Hệ thống thu thập giám sát điều khiển lưới điện (SCADA) đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc điều hành lưới điện ổn định, góp phần thực hiện tốt công tác quản lý vận hành và giảm tổn thất điện năng. Hệ thống SCADA giúp các điều độ viên điều hành lưới điện hiệu quả, nhanh chóng phát hiện sự cố, góp phần giảm thời gian xử lý sự cố, nhanh chóng cung cấp điện trở lại cho khách hàng và đảm bảo lưới điện vận hành an toàn, liên tục, tin cậy và kinh tế. Các công nghệ tự động hóa được cho là chìa khóa để PC Hải Phòng phát triển vượt bậc, nằm trong top đầu các Điện lực trực thuộc EVNNPC. Tuy nhiên, Công ty cũng đối mặt không ít khó khăn trong việc đồng bộ thiết bị trên hệ thống lưới điện và sự thiếu hụt nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu tự động hóa lưới điện. Các thiết bị trên hệ thống lưới điện Hải Phòng còn chưa đồng bộ về chủng loại, rất khó để phát triển cũng như bổ sung các chức năng mới cho hệ thống. Hệ thống RTU/Gateway với nhiều chủng loại và phần mềm khác nhau gây ra những trở ngại trong việc làm chủ công nghệ. Đội ngũ nhân lực trong lĩnh vực tự động hóa cũng chưa đủ mạnh về số lượng và chất lượng để có thể đảm nhận, đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của công việc.

Để đáp ứng nhu cầu quản lý tập trung và tự động hóa ngành Điện, PC Hải Phòng đã chủ động triển khai xây dựng chương trình đào tạo các kỹ sư SCADA đảm bảo các yêu cầu cấp thiết về nhân lực. Chương trình đào tạo nội bộ đóng một vai trò quan trọng trong hành trình đào tạo nhân lực này. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng xác định rõ ràng được nhu cầu đào tạo của mình. Công ty Điện lực Hải Phòng đã nhìn nhận được rõ vai trò của kỹ sư SCADA, định hướng nguồn nhân lực mới với các yêu cầu khắt khe về kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ. Các kỹ sư mới sẽ trải qua ít nhất 9 tháng đào tạo, bao gồm các nội dung như: kiến thức tổng quan về hệ thống SCADA; các hệ thống văn bản, quy trình, quy định liên quan đến công tác điều độ vận hành hệ thống điện và hệ thống SCADA/DMS; cơ cấu tổ chức vận hành và mô hình hệ thống thông tin viễn thông Điều độ và SCADA; kiến thức về các hệ thống đo lường, điều khiển và tự động hóa trong ngành Điện; các quy định an ninh, an toàn bảo mật dữ liệu và hệ thống SCADA/DMS. Các kiến thức chuyên sâu về hệ thống SCADA/DMS bao gồm: Các thiết bị phần cứng, phần mềm hệ thống SCADA và các ứng dụng quản lý phân phối năng lượng DMS; các tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng trong hệ thống, các quy trình, quy định vận  hành, xử lý sự cố, bảo dưỡng sửa chữa thiết bị hệ thống SCADA và trang thiết bị, công cụ và dụng cụ Điều độ. Ngoài việc được đào tạo lý thuyết, các kỹ sư được đi tham quan thực tế tại các TBA 110 kV và thực tập xử lý sự cố tại trung tâm điều khiển cũng như tại các trạm 110 kV. 

Tham quan học tập tại Phòng điều khiển trạm TBA 110 kV Quán Trữ (Hải Phòng)

Thực hành cấu hình thiết bị Recloser tại hiện trường máy cắt 471 Đồng Hòa, Kiến An

Trong chương trình đào tạo này, các kỹ sư trẻ được đào tạo và hướng dẫn bởi đội ngũ kỹ sư SCADA có kinh nghiệm đi trước. Việc này đặc biệt quan trọng trong chương trình đào tạo vì sự chuyển giao kiến thức cũng như kinh nghiệm từ đội ngũ đi trước sẽ giúp các kỹ sư mới hiểu biết và nắm bắt kiến thức nhanh hơn. Ngoài ra, các kiến thức chuyên sâu về hệ thống SCADA/DMS được đào tạo bài bản bởi các chuyên gia theo từng lĩnh vực. Sau khi kết thúc từng học phần các kỹ sư phải trải qua các bài kiểm tra lý thuyết và thực hành tại Trung tâm Điều khiển xa Hải Phòng. Cuối cùng, họ sẽ được bồi huấn về chuyên môn nghiệp vụ bởi các giảng viên tại Trung tâm Điều độ hệ thống điện miền Bắc và trải qua các kỳ thi nghiêm ngặt tại đây trước khi được cấp chứng nhận vận hành. Chương trình đào tạo kỹ sư SCADA được xây dựng chuyên nghiệp không chỉ giúp nhân viên phát triển năng lực bản thân, nâng cao năng suất lao động mà còn hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng đội ngũ nhân lực vững chắc.

Với tầm nhìn con người là chủ đạo, PC Hải Phòng luôn tạo mọi điều kiện giúp tất cả nhân viên nói chung, các kỹ sư SCADA nói riêng tiếp cận nhanh các công nghệ mới trên thế giới. Dù còn nhiều khó khăn thách thức, nhất là khi các công nghệ không ngừng thay đổi từng ngày, nhưng với việc triển khai đồng bộ và quyết liệt các giải pháp, PC Hải Phòng đang nỗ lực làm chủ công nghệ, từng bước hướng tới phát triển lưới điện thông minh tại Việt Nam.

Vũ Tuấn Anh - Phương Thị Yến

Trung tâm Điều khiển xa Hải Phòng, PC Hải Phòng