Theo Báo cáo, tham luận của lãnh đạo các Bộ, ngành tại Hội nghị đều đánh giá, nhận định, cuộc cách mạng CN lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ, với những đột phá vượt bậc trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược, đặc biệt là bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.

Đến nay, Việt Nam đã hoàn thành 10/38 nhiệm vụ theo Chiến lược phát triển ngành CNBD, trong đó, hoàn thành 9/34 nhiệm vụ theo Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành CNBD. Có 8/37 nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương đã hoàn thành theo Kết luận tại Phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo. Theo đó, nguồn nhân lực đang được phát triển theo hướng bảo đảm tới năm 2030 có ít nhất 50.000 kỹ sư về bán dẫn. Hiện cả nước có khoảng 7.000 kỹ sư đang làm việc tại các DN thiết kế vi mạch; khoảng 6.000 kỹ sư và 10.000 kỹ thuật viên đang làm việc tại các DN đóng gói, kiểm thử vi mạch và sản xuất vật liệu, thiết bị bán dẫn; Mạng lưới Đổi mới sáng tạo về ngành CNBD quy tụ hơn 100 chuyên gia người Việt Nam trên thế giới.

Chính phủ đã ban hành Chuẩn chương trình đào tạo về vi mạch bán dẫn, 166 cơ sở giáo dục đại học có các chuyên ngành đào tạo bán dẫn; có trên 6.300 sinh viên đại học đang theo học đúng ngành bán dẫn và hơn 12.000 sinh viên đại học theo học ngành gần; gần 20 cơ sở giáo dục có mô hình liên kết 03 Nhà (Nhà nước - Nhà trường - Nhà DN) trong đào tạo bán dẫn.

Các DN trong nước, mà cụ thể là Tập đoàn CT Group đã khởi công mở rộng nhà máy chip do người Việt sở hữu và vận hành, đặt mục tiêu sản xuất 100 triệu chip/năm vào năm 2027. Hệ sinh thái R&D và hệ thống phòng sạch chuẩn quốc tế đang được xây dựng và mở rộng tại các thành phố lớn, như SHTP Labs tại Khu Công nghệ cao TPHCM (vốn đầu tư 300 tỷ đồng), Phòng thí nghiệm tại Đại học Quốc gia Hà Nội (5 triệu USD).

Cả nước hiện có khoảng 170 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD, trong đó có các dự án quy mô lớn như Intel (4,1 tỷ USD), Amkor (1,6 tỷ USD) và Hana Micron (673 triệu USD). Trong lĩnh vực thiết kế chip, đã có gần 50 tập đoàn nước ngoài (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc…) và hơn 10 DN trong nước (Viettel, FPT, CMC…). Trong lĩnh vực đóng gói, kiểm thử, đã có 14 DN nước ngoài và 01 DN trong nước. Trong lĩnh vực phụ trợ cho CNBD, đã có 15 DN nước ngoài.

Việt Nam còn được chọn là một trong khoảng 10 quốc gia, nền kinh tế được hợp tác với Hiệp hội bán dẫn toàn cầu để tổ chức chuỗi sự kiện bán dẫn lớn nhất thế giới (SEMICON). Các cơ sở đào tạo trong nước đã chủ động mở rộng hợp tác với các cơ sở đào tạo nước ngoài nhằm đẩy mạnh hiệu quả nghiên cứu, đào tạo, tăng cường trao đổi, học tập. 

Lễ ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược trong lĩnh vực công nghệ vi mạch bán dẫn giữa CT Group và Đại học Quốc gia TP.HCM
 

Tuy nhiên, việc phát triển lĩnh vực bán dẫn còn những khó khăn, thách thức như nhu cầu về vốn đầu tư cho lĩnh vực bán dẫn là rất lớn (trung bình 10 – 20 tỷ USD/dự án), các cơ chế, chính sách ưu đãi đặc thù để hỗ trợ đầu tư, khuyến khích mọi tổ chức, cá nhân tham gia lĩnh vực này mới được ban hành và cần thời gian để phát huy hiệu quả. Cơ sở hạ tầng phục vụ nghiên cứu phát triển, đào tạo, ươm tạo cũng như phục vụ sản xuất, kinh doanh còn hạn chế. Nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ ngành CNBD chưa đáp ứng yêu cầu. 

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh "cả nước phải là một đoàn quân" với tinh thần tăng tốc, bứt phá, đột phá, bắt kịp, tiến cùng và vượt lên để phát triển ngành CNBD để ngành này là lĩnh vực, mắt xích quan trọng của cuộc cách mạng CN lần thứ 4, đặc biệt là phát triển trí tuệ nhân tạo. Đây là lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh; cuộc chạy đua để làm chủ công nghệ này rất mạnh mẽ và Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc nếu muốn xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ ra những hạn chế, bất cập cần chung tay khắc phục: Huy động nguồn lực, nhất là vốn còn khó khăn; thể chế còn vướng mắc; tiến độ các công việc còn chậm; đột phá chưa mạnh; hợp tác "3 nhà" còn lỏng lẻo; chuyển giao công nghệ chưa nhiều. Vì vậy, mục tiêu là chậm nhất tới 2027, Việt Nam phải thiết kế, chế tạo, kiểm thử một số chíp bán dẫn cần thiết. Trong đó, cần thực hiện tốt 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, tập trung đi từ thấp đến cao, từ nhỏ đến lớn, từ đơn giản đến phức tạp nhưng phải tăng tốc, bứt phá, đột phá, bắt kịp, tiến cùng và vượt lên.

Thứ hai, tất cả các bộ ngành, địa phương, cơ quan, DN trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn phải bám sát, triển khai các Nghị quyết, Chiến lược, Quyết định, Chỉ thị của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phát triển CNBD và đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn. Để phát triển ngành CNBD, cả nước phải là một đoàn quân; hành quân tới mục tiêu phải thần tốc táo bạo; đánh trận phải đánh mạnh, đánh nhanh, đánh chắc thắng; hiệu quả phải bền vững, lâu dài.

Thứ tư, phát triển hệ sinh thái bán dẫn bao trùm, đồng bộ, thực chất, hiệu quả.

Thứ năm, hoàn thiện cơ chế, chính sách, đặc biệt là cơ chế, chính sách ưu đãi, tháo gỡ nút thắt về hạ tầng, thể chế, con người với tinh thần thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, con người và tổ chức thực hiện thông minh.

Thứ sáu, chuyển trạng thái của chính sách ưu đãi từ thu hút đầu tư sang chuyển giao công nghệ.

Thứ bảy, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa Nhà nước, DN và nhà trường, giữa kiến tạo phát triển, nghiên cứu và sản xuất.

Thứ tám, phát triển bình đẳng giữa công và tư, xây dựng cơ chế hợp tác công tư, hợp tác quốc tế mở rộng hơn nữa.

Thứ chín, phát triển thị trường chíp bán dẫn cạnh tranh, lành mạnh, bình đẳng và đúng quy luật thị trường./.

Lê Tuấn