Đây là một chủ trương đúng đắn, bởi giao cho ngành Điện tiếp nhận quản lý lưới điện hạ áp nông thôn (LĐHANT), người dân các địa phương sẽ được sử dụng điện an toàn, ổn định, không phải chịu thêm những chi phí phát sinh, đặc biệt là giá bán điện đúng quy định của Nhà nước.
Sau hơn 7 năm triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc quyết liệt của các Bộ ngành, địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng đã tập trung cao độ để phấn đấu hoàn thành mục tiêu: Đến năm 2015, sẽ phải tiếp nhận, quản lý toàn bộ LĐHANT và trực tiếp bán điện tới 100% số hộ dân. Từ năm 2000 - 2015, EVN sẽ triển khai kế hoạch từng giai đoạn, gồm: Tiếp nhận toàn bộ LĐHANT; lưới điện của các nông lâm trường; lưới điện thuộc lĩnh vực thủy nông quốc doanh; lưới điện của các đơn vị quân đội;… với khối lượng gần 35.000 km đường dây trung áp 6-35 kV; khoảng 100.000 km đường dây hạ áp 0,4 kV; trên 47.000 TBA phân phối; đồng thời từng bước tiếp nhận LĐHANT theo nhu cầu và tự nguyện giữa các bên liên quan;… Theo đó, ngành Điện lực đã hoàn trả vốn (cho các HTX, huy động của dân, vốn vay ngân hàng) lưới điện trung áp nông thôn trước ngày 28/02/1999 với số tiền gần 800 tỷ đồng.
Tuy nhiên, tính đến hết tháng 6/2015, theo số liệu của các cơ quan chức năng của Bộ Công Thương, thì ngành Điện lực mới chỉ tiếp nhận quản lý lưới điện được 7.881 xã (đạt tỷ lệ 87,4% số xã có điện) và bán điện trực tiếp trên 15,3 triệu hộ dân nông thôn (đạt 84,7% số hộ có điện). Hiện tại vẫn còn gần 900 xã do các tổ chức kinh doanh điện nông thôn địa phương quản lý bán điện trực tiếp đến hộ nông thôn, trong đó có gần 600 xã thuộc Dự án Năng lượng nông thôn 2 (REII), tập trung tại 21 tỉnh, thành phố, như: TP.Hà Nội (83 xã), Hải Phòng (67 xã), Thái Nguyên (31 xã), Bắc Giang (42 xã), Vĩnh Phúc (63 xã), Hải Dương (44 xã), Quảng Ngãi (66 xã), Bình Định (40 xã), Trà Vinh (77 xã).
Nguyên nhân của thực trạng trên là do ở các địa phương, một số tổ chức quản lý điện nông thôn chưa muốn bàn giao, trong đó có nguyên nhân chính từ những bất cập trong giá bán buôn điện tại khu vực nông thôn. Theo quy định của Chính phủ thì giá bán buôn điện vẫn tăng ổn định khoảng 5%, nhưng nhiều địa phương tự đặt giá bán điện trực tiếp tới người dân, thu lợi nhuận cao cho các tổ chức kinh doanh điện nông thôn. Mặt khác, ở nhiều tỉnh, các cơ quan chức năng địa phương cũng chưa thấy lợi ích to lớn của việc bàn giao lưới điện cho ngành Điện quản lý, bán điện, nên chưa quyết liệt vào cuộc, với lý do các tổ chức kinh doanh điện cũng là chủ thể được phép hoạt động điện lực theo quy định của Luật Doanh nghiệp. Do vậy, các tổ chức kinh doanh điện nông thôn không muốn bàn giao cho ngành Điện…
Để tránh việc bàn giao lưới điện hạ áp nông thôn kéo dài vô thời hạn và tập trung cải tạo lưới điện nông thôn sau tiếp nhận, EVN sẽ tiếp tục kiến nghị với Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương) xây dựng khung giá bán điện cho các tổ chức kinh doanh điện nông thôn, đảm bảo chênh lệch giữa giá mua buôn và bán lẻ ở mức hợp lý trên cơ sở điều chỉnh giá điện. Đồng thời, có văn bản gửi các cấp có thẩm quyền từ Trung ương tới 21 tỉnh, thành phố, đề xuất ấn định thời hạn tiếp nhận tài sản LĐHANT để EVN bán điện trực tiếp đến hộ dân nông thôn, trong đó đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các tổ chức quản lý điện nông thôn của tỉnh có kế hoạch bàn giao LĐHANT trong năm 2015 (nếu có nhu cầu). Kể từ năm 2016 trở đi nếu các bên có nhu cầu bàn giao thì tự thỏa thuận giữa các tổ chức quản lý điện nông thôn với các đơn vị điện lực theo quy định của pháp luật. Điều đáng mừng là đến thời điểm này, nhiều tỉnh có văn bản gửi về EVN xác định sẽ bàn giao lưới điện trước ngày 31/12/2015, tạo thuận lợi cho ngành Điện tập trung cải tạo LĐHANT mới tiếp nhận, chuẩn bị mọi điều kiện bán điện trực tiếp đến hộ dân nông thôn.
Điện lực Lục Nam (Bắc Giang) triển khai tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn và ký hợp đồng mua bán điện trực tiếp với người dân trên địa bàn xã Chu Điện.
Được biết, về phía mình, Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng đã yêu cầu các Tổng công ty Điện lực chỉ đạo các Công ty Điện lực trực thuộc cần sớm có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố và khẩn trương làm việc với địa phương về kế hoạch tiếp nhận LĐHANT và bán điện trực tiếp đến hộ nông thôn giai đoạn 2013-2015. Nếu tổ chức kinh doanh điện nông thôn nào không đủ năng lực, sẽ đề nghị UBND tỉnh, Sở Công Thương khẩn trương chỉ đạo để các tổ chức này bàn giao LĐHANT cho các Công ty Điện lực hoàn thành trước ngày 31/12/2015. Trao đổi với các phóng viên, ông Lê Văn Chuyển – Phó trưởng Ban Kinh doanh EVN cho biết, Tập đoàn cũng đã chỉ đạo các Công ty Điện lực có trách nhiệm báo cáo UBND tỉnh và Tổng công ty Điện lực về những khó khăn, vướng mắc, chưa thống nhất giữa các bên và kịp thời đề xuất giải pháp. Ở những xã đã tiếp nhận xong, các Công ty Điện lực cùng khách hàng cần thực hiện tốt việc chốt chỉ số công tơ, xác định rõ trách nhiệm thanh toán tiền điện giữa khách hàng với các tổ chức bán điện cũ, không để xảy ra tình trạng tranh chấp về tài chính, công nợ... Đồng thời, thực hiện ngay việc ký hợp đồng mới về mua bán điện cho khách hàng, đảm bảo cơ sở pháp lý về mua bán điện năng; khẩn trương xây dựng phương án thay công tơ, cải tạo sửa chữa LĐHANT mới tiếp nhận, đảm bảo an toàn và giảm tổn thất điện năng.
Hy vọng, với sự vào cuộc tích cực và có trách nhiệm của Tập đoàn Điện lực Việt Nam trong việc thực hiện các Nghị quyết, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, các tỉnh, thành phố hiện còn các tổ chức kinh doanh điện chưa bàn giao lưới điện cho ngành Điện quản lý, sẽ khẩn trương xử lý dứt điểm để kế hoạch bàn giao cho EVN tiếp nhận lưới điện và bán điện trực tiếp tới người dân sớm được thực hiện, vì lợi ích của người dân, tạo sự công bằng xã hội, góp phần thúc đẩy kinh tế và an sinh xã hội trên địa bàn cả nước.
Nguyễn Đừng
