Mỗi quốc gia, một vai trò
Cốt lõi của liên minh là dự án Hành lang Kinh tế Ấn Độ - Trung Đông - châu Âu (IMEC), một sáng kiến chiến lược nhằm tái cấu trúc dòng chảy thương mại, năng lượng và dữ liệu xuyên lục địa. Dự án xây dựng một hành lang kinh tế đa phương thức liên quan đến nhiều doanh nghiệp, tích hợp đường sắt, cảng, đường cao tốc, mạng lưới năng lượng và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số để tăng cường thương mại, đầu tư và kết nối trên khắp các châu lục. Mục tiêu quan trọng là cung cấp giải pháp thay thế chiến lược: giảm chi phí vận tải khoảng 30%-40%, rút ngắn thời gian giao hàng đến 40%, đồng thời tăng tính bền vững (hydrogen sạch, điện xanh, cáp quang).
Trong tam giác này, mỗi quốc gia giữ một vai trò then chốt. Saudi Arabia đang thực thi Tầm nhìn 2030 với tham vọng thoát khỏi phụ thuộc dầu mỏ, hướng đến đổi mới công nghệ, năng lượng tái tạo và dịch vụ hậu cần tiên tiến. Ấn Độ - nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới đóng góp quy mô thị trường khổng lồ, sức mạnh công nghệ và hạ tầng số. Ngành hàng hải của Ấn Độ hiện có giá trị khoảng 130 tỷ USD, dự kiến sẽ tăng lên 300 tỷ USD vào năm 2025. Trong đó, ngành vận tải biển dự kiến sẽ chiếm 95 tỷ USD, trong khi các cảng biển sẽ đóng góp khoảng 60 tỷ USD. Còn Italy mang đến kinh nghiệm dày dạn về công nghiệp, thiết kế tinh gọn, chuyển đổi năng lượng và khả năng kết nối tự nhiên giữa châu Âu và Địa Trung Hải.
Theo Economic Times, những ngày đầu tháng 6 vừa qua, Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ Piyush Goyal đã có cuộc họp với Phó Thủ tướng Italy Antonio Tajani về tiến độ và kế hoạch mở rộng IMEC. Phiên họp lần thứ 22 tại Italy này nhằm mục đích đánh giá tiến độ xây dựng trong thời gian qua và xác định những hướng đi mới cho sự hợp tác trong các lĩnh vực có tác động cao về công nghệ nông nghiệp, số hóa, chuyển đổi năng lượng, di chuyển bền vững...
Tiềm năng và thách thức
Theo giới phân tích, IMEC là một giải pháp thay thế chiến lược cho các tuyến thương mại cũ. Trong đó, Saudi Arabia trở thành trung tâm logistics của khu vực, Ấn Độ đóng vai trò là cầu nối tới phương Tây và Italy giữ vai trò mỏ neo chiến lược ở Địa Trung Hải; cảng Trieste (Italy) trở thành điểm trung chuyển quan trọng kết nối với Áo, Đức, Đông Âu và khu vực Liên minh châu Âu công nghiệp. Theo nhà phân tích kinh tế người Saudi Arabia Mosaed Al Zayani, Italy là trung tâm công nghiệp của trục kết nối mà Saudi Arabia xây dựng.
Liên minh Riyadh - Rome - New Delhi cũng được coi là trục chiến lược đa chiều, hỗ trợ tăng cường năng lực phục hồi chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào các tuyến đường biển truyền thống như kênh đào Suez. Vì đây là nền tảng của một mô hình hợp tác liên vùng mới, được xây dựng trên các ưu tiên chung như an ninh năng lượng, chuyển đổi số và phát triển công nghiệp bền vững, nên tam giác Riyadh - Rome - New Delhi có thể trở thành mẫu hình cho những khung hợp tác đa phương trong tương lai, đặc biệt là trong việc tiếp cận thị trường châu Phi.
IMEC được khởi động bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại New Delhi năm 2023. Trong bối cảnh thế giới dịch chuyển sang trật tự địa chính trị đa cực, giới phân tích cho rằng liên minh kinh tế ba bên này đang âm thầm định hình lại bản đồ thương mại toàn cầu. Chính phủ Đức cũng đã chuyển hướng chính sách ngoại giao, giảm lệ thuộc vào Trung Quốc, đồng thời thể hiện quan tâm IMEC như một phần của định hướng De‑risking ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.
Theo báo Pháp Le Monde, Pháp cam kết thúc đẩy năng lượng (đặc biệt là khai thác nguồn năng lượng xanh như hydrogen) và thu hút doanh nghiệp vào dự án này. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen gọi IMEC là “cây cầu xanh và số hóa giữa các nền văn minh”. Là một nhân tố kinh tế và chính trị quan trọng, châu Âu có thể đóng góp cho IMEC bằng cách cung cấp hỗ trợ tài chính, chuyên môn kỹ thuật và thị trường cho hàng hóa và dịch vụ.
Tuy nhiên, dự án này vẫn cần vượt qua những rào cản liên quan đến địa chính trị và tài chính. Trong đó, cuộc xung đột Trung Đông, vốn đã gây trễ tiến độ cho việc khởi công một số tuyến kết nối, nay lại càng trầm trọng trước các diễn biến leo thang mới giữa Israel và Iran, sẽ là trở ngại không nhỏ.
Theo sggp.org.vn
