Đã từ lâu, chè là một món ăn dẫn dã và dễ làm, chỉ với một chút đậu xanh, đậu đỏ, thạch, các loại trân châu, hoa quả theo mùa, viên trôi nước nhỏ, một số loại mứt và miếng cốm xào là có ngay một ly chè thập cẩm thơm ngon. Thế nhưng hiện nay, vì lợi nhuận mà không ít người bán sẵn sàng tinh giản công thức chế biến, chỉ cần một phần nguyên liệu chính là các loại đỗ, còn lại là hương liệu, phẩm màu và đường hóa học, là có ngay những nồi chè bắt mắt. Còn đối với thực khách thì ít ai quan tâm đến quy trình chế biến ra sao và nguyên liệu được sử dụng có đảm bảo an toàn. Với họ, điều quan tâm nhất là khẩu vị và giá cả.

Để tìm lời giải cho câu hỏi những cốc chè được nấu bằng phẩm màu, đường hóa học có gây nguy hại cho sức khỏe hay không, nhóm phóng viên chúng tôi đã đến khu bán hàng khô tại phố Hàng Buồm, chợ Đồng Xuân, chợ Hà Đông nơi chuyên bán các loại bột, hương liệu, thạch làm chè cho các quán chè trên địa bàn thành phố Hà Nội. Theo quan sát của phóng viên, tại đây những loại thạch với đủ màu sắc được bán với giá rất rẻ, chỉ từ 35.000đ/lọ. Một lọ thạch này có thể làm hàng trăm cốc chè. Bắt gặp chúng tôi, một chị bán hàng đon đả: “Mua thạch hả em. Thạch này về cho vào nồi chè, trà sữa trân châu sẽ ngon và đã có nhiều khách hàng hỏi mua lắm”. Khi chúng tôi hỏi hạn sử dụng của hộp thạch này được bao lâu thì nhận ngay được câu trả lời: “Hàng quán chị có hạn sử dụng 6 tháng nhé, nhưng em để cả năm cũng không sao, dùng vô tư”. Theo quan sát của chúng tôi, nhiều lọ thạch có chữ viết Trung Quốc và đôi khi cũng thấy những lọ thạch có tên công ty sản xuất tại Việt Nam. Điểm chung của các lọ thạch này là ngày sản xuất và hạn sử dụng đều để trống và không được gắn tem chống hàng giả của Bộ Công an.

Ngoài thạch đựng trong hộp, các loại thạch khô được đựng trong các túi bóng được bán với giá 50.000đ/kg. Theo các chủ buôn giới thiệu, loại thạch này được làm từ bột sắn nhưng khi chúng tôi dùng lửa đốt, thấy có mùi khét giống như nhựa cháy. Đặc biệt, nhiều quầy bán hàng khô tại chợ Đồng Xuân, khi được hỏi về nguyên liệu nấu chè thập cẩm, chủ cơ sở giới thiệu một loạt từ đỗ đen, đỗ xanh, quả sơ ri, bột nhừ… có nguồn gốc từ Trung Quốc. Đặc biệt, tại đây, đường hóa học được bán với giá 60.000 đồng cho 0,5kg, một nồi chè đậu đen to chỉ cần cho 2 – 3 viên là ngọt đến khé cổ.

Theo các chuyên gia cảnh báo, những loại trân châu, thạch trôi nổi trên thị trường có thể được làm từ nguyên liệu bẩn, không hạn sử dụng, có thể để được vài năm và đặc biệt chứa rất nhiều chất bảo quản. Bên cạnh đó, những loại hương liệu bán trôi nổi trên thị trường thường không có giá trị dinh dưỡng, khi ăn vào có thể gây ngộ độc, dị ứng, tiêu chảy. Dùng lâu dài có thể gây tác động nghiêm trọng đến sức khỏe. Các loại đậu, đỗ được bán với giá rẻ thường là những loại đậu được để lâu ngày, kém chất lượng và có thể đã bị mốc, mối mọt, dùng làm đồ ăn sẽ cực kỳ nguy hiểm. Mức độ nguy hiểm sẽ tăng gấp đôi khi sử dụng thêm bột nhừ, phẩm màu để tạo hương.

Ngoài ra, các loại đường hóa học có độ ngọt gấp hàng trăm lần so với đường cát thông thường, tuy nhiên, loại đường này không tốt cho sức khỏe người dùng. Một trong những loại đường hóa học bị cấm được sử dụng nhiều nhất là Sodium cyclamate bởi loại đường hóa học này có độ ngọt gấp 500 lần đường mía và được nhập khẩu dễ dàng từ biên giới phía Bắc với giá thành rẻ. Một khi loại đường này xâm nhập vào cơ thể sẽ được vi khuẩn trong đường ruột chuyển hóa thành Mono hoặc Dicyclohexylamine, đây là chất có thể gây ung thư gan, thận, phổi, dị dạng bào thai đối với người đang mang thai.

Để đảm bảo có những cốc chè ngon, sạch và an toàn, các chuyên gia cũng khuyến cáo, người tiêu dùng không nên sử dụng các loại chè được bày bán tại vỉa hè mà nên mua tại các cửa hàng có uy tín. Nhằm đảm bảo an toàn, người tiêu dùng cần nắm được một số kiến thức cơ bản về nấu chè để tránh mua phải hàng pha phẩm mầu, pha hóa chất như: Chè nấu từ những nguyên liệu tự nhiên thì màu sắc nhạt và độ bám màu không bền, mùi thơm nhẹ, thoang thoảng và có vị ngọt thanh. Đối với chè có pha phẩm màu, hóa chất, đường hóa học thì chè sẽ có màu sắc đậm hơn so với tự nhiên, mùi nồng, khi ăn có vị ngọt khé ở cổ họng. Để có những cốc chè ngon, bổ dưỡng trong những ngày hè nắng nóng, tốt nhất, các bà nội trợ nên tự nấu ở nhà, như vậy, chúng ta mới kiểm soát được chất lượng của nguồn nguyên liệu.

Lê Anh