Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM Hà Nội, hiện thành phố Hà Nội có hơn 1.350 làng nghề, chiếm tới 40% tổng số làng nghề cả nước, trong đó 337 nghề truyền thống đã được công nhận như gốm Bát Tràng, lụa Vạn Phúc, mây tre đan Phú Vinh, sơn mài Hạ Thái, làng nghề chế biến nông sản Thuận Quang, Làng nghề Cơ kim khí Phùng Xá…
Những năm qua, các làng nghề trên địa bàn Hà Nội phát triển tương đối ổn định. Tổng doanh thu của 327 làng nghề đã được UBND TP công nhận ước đạt trên 24.000 tỷ đồng. Nhiều làng nghề có doanh thu cao như: Làng nghề bánh kẹo dệt kim La Phù) đạt trên 1.300 tỷ đồng; Làng nghề cơ khí nông cụ Phùng Xá đạt 1.200 tỷ đồng; Làng nghề truyền thống mỹ nghệ Thiết Úng đạt 1.100 tỷ đồng… Các làng nghề đã, đang góp phần tích cực vào chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế NT, tạo tiền đề thực hiện thành công Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), giúp nhiều xã hoàn thành chỉ tiêu thuộc Chương trình số 04-CTr/TU của Thành uỷ Hà Nội…
Cụ thể, trong các tiêu chí xây dựng NTM nâng cao, có tiêu chí số 13: Tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế NT, có 08 yêu cầu; một trong 08 yêu cầu là “xã có sản phẩm OCOP được xếp hạng đạt chuẩn, hoặc tương đương còn thời hạn”. Đối với các xã có làng nghề truyền thống, làng có nghề việc hoàn thành yêu cầu này gặp nhiều thuận lợi.
Làng nghề tạc tượng Sơn Đồng đang trong lộ trình trở thành thành viên Mạng lưới các thành phố Thủ công thế giới
Đơn cử, tại xã Bát Tràng hội tụ 3 làng gốm cổ: Bát Tràng, Giang Cao, Kim Lan. Toàn xã có khoảng 1.200 hộ sản xuất kinh doanh và hơn 300 nghệ nhân. Các sản phẩm gốm sứ của xã Bát Tràng được chế tác bởi bàn tay tài hoa của những người thợ, đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất khẩu tới nhiều nước trên thế giới. Điều này không chỉ giúp bảo tồn nghề làm gốm mà còn tạo ra cơ hội phát triển kinh tế cho người dân, giải quyết việc làm cho hàng vạn lao động, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa trên địa bàn.
Đến nay, sau quá trình tham gia Chương trình xây dựng NTM, Chương trình OCOP của thành phố Hà Nội, toàn xã Bát Tràng đã có hơn 50 sản phẩm được cấp chứng nhận OCOP; trong đó có nhiều sản phẩm đạt OCOP 5 sao như: Bộ sản phẩm gốm Men suối ngọc của nghệ nhân Đức Tân; Công ty TNHH Gốm sứ Quang Vinh (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm) có 4 sản phẩm được chứng nhận OCOP 5 sao. Đó là “Bộ bát đĩa gốm sứ hoa sen đỏ”; “Bộ bát đĩa gốm sứ chim én hoa sen”; “Bộ bát đĩa gốm sứ rồng phượng” và “Bộ ấm chén gốm sứ chim én hoa sen”.
Hiện nay, Bát Tràng đã trở thành điểm du lịch của thành phố với các điểm du lịch làng nghề tiêu biểu như: Trung tâm tinh hoa làng nghề Việt – Nơi trưng bày triển lãm lịch sử gốm sứ Bát Tràng qua các thời kỳ, cũng là nơi tổ chức hội chợ, các hoạt động văn hóa đa dạng, kết hợp xưởng trải nghiệm làm gốm thủ công cho khách tham quan, nhà nghiên cứu, học sinh, sinh viên trải nghiệm...; Bảo tàng gốm cổ Kim Lan hiện với khoảng 300 hiện vật, chủ yếu là gốm và các dụng cụ làm gốm, minh chứng cho quá khứ huy hoàng của làng nghề với đủ các loại hình gốm đất nung cho đến gốm tráng men, góp phần đại diện cho lịch sử gốm sứ Việt Nam.
Tương tự, Làng nghề Sơn Đồng xã Sơn Đồng chuyên về điêu khắc, tạc tượng, sơn mỹ nghệ có lịch sử hình thành và phát triển hàng nghìn năm. Hiện nay, trên địa bàn xã có khoảng 1.700 hộ làm nghề. Mỗi năm, làng nghề Sơn Đồng mang lại giá trị thu nhập hàng trăm tỷ đồng. Để hội nhập với thế giới, phát triển du lịch làng nghề thì việc bảo vệ môi trường, quy hoạch các khu, cụm điểm công nghiệp làng nghề là điều cần thiết cho làng nghề phát triển.
Làng nghề nông sản thôn Thuận Quang đã và đang góp phần nâng cao thu nhập cho người dân địa phương
Làng nghề chế biến nông sản thôn Thuận Quang xã Gia Lâm được thành phố Hà Nội công nhận là làng nghề Hà Nội năm 2023. Trong thôn Thuận Quang có 195 hộ gia đình làm nghề sản xuất và kinh doanh hành, tỏi, chiếm 33,442% số hộ, với 412 lao động thường xuyên, chiếm 50,06% số người trong độ tuổi lao động; giá trị sản xuất đạt 132,54 tỷ đồng, chiếm 57,11% tổng giá trị sản xuất của thôn; thu nhập bình quân đạt 78,84 triệu đồng/người/năm.
Các hộ sản xuất, kinh doanh trong thôn Thuận Quang đang từng bước áp dụng công nghệ vào phục vụ sản xuất, tăng giá trị nông sản và mở rộng giao dịch trên mạng internet; chuyển đổi số trong quản lý, giám sát và đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm); áp dụng thương mại điện tử đối với sản phẩm OCOP. Toàn thôn hiện có 4 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, là: Hành phi, khoai tây chiên, hành sấy, tỏi sấy.
Như vậy có thể thấy, trong quá trình xây dựng NTM, hoạt động sản xuất của các làng nghề đã góp phần tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động địa phương. Cùng với đó, nhiều sản phẩm chủ lực của các làng nghề đã tham gia đánh giá, phân hạng và được chứng nhận OCOP góp phần hoàn thiện tiêu chí tổ chức sản xuất trong xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu ở các địa phương.
Minh Ngọc
Bài viết có sự phối hợp thông tin của Văn phòng Điều phối Chương trình Nông thôn mới Hà Nội.
