là trong điều kiện hạn chế về năng lực và nguồn lực của các tổ chức kiểm nghiệm tại Việt Nam.

Cũng theo AmCham, hàng điện tử được sản xuất theo quy trình được kiểm soát chặt chẽ và chắc chắn không thể có sự khác nhau về các chỉ số hiệu suất năng lượng giữa các sản phẩm cùng loại. Do đó, kiểm tra mẫu hàng của từng lô hàng cùng sản phẩm là không cần thiết và gây ra sự chậm trễ đáng kể trong quá trình thông quan và làm tăng chi phí cho nhà sản xuất hoặc công ty nhập khẩu. Đây là yêu cầu vô lý đang “biến” Việt Nam thành quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới yêu cầu kiểm tra đối với từng lô hàng.

Nồi cơm điện là 1 trong 7 mặt hàng bắt buộc phải dán nhãn năng lượng. Ảnh  minh họa

Quá trình rà soát cần quán triệt tinh thần đổi mới, thay đổi cách thức quản lý, kiểm tra, không gây khó khăn, phiền hà cho doanh nghiệp, đặc biệt là các giấy tờ thủ tục làm kéo dài thời gian thông quan. Bởi mục tiêu chính của việc dán nhãn năng lượng đối với phương tiện, thiết bị nhập khẩu là để không cho phép nhập khẩu các loại sản phẩm hàng hóa có mức hiệu suất năng lượng thấp hơn mức hiệu suất năng lượng tối thiểu, do vậy cần bám sát mục tiêu này để đưa ra các qui định quản lý, kiểm soát phù hợp.

Đối với một số vấn đề cụ thể đã được cộng đồng doanh nghiệp phản ánh trong thời gian qua, tập trung rà soát, xử lý theo hướng: Cho phép việc doanh nghiệp sử dụng kết quả thử nghiệm hiệu suất năng lượng tối thiểu cho các lô hàng nhập khẩu cùng số serial/model, cùng nhà sản xuất, cùng xuất xứ; doanh nghiệp được sử dụng Phiếu kết quả kiểm nghiệm để thông quan, không sử dụng Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng để thông quan; rà soát, điều chỉnh lại các qui định để bảo đảm nguyên tắc tăng cường sự công nhận lẫn nhau giữa Việt Nam và các nước, tránh tình trạng kiểm tra nhiều lần đối với cùng một loại hàng hóa...

Trong lúc chờ sửa đổi thông tư, lấy ý kiến các đơn vị, Bộ trưởng Bộ Công Thương đề nghị Tổng cục Năng lượng cần có ngay thông báo tới doanh nghiệp song song với việc cải thiện quy trình làm việc. Theo đó, thay vì doanh nghiệp mất quá nhiều thì giờ làm hồ sơ, thủ tục thì Tổng cục Năng lượng cần có cơ chế cho doanh nghiệp được làm thủ tục khai báo thông tin online.

“Làm sao để doanh nghiệp chỉ phải mất một lần tới làm việc với cơ quan quản lý để nộp hồ sơ chứ không phải đi lại tới vài ba lần. Công nghệ hoàn toàn có thể giúp chúng ta làm việc này”, ông Trần Tuấn Anh yêu cầu.

Nguồn Chinhphu.vn