Thị trường CNHT khởi sắc

Hiện doanh nghiệp (DN) sản xuất linh kiện ngành cơ khí CNC trong nước có năng lực khá tốt tại một số lĩnh vực như: Khuôn mẫu các loại, linh kiện cơ khí, dây cáp điện, linh kiện nhựa, cao su kỹ thuật... Cùng với đó, nhu cầu của thị trường công nghiệp hỗ trợ (CNHT) rất lớn nên nhiều DN đã mạnh dạn đầu tư để nâng cao năng lực sản xuất, chú trọng phát triển các dòng sản phẩm chất lượng, phục vụ DN đầu tư trực tiếp nước ngoài, hướng vào xuất khẩu sản phẩm cơ khí.

Chính vì vậy, linh kiện kim loại sản xuất trong nước đã đáp ứng được 85-90% nhu cầu cho sản xuất xe máy; khoảng 15-40% nhu cầu linh kiện cho sản xuất ô tô (tùy chủng loại xe), khoảng 20% cho sản xuất thiết bị đồng bộ và 40-60% cho sản xuất các loại máy nông nghiệp, máy động lực và 40% cho máy xây dựng. Cung ứng linh kiện kim loại cho các ngành công nghiệp CNC hiện đáp ứng khoảng 10% nhu cầu.

Đặc biệt, trong nước đã có những DN tiên phong phát triển CNHT như Công ty Tập đoàn Công nghiệp Trường Hải - Thaco Industries tại Khu công nghiệp Thaco Chu Lai, Quảng Nam. Thaco Industries sản xuất rất nhiều sản phẩm cơ khí phục vụ cuộc sống như máy móc nông nghiệp, đường ống cấp thoát nước, bồn chứa nước, linh kiện và phụ tùng ô tô... Những sản phẩm đó đã giúp Thaco Industries đạt doanh thu hàng tỷ USD mỗi năm và tăng trưởng liên tục trong các năm gần đây.

CNHT vẫn là “thị trường trắng”

Đầu tư vào công nghệ cao có thể tốn kém nhưng nó có thể mang lại lợi ích khi đi trước đối thủ cạnh tranh

Một cuộc thăm dò mới đây của các cơ quan chức năng về tiềm năng, thế mạnh và năng lực sản xuất các sản phẩm CNHT của các DN Việt Nam, đã có ý kiến cho rằng, ngành CNHT và công nghiệp CNC tại Việt Nam hiện vẫn được xem là “thị trường trắng”, vì hầu hết các nhà sản xuất CNC tại Việt Nam phải nhập khẩu nguyên phụ liệu, cùng với đó là lợi thế cạnh tranh với các thị trường khác chủ yếu là về nguồn nhân lực giá rẻ cũng đang dần mất đi. Trong khi ngành CNHT của Việt Nam chủ yếu là lắp ráp, không tạo ra giá trị gia tăng trong sản phẩm, không có tác động lan tỏa cho DN nội địa, không có khả năng về nội địa hóa nguyên liệu đầu vào. Hoạt động sản xuất linh phụ kiện phục vụ các ngành công nghiệp CNC của Việt Nam hiện chủ yếu từ các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) thực hiện do lợi thế về vốn, công nghệ, trình độ quản lý cũng như quan hệ lâu năm với các nhà sản xuất, lắp ráp lớn trên thị trường trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, về cơ sở hạ tầng còn bất cập, thủ tục hành chính rườm rà… nguyên nhân cốt lõi là do chính sách phát triển CNHT trong nước chưa quan tâm đúng mức.

 Tìm lời giải cho phát triển CNHT, công nghiệp CNC

Trưởng đại diện phía Nam Hiệp hội DN Điện tử Việt Nam (VEIA) - bà Nguyễn Thị Như Phương chia sẻ, muốn xây dựng được ngành CNHT cho CNC thì phải có chính sách với các DN FDI. Chẳng hạn, muốn đầu tư nhà máy tại Việt Nam, phải có kế hoạch xây dựng nhà máy hỗ trợ và quy trình chuyển giao quản lý theo tiêu chuẩn quốc tế để DN Việt Nam tiếp cận được công nghệ mới, chứ không nhất thiết phải tiếp tục sinh thêm DN phụ trợ có vốn FDI…

Một số chuyên gia trong ngành Cơ khí cho rằng, muốn phát triển ngành công nghiệp CNC thì Nhà nước cần có chính sách cụ thể để hỗ trợ các DN cơ khí trong nước như hỗ trợ đào tạo hệ thống quản trị sản xuất, hệ thống quản lý kinh doanh, từ đó giúp các DN CNHT nâng cao năng lực, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, đủ năng lực đảm nhận được vai trò mắt xích trong chuỗi sản xuất cung ứng toàn cầu.

Việc đề ra những chính sách để khuyến khích các DN CNHT vừa và nhỏ, DN công nghiệp CNC đầu tư vào công nghệ, thiết bị tiên tiến, lựa chọn phụ tùng, linh kiện cũng là một giải pháp quan trọng. Bên cạnh đó, cần có hoạt động kết nối giữa các DN cơ khí chế tạo trong nước với nhau, có cơ chế để các nhà đầu tư, nhà thầu ưu tiên sử dụng các sản phẩm cơ khí trong nước sản xuất hoặc đặt hàng để các DN trong nước tiến hành sản xuất thay vì phải nhập khẩu. Đồng thời, giúp DN thêm điều kiện tiếp cận công nghệ mới. Cần xem xét việc bình đẳng các ưu đãi đầu tư giữa DN cơ khí CNC trong nước và DN FDI. Ngoài ra, Nhà nước cũng nên tạo nhiều đơn hàng, trong đó có đơn hàng sản phẩm CNHT cho DN cơ khí Việt Nam, nhất là các dự án đầu tư công. Đặc biệt, để thúc đẩy lĩnh vực sản xuất linh kiện cơ khí CNC phát triển, Nhà nước cần có chính sách mạnh mẽ khuyến khích phát triển sản xuất các loại vật liệu chế tạo; lựa chọn phát triển có trọng điểm các ngành hạ nguồn đi kèm với khuyến khích phát triển CNHT cho những lĩnh vực đó./.

Mai Hương