Thái Bình từng là tỉnh có diện tích trồng khoai tây thuộc loại lớn nhất nước, có thời điểm đạt tới 17.000 ha. Tuy nhiên, đến nay diện tích trồng khoai tây của tỉnh giảm còn khoảng 3.000 ha. Nguyên nhân khó mở rộng diện tích chủ yếu là do chi phí giống cao, lại chưa chủ động được nguồn giống tốt, nhất là giống nguyên chủng. Tháo gỡ khó khăn này, Thái Bình đã chủ động ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, nhằm tạo ra những giống khoai tây siêu nguyên chủng sạch bệnh, tăng năng suất, hiệu quả kinh tế, được ứng dụng đại trà cho bà con sản xuất.

Ứng dụng công nghệ sản xuất giống

Khí canh là công nghệ nuôi trồng cây bằng dinh dưỡng mà không cần đất, hoạt động theo cách phun dinh dưỡng dạng sương mù vào bộ rễ, kích thích cây ra rễ, sinh trưởng, phát triển. Trong môi trường thoáng khí, dinh dưỡng được hòa vào nước, cứ 15 - 30 phút, hệ thống tưới sẽ tự động phun sương giúp cây hấp thụ dinh dưỡng để sinh trưởng và phát triển. Trong hệ thống khí canh, nhiệt độ ở vùng rễ luôn khô hơn nhiệt độ ngoài môi trường khoảng 2 độ C do hiệu ứng bốc hơi, nhờ vậy cây sinh trưởng nhanh hơn trong đất.

Ngoài ưu điểm nhân giống nhanh, bảo đảm giữ được nguồn gien gốc và cho ra đời thế hệ giống mới hoàn toàn sạch bệnh, khả năng sinh trưởng phát triển nhanh, công nghệ này còn giảm được 90% chi phí về nước, 95% phân bón so với phương pháp canh tác truyền thống. Giống khoai tây siêu bi trồng theo công nghệ khí canh có độ thuần chủng cao, sức sinh trưởng mạnh, không bị lẫn tạp chất và sạch bệnh. Năng suất thu được từ 30 - 40 củ siêu bi trên khóm tùy giống, cao gấp nhiều lần so với trồng bằng phương pháp truyền thống.

Theo ông Nguyễn Văn Nghiễm, Trưởng phòng Ứng dụng công nghệ và sản xuất, Trung tâm Khuyến nông Thái Bình, trung tâm bắt đầu triển khai nghiên cứu từ năm 2012, tới nay đã làm chủ được quy trình nhân giống và sản xuất giống cho tỉnh Thái Bình. Tuy nhiên, trung tâm hiện chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu giống của tỉnh.

Mặc dù có nhiều ưu điểm nhưng qua thực tế sản xuất, việc ứng dụng công nghệ này cũng gặp một số hạn chế như như kỹ thuật vận hành, điều khiển hoạt động của hệ thống còn phức tạp, các giai đoạn điều khiển sinh trưởng phát triển của cây đòi hỏi có kỹ năng, kỹ thuật chuyên môn cao , kinh phí đầu tư cho công nghệ lớn. Nhằm khắc phục tình trạng này, năm 2015, Trung tâm khảo nghiệm khuyến nông Thái Bình đã tiến hành thử nghiệm phương pháp dâm cây tạo bầu từ cây con được ngắt ngọn trên giàn khí canh để nhân giống khoai tây sạch bệnh.

Bà Đoàn Thị Kim Tứ, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Thái Bình chia sẻ: “Dự án sản xuất giống khoai tây sạch bệnh từ nuôi cấy mô tế bào kết hợp với khí canh và dâm cây tạo bầu của chúng tôi nhằm mục đích sản xuất cho bà con giống tốt, hạn chế việc nhập khẩu giống thường bị trễ thời vụ và giá thành quá cao, giúp cho bà con chủ động giống tại địa phương từ đó mở rộng sản xuất những vụ sau”.

Thái Bình không chỉ sử dụng các giống khoai nguyên chủng mà còn tiến hành hợp tác với các nước trong khu vực và thế giới nhằm sản xuất ra các giống mới, chất lượng để cung cấp cho bà con nông dân.

Những giống khoai tây được trồng trên cánh đồng này được nhập khẩu từ các nước như Đức, Hà Lan, v.v để khảo nghiệm khả năng nhân giống, sinh trưởng và phát triển của cây so với các giống bản địa. Sau khảo nghiệm, giống nào có năng suất chất lượng cao, khả năng thích ứng rộng, phù hợp với khí hậu đồng đất ở địa phương sẽ được nhân giống để giúp người dân có nhiều sự lựa chọn cũng như chủ động trong sản xuất.

Chuyển giao giống mới, phát triển nông nghiệp sạch

Trên thực tế, sau khi đưa vào trồng đại trà, củ giống khoai tây sạch bệnh được sản xuất theo các phương pháp khí canh đã được người dân đánh giá là có khả năng sinh trưởng phát triển tốt, năng suất, chất lượng cao hơn giống cũ được người dân tự nhân giống.

Theo Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Trọng Quan, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình, được sự hỗ trợ của Trung tâm Khuyến nông Thái Bình, bà con xã viên đã tin tưởng mở rộng sản xuất, năm nào nông sản cũng cho năng suất, chất lượng cao, hạn chế sâu bệnh và nâng tầm giá trị thương phẩm khoai tây Thái Bình.

Để trở thành địa phương có nền sản xuất nông nghiệp hiện đại theo hướng sản xuất hàng hóa, mục tiêu đặt ra trong giai đoạn tới cho ngành nông nghiệp Thái Bình là phải phát triển bền vững. Vì vậy, công tác nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ là nhiệm vụ được Trung tâm luôn đặt lên hàng đầu.

Theo ông Nguyễn Mạnh Khương, Phó Giám đốc Sở KH&CN Thái Bình, hiện năng lực sản xuất giống khoai tây ở Trung tâm Khuyến nông Thái Bình có khả năng đáp ứng được 1.500 ha cây vụ đông. Trong thời gian tới, trung tâm từng bước triển khai ứng dụng KH&CN này để bảo đảm 100% giống khoai tây mới sẽ được đưa ra sản xuất tại Thái Bình.

Từ thực tế trên có thể khẳng định, việc đưa củ giống khoai tây chất lượng từ nhân giống khoai tây sạch bệnh bằng phương pháp khí canh không chỉ tạo được nguồn giống chất lượng cao tại chỗ phục vụ kịp thời cho sản xuất mà còn giúp người dân yên tâm, ổn định về nguồn giống, tạo điều kiện mở rộng phát triển sản xuất, góp phần tạo cơ hội cho người nông dân vươn lên thoát nghèo, làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.