Tham gia buổi tọa đàm có ông Phạm Văn Quân - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương); bà Bùi Thị Hồng Hạnh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp CNHT Việt Nam, Giám đốc Công ty NC Network Việt Nam; ông Vũ Đăng Khoa - Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp CNHT Việt Nam, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Công nghiệp JK; bà Đỗ Việt Hồng - Trưởng phòng Quản lý công nghiệp, Sở Công Thương Thành phố Đà Nẵng.
Từ năm 2017, khi Chương trình phát triển CNHT được khởi động theo Quyết định 68/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, một “cú hích” quan trọng về chính sách đã được tạo ra cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực này. Qua gần một thập kỷ triển khai, chương trình đã hỗ trợ hơn 2.000 doanh nghiệp tham gia đào tạo, gần 700 doanh nghiệp được chuyển giao công nghệ, cùng hàng chục nghìn lượt người tham dự tại hơn 80 hội thảo chia sẻ kinh nghiệm. Đây được xem là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận tiêu chuẩn quốc tế về lĩnh vực CNHT, nhằm từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tại buổi tọa đàm, bà Bùi Thị Hồng Hạnh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp CNHT Việt Nam chia sẻ, CNHT Việt Nam đang có sự thay đổi rõ rệt về chất lượng. Nếu như năm 2011 chỉ có khoảng 100 doanh nghiệp Việt Nam được ghi danh trong “Sách trắng JETRO”, thì đến nay con số này đã vượt 300, trong đó phần lớn đã trở thành nhà cung ứng cho các tập đoàn FDI. Đặc biêt, doanh nghiệp Việt giờ đây đã không còn chỉ nhận đơn hàng một cách bị động, mà chủ động hơn trong việc đọc bản vẽ, đề xuất phương án kỹ thuật và tham gia vào quá trình thiết kế để tạo ra sản phẩm phù hợp hơn với yêu cầu đối tác.
Từ thực tiễn sản xuất, bà Bùi Thị Hồng Hạnh bày tỏ quan điểm: “Để tham gia được vào chuỗi cung ứng, các doanh nghiệp CNHT trong nước phải đầu tư lớn cho máy móc, công nghệ và đào tạo nhân lực. Tuy nhiên, chi phí đầu tư rất cao, trong khi khả năng tiếp cận vốn ưu đãi và hỗ trợ kỹ thuật vẫn còn hạn chế. Do vậy, chúng tôi kiến nghị Nhà nước cần tiếp tục mở rộng các chính sách tín dụng phù hợp, đồng thời tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc đạt các chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế. Bởi chỉ khi doanh nghiệp đáp ứng đủ các yêu cầu kỹ thuật, họ mới thực sự có cơ hội tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn đa quốc gia.
Cũng tại buổi tọa đàm, ông Vũ Đăng Khoa - Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp CNHT Việt Nam, Phó Tổng giám đốc Công ty JK chia sẻ câu chuyện thực tế tại doanh nghiệp của mình. Theo ông, để có thể tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn trong lĩnh vực ô tô hay hàng không, doanh nghiệp chúng tôi phải làm việc trực tiếp với bộ phận R&D của đối tác, để cùng giải quyết những bài toán về dung sai, thiết kế và giá thành. Bên cạnh đó, JK còn chủ động mời các kỹ sư thiết kế từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ đến khảo sát dây chuyền sản xuất tại Việt Nam, nhằm giúp họ hiểu rõ hơn về năng lực thực tế, từ đó điều chỉnh thiết kế ngay từ đầu. Việc làm này được xác định là cách làm mang lại hiệu quả cao và giảm thiểu lỗi kỹ thuật.
Về phía quản lý Nhà nước, ông Phạm Văn Quân - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) đã thẳng thắn nhìn nhận: Giai đoạn 2016–2025, chương trình phát triển CNHT vẫn còn dàn trải. Theo số liệu thống kê, hơn 90% doanh nghiệp được hưởng chính sách ưu đãi từ chương trình hỗ trợ lại là doanh nghiệp FDI, chủ yếu do doanh nghiệp trong nước chưa đạt được tiêu chuẩn. Do vậy hiện nay, Bộ Công Thương đang khẩn trương rà soát và hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách nhằm tạo môi trường thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp CNHT phát triển. Trọng tâm của quá trình này là chuyển đổi mạnh từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm, đồng thời cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính và tăng cường phân cấp cho địa phương để rút ngắn thời gian, chi phí cho doanh nghiệp. Song song đó, Bộ đang đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển công nghiệp với quy mô tương đương 01% GDP, nhằm tập trung nguồn lực tài chính cho các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp. Ngoài ra, dự thảo Luật Công nghiệp trọng điểm cũng đang được Bộ Công Thương xây dựng, trong đó CNHT được xác định là một trong năm ngành công nghiệp nền tảng, mang tính chiến lược, cùng với vật liệu mới và hóa chất. Đây được xem là bước đi mang tính đột phá, đánh dấu sự chuyển đổi vai trò của CNHT từ vị trí “phụ trợ” sang trở thành nền tảng của hệ thống sản xuất quốc gia, góp phần củng cố nội lực và sức cạnh tranh dài hạn của nền kinh tế Việt Nam.
“Để khắc phục những tồn tại hiện nay, định hướng phát triển trong giai đoạn tới sẽ được hoạch định theo hướng tập trung, chọn lọc và có trọng điểm hơn, ưu tiên đầu tư cho các ngành công nghiệp nền tảng mang tính chiến lược. Một trong những bước tiến quan trọng là việc tháo gỡ các rào cản trong cơ chế quản lý khoa học công nghệ. Đáng chú ý, Nghị quyết 57-NQ/TW đã mở ra một tư duy mới khi cho phép chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu và phát triển (R&D), tạo hành lang pháp lý cởi mở hơn để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, giúp doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào công nghệ lõi, yếu tố then chốt của CNHT”, ông Phạm Văn Quân – Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) nhấn mạnh thêm.
Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia nhận định, để CNHT thực sự phát triển bền vững cần có sự kết hợp của ba yếu tố: Nhà nước kiến tạo – Doanh nghiệp chủ động – Thị trường kết nối. Chính sách dù ưu việt đến đâu, nhưng nếu thiếu tinh thần tự cường và đổi mới từ phía doanh nghiệp thì khó có thể tạo ra sức bật thật sự. Ngược lại, khi doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư, dám thử nghiệm công nghệ mới và liên kết cùng nhau, chính sách của Nhà nước sẽ phát huy tối đa hiệu quả.
Từ những phân tích và chia sẻ tại tọa đàm “Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Những bài học và định hướng” đã mở ra thông điệp rõ ràng, đó là CNHT không chỉ là nền móng của sản xuất, mà còn là chìa khóa giúp Việt Nam tiến sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Sự đồng hành chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, hiệp hội và doanh nghiệp sẽ là lực đẩy để ngành này bứt phá, hình thành hệ sinh thái CNHT mạnh, tự chủ và hội nhập.
Hà Phương
