Nghị viện châu Âu vừa phê chuẩn Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU (EVIPA). Theo lộ trình đối với giảm thuế ô tô sẽ áp dụng sau 9 năm đối với ô tô phân khối lớn trên 3.000cc cho động cơ xăng và trên 2.500cc cho động cơ diesel và 10 năm đối với các loại ô tô còn lại. Đối với mặt hàng linh kiện, phụ tùng ô tô tối đa 7 năm.

Ô tô Đức chiếm ưu thế

Hiện, trong khối EU, xe ô tô nguyên chiếc từ Đức được nhập khẩu vào Việt Nam nhiều nhất. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2019, cả nước nhập 1.475 xe, tổng kim ngạch hơn 90 triệu USD. Ngoài ra, Việt Nam còn chi hàng trăm triệu USD nhập sản phẩm hóa chất; dược phẩm; linh kiện, phụ tùng ô tô… từ Đức.

Trong đó, 2 thương hiệu mạnh, chiếm phần lớn thị phần xe sang tại Việt Nam đến từ Đức là BMW do Công ty Ô tô Trường Hải (Thaco) quản lý thương hiệu và phân phối sản phẩm; Mercedes do Mercedes Benz-Việt Nam (MBV) sản xuất, nhập khẩu và phân phối. Tiếp đến là các hãng xe Audi, Porches, Volkswagen...

Một số dòng xe khác đến từ thị trường EU cũng được người Việt Nam ưa chuộng là Peugeot, Bugatti (Pháp); Ducaiti, Ferrari, Fiat... (Ý). Trong đó, Thaco cũng sở hữu một thương hiệu xe sang khác đến từ Pháp là Peugeot và thương hiệu này đang được đẩy mạnh sản xuất trong nước.

Đây đều là những "ông lớn" trong ngành sản xuất ô tô thế giới. Tuy nhiên, điểm chung của các thương hiệu ô tô châu Âu là giá rất đắt và không phục vụ số đông người Việt.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, tại Việt Nam đang có sự chuyển dịch từ xe bình dân lên xe sang hạng trung. Trong mấy năm gần đây, phân khúc xe sang hạng trung có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Những mẫu xe thương hiệu Đức có giá bán từ 1,5 tỷ đến dưới 3 tỷ đồng được người tiêu dùng mua ngày càng nhiều.

Cụ thể như các mẫu xe GLC, C-Class, E-Class của Mercedes Benz Việt Nam, A4, Q5 của Audi... thu hút khá nhiều khách hàng chuyển từ các phân khúc phổ thông lên.

Bao giờ thuế nhập khẩu ô tô từ EU giảm?

Được biết, mức thuế nhập khẩu hiện nay đang được áp dụng cho các sản phẩm ô tô nhập khẩu từ EU lên tới 70%. Vì vậy, trong lộ trình 7 - 10 năm tới, thuế nhập khẩu ô tô, xe máy (tùy từng phân khúc) cũng như linh kiện ô tô từ EU sẽ giảm và tiến tới giảm thuế xuống 0%. Nhưng thời gian không đợi ai, nếu không có sự chuẩn bị tốt thì quãng thời gian đó trôi rất nhanh.

Về điều kiện để ô tô từ EU được hưởng ưu đãi thuế 0%, theo quy định của EVFTA, xe từ EU phải có tỷ lệ nội địa hóa 55%. Tuy nhiên, đây là điều kiện không có gì là khó khăn bởi trên thực tế, hầu hết các quốc gia sản xuất ô tô tại EU đều có tỷ lệ nội địa hóa rất cao và đều là những nước sản xuất được xe mang thương hiệu riêng cho quốc gia.

Hiện, ô tô có dung tích dưới 3.0L nhập khẩu từ khu vực EU thực hiện theo quy chế tối huệ quốc (MFN) với mức thuế là 74% và ô tô có dung tích trên 3.0L là 78%. Như vậy, đến khoảng năm 2028 hoặc 2030 trở đi, thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ EU vào Việt Nam sẽ xuống mức 0% - một mức giảm được tính toán là sẽ tác động mạnh đến giá xe nhập khẩu từ khu vực này.

Chẳng hạn, những chiếc xe có giá bán từ 1,5 - 3 tỷ đồng, dung tích xi lanh dưới 2.5L sẽ giảm từ hơn 200-400 triệu đồng. Giá xe giảm trong khi thu nhập ngày càng tăng nên càng có nhiều người sắm được xe sang.

Vậy, xe ô tô sản xuất trong nước phải cạnh tranh với dòng xe nhập khẩu đến từ EU như thế nào?

Trên thực tế, hiện nay, ô tô sản xuất lắp ráp trong nước mới đạt tỷ lệ nội địa hóa bình quân khoảng 7-10%. So với các nước trong khu vực, tỷ lệ nội địa hóa của Việt Nam kém xa (trung bình đã đạt được 65-70%, Thái Lan đạt tới 80%).

Ở góc độ sản xuất, thuế nhập khẩu cho các linh kiện phục vụ sản xuất, lắp ráp ô tô ở mức từ 5 - 20% tùy thuộc vào bộ linh kiện.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp chịu thuế tiêu thụ đặc biệt đang được áp dụng từ 35 - 150% tùy thuộc dung tích động cơ, bên cạnh VAT 10%. Các chi phí cho mạng lưới đại lý, kênh phân phối dao động 10-20%. Tất cả loại thuế và phí này đều được doanh nghiệp tính vào giá thành xe ô tô, khiến cho giá bán xe trong nước cao hơn nhiều so với xe nhập khẩu từ các nước trong khu vực.

Theo các chuyên gia, với các FTA đã ký, khoảng năm 2030, thị trường ô tô Việt Nam sẽ mở cửa hoàn toàn cho các trung tâm sản ô tô lớn trên thế giới bao gồm ASEAN, Nhật Bản, Mexico và EU. Do đó, để xe Việt Nam đủ sức cạnh tranh với xe nhập khẩu cần phải có một số ưu đãi với ô tô sản xuất trong nước về thuế suất nhập khẩu linh kiện, tăng tỷ lệ nội địa hoá… Đồng thời, xe sản xuất trong nước phải nâng cao chất lượng để tăng tính cạnh tranh cho sản phẩm.

Theo Thời Báo Kinh Doanh