Theo báo cáo tổng hợp tình hình tro xỉ tại các Nhà máy nhiệt điện than của EVN,  với 12 Nhà máy nhiệt điện than đang vận hành, thì tổng khối lượng than sử dụng trung bình năm khoảng 34 triệu tấn. Theo đó, tổng khối lượng tro xỉ từ các Nhà máy nhiệt điện than của EVN phát sinh trung bình năm là 8,1 triệu tấn. Hiện nay, khối lượng tro, xỉ đang còn lưu giữ tại các Nhà máy nhiệt điện than là gần 15 triệu tấn.

Việc tiêu thụ tro xỉ của các Nhà máy nhiệt điện than khu vực phía Bắc đã được thực hiện từ lâu và chủ yếu được tái sử dụng làm phụ gia cho bê tông, xi măng, vữa xây dựng, gạch không nung với thị trường tiêu thụ tro xỉ tương đối ổn định. Hầu hết các Nhà máy đã tìm và ký hợp đồng với các đối tác để tiêu thụ phần lớn lượng tro xỉ. Điển hình như các Nhà máy Phả Lại và Ninh Bình đã tiêu thụ hết hoàn toàn lượng tro xỉ của mình. Hiện nay, Nhà máy Nhiệt điện Quảng Ninh và Mông Dương 1 có khối lượng tro, xỉ chưa tiêu thụ còn nhiều. Đối với các Nhà máy nhiệt điện than khu vực phía Nam tại Trung tâm Nhiệt điện Duyên Hải và Vĩnh Tân mới đưa vào vận hành cũng đã làm việc với các đơn vị có khả năng tiêu thụ tro xỉ, tạo điều kiện để các đơn vị này tiến hành lấy mẫu thí nghiệm và đưa ra phương án tiêu thụ.

Tại Hội nghị, PGS. TS. Trương Duy Nghĩa - Chủ tịch Hội KHKT Nhiệt Việt Nam cho biết: “Tổng nhu cầu than cho sản xuất điện của cả nước đến năm 2020 sẽ là 63 triệu tấn. Năm 2025 là 95,4 triệu tấn và năm 2030 là 128,4 triệu tấn, tương đương tổng lượng tro thải ra là 15,09 triệu tấn (năm 2020), 17 triệu tấn (năm 2025) và 20,58 triệu tấn (năm 2030). Vì vậy, để đảm bảo các Nhà máy nhiệt điện than hoạt động ổn định, cần khẩn trương tìm giải pháp để tiêu thụ lượng tro xỉ đang tiếp tục phát sinh và còn tồn tại ở các bãi thải xỉ hiện nay”.

Tham luận tại Hội nghị, một số công ty sản xuất vật liệu xây dựng từ tro xỉ của Việt Nam đã tập trung trao đổi về các giải pháp như: Công nghệ sản xuất gạch ngói không nung từ tro xỉ thải; Ứng dụng tro bay của các nhà máy nhiệt điệt làm vật liệu xây dựng; Giải pháp và kinh nghiệm tái sử dụng tro xỉ của nhà máy nhiệt điện than… Theo các báo cáo tham luận, để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện cho các công ty trong lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng từ tro xỉ, các công ty đưa ra một số kiến nghị ban hành các chính sách hỗ trợ về lãi xuất, thuế thu nhập, thuế VAT, các nguồn vốn hỗ trợ khác. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng đề xuất: Nên quy định các đơn vị xử lý tro thải của các Nhà máy nhiệt điện được hưởng một phần chi phí chôn lấp tro thay vì phải mua như hiện nay. Hơn nữa, tro, xỉ thải của các Nhà máy nhiệt điện than cần phải được xử lý đảm bảo các yêu cầu theo TCVN ban hành nhằm đảm bảo chất lượng vật liệu xây dựng và chất lượng công trình.

Với mục tiêu xử lý triệt để tro, xỉ thải của các Nhà máy nhiệt điện than và tận thu tái sử dụng vào sản xuất vật liệu xây dựng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, trong thời gian tới, EVN cam kết sẽ tiếp tục tạo điều kiện tối đa cho các đối tác tiếp cận nghiên cứu phương án vận chuyển và tiêu thụ tro xỉ; Phối hợp cùng với các đối tác làm việc với cơ quan quản lý nhà nước, đề xuất ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn liên quan tới thu gom, vận chuyển và tái sử dụng tro xỉ; Sẵn sàng hỗ trợ các đối tác trong việc tìm kiếm các giải pháp để đảm bảo chất lượng tro xỉ... Bên cạnh đó, để đạt được các mục tiêu về xử lý, sử dụng tro, xỉ theo Quyết định 452/QĐ-TTg ngày 12/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ, cần sự tham gia của tất cả các chủ thể như cơ quan quản lý nhà nước, chủ các NMNĐ, các đơn vị tiếp nhận, sử dụng tro xỉ...

Theo đó, đối với cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp sản xuất điện cũng như doanh nghiệp sản xuất VLXD cũng có một số kiến nghị như: (1) Các cấp có thẩm quyền tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến khích phát triển thị trường, thói quen sử dụng để các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng tăng cường sử dụng tro, xỉ, thạch cao làm nguyên liệu sản xuất. (2) Ban hành các quy định pháp lý yêu cầu bắt buộc thị trường vật liệu xây dựng sử dụng các sản phẩm sản xuất từ tro, xỉ, thạch cao, bê tông, gạch không nung. (3) Có cơ chế hỗ trợ, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nghiên cứu ứng dụng, tham gia hợp tác kinh doanh với các Nhà máy nhiệt điện trong việc xử lý và tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao. (4) Sửa đổi Nghị định 38/2015/NĐ-CP theo hướng xem tro, xỉ nhiệt điện là sản phẩm hàng hóa và không bị điều chỉnh theo quy định về chất thải công nghiệp thông thường. (5) Xem xét, ban hành đơn giá cho khối bê tông lấn biển sản xuất từ tro, xỉ.

PV