Sáng 17/3/2017, tại Đà Nẵng, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị về vận hành an toàn, hiệu quả hồ chứa thủy điện, nhằm hiện thực hóa các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về tăng cường công tác quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng, vận hành khai thác các công trình thủy điện.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đánh giá, trong quá trình hình thành và phát triển, gần 60 năm qua, các thủy điện ở Việt Nam đã làm tốt vai trò, sứ mệnh của mình và là nhân tố thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Song Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng rằng: các hồ đập thủy điện đang tiềm ẩn nguy cơ cho vùng hạ du nếu các thủy điện vận hành không an toàn. Do vậy, việc thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại để có biện pháp xử lý, khắc phục, nhằm quản lý thủy điện tốt hơn, phát huy những thế mạnh, đồng thời hạn chế thấp nhất những thiệt hại trong tương lai là việc làm cần thiết và cấp bách.

Cục trưởng Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường Công nghiệp, Trần Văn Lượng cũng cho rằng Hội nghị lần này là bước khởi động tiếp theo trong chuỗi các công việc nhằm thực hiện kế hoạch hành động trong lĩnh vực thủy điện mà Bộ Công Thương đã ban hành hồi tháng 2 vừa qua.

Tại hội nghị, đa số các ý kiến đại biểu đều cho rằng hiện tại và tương lai, thủy điện vẫn là một trong 3 nguồn năng lượng chính đáp ứng nhu cầu điện quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh sản lượng điện từ than, dầu mỏ... đang cạn kiệt. Trên thế giới, thủy điện cũng đang chiếm khoảng 15-20% và chiếm tới 95% tổng sản lượng của năng lượng tái tạo.

Nhiều ý kiến đã thẳng thắn nhìn nhận: Công tác quản lý và vận hành các hồ chứa thuỷ điện còn nhiều vấn đề cần giải quyết từ khâu đầu tư xây dựng, vận hành, khai thác, quản lý gây bức xúc cho xã hội. Cụ thể, năng lực quản lý chuyên môn ở một số địa phương còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm; Không ít chủ đầu tư, dự án không đủ năng lực, chưa chấp hành các quy định của pháp luật, đặc biệt là vấn đề liên quan đến bảo vệ môi trường. Do vậy, đã đến lúc cần phải siết chặt các quy trình quản lý, vận hành nhằm đảm bảo các thủy điện hoạt động an toàn, hiệu quả, giảm thiểu những rủi ro thiệt hại có thể xảy ra cho người dân.

Thực tế thời gian qua, việc xảy ra một số sự cố trong quá trình xây dựng hoặc mới đưa vào sử dụng (Đăk Mek tỉnh Kon Tum, Đakrông 3 tỉnh Quảng Trị, Sông Bung 2 tỉnh Quảng Nam, Ia Krel 2 tỉnh Gia Lai), vận hành hồ chứa thủy điện trong mùa mưa lũ (Hố Hô tỉnh Hà Tĩnh) đã là thông điệp cảnh báo tới những người xây dựng chính sách, nhà quản lý, nhà khoa học cần phải chung tay hành động trong bối cảnh biến đổi của khí hậu, cực đoan của thời tiết; áp lực tiến độ, chủ quan của con người, hạn chế về nhận dạng rủi ro trong sản xuất; một số quy định về quản lý và kỹ thuật đã trở nên kém hiệu quả và không còn phù hợp.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, Bộ Công Thương sẽ tập hợp, nghiên cứu, đề xuất các giải pháp trước mắt cũng như lâu dài để báo cáo Chính phủ chỉ đạo và giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ ngành nhằm khẩn trương sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành, đáp ứng với yêu cầu thực tế”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Trước mắt, Bộ Công Thương sẽ chủ động đề xuất với Bộ Tài nguyên và Môi trường thành lập nhóm công tác liên bộ làm việc cụ thể với các địa phương có thủy điện lớn, số lượng thủy điện nhiều để thống nhất các biện pháp cụ thể cũng như phân cấp trách nhiệm rõ ràng cho từng đơn vị cụ thể ở địa phương. Đặc biệt là vai trò, trách nhiệm của lãnh đạo các địa phương trong việc đôn đốc kiểm tra việc chấp hành pháp luật, quy trình xả lũ của các đập thủy điện tại địa phương mình quản lý.

Bộ Công Thương cũng chủ động xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ, ban ngành, đơn vị liên quan trong việc kiểm tra hoạt động kiểm tra vận hành thủy điện trong phòng chống lũ lụt, thiên tại tại địa phương. Trong đó, có tính đến cơ chế giá linh hoạt, có tính đến cơ chế bù đắp chi phí để thủy điện đảm bảo tốt vai trò – điều tiết lũ và cung cấp điện hiệu quả.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng cơ chế cụ thể cho hoạt động quan trắc, bảo vệ môi trường, khắc phục những tồn tại yếu kém trong thời gian qua. Đặc biệt, các hoạt động quan trắc, bảo vệ môi trường cũng sẽ được gắn với vai trò trách nhiệm cụ thể ở từng địa phương. Đồng thời, sẽ có chế tài xử lý mạnh đối với các vi phạm như rút giấy phép đối với các chủ dự án, thủy đập không tuân thủ quy định pháp luật.

Hiện cả nước có 330 công trình thủy điện được đưa vào khai thác, sử dụng với tổng công suất lắp đặt 17.615MW, trong đó tập trung chủ yếu ở khu vực phía Bắc và miền Trung - Tây Nguyên. Tổng sản lượng điện phát của các công trình thủy điện năm 2016 là 63.730 triệu kWh so với năm 2012 (48421 triệu kWh) phát tăng thêm 15.309 triệu kWh. Bên cạnh đó, Việt Nam có khoảng 193 dự án (tương đương 5.662MW) đang thi công xây dựng; 245 dự án (3.006MW) đang nghiên cứu đầu tư.

Tính đến hết năm 2016, các nhà máy thủy điện đang vận hành chiếm tỷ trọng khoảng 32% về điện năng và 40% về công suất lắp máy. Đây là nguồn năng lượng sạch, có khả năng tái tạo, giá thành rẻ hơn các nguồn điện khác.

Theo quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011-2020 có xét đến năm 2030 (gọi tắt là Quy hoạch điện VII điều chỉnh) thì đến năm 2020, tổng công suất các nguồn thủy điện bao gồm cả thủy điện vừa và nhỏ, đạt khoảng 21.600MW; khoảng 24.600MW vào năm 2025 và 27.800MW vào năm 2030. Trong đó, điện năng sản xuất từ nguồn thủy điện chiếm tỷ trọng tương ứng là 29,5%, 20,5% và 15,5%.

Nguồn Thời báo Kinh doanh