Đồng chủ toạ và điều hành Diễn đàn có: Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc; Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng và Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Ousmane Dione. Diễn đàn còn có sự tham dự của các Bộ trưởng; các quan chức cấp cao đại diện cho các Viện nghiên cứu, các Hiệp hội, các doanh nghiệp, các đối tác phát triển của Việt Nam; các diễn giả, học giả uy tín đến từ trong nước và quốc tế; cùng đại diện nhiều quốc gia trên thế giới và khu vực…

Tiếp nối và kế thừa Diễn đàn thường niên về Cải cách và Phát triển VN lần thứ nhất, Diễn đàn lần này tập trung vào các nội dung bao trùm hơn, bao gồm cả các vấn đề về cải cách thể chế kinh tế thị trường, đổi mới sáng tạo để vượt qua bẫy thu nhập trung bình trong thời đại công nghiệp 4.0 và ưu tiên hành động vì một Việt Nam thịnh vượng. 

Mục tiêu chính của Diễn đàn là nhằm chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, trao đổi, thảo luận về các bài học thành công và thất bại của các quốc gia, qua đó, đóng góp cho việc xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 của Việt Nam.

Bộ trường Bộ KHĐT Nguyễn Chí Dũng phát biểu khai mạc

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng chia sẻ về những kết quả, thành tựu mà Việt Nam đã đạt được kể từ khi gia nhập nhóm các quốc gia có mức thu nhập trung bình. Với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa từng bước được hoàn thiện theo hướng hiện đại, đồng bộ và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Việt Nam đang là điểm đến hấp dẫn của nhiều nhà đầu tư quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, bởi, chúng ta hiện là quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp, năng suất lao động của nền kinh tế chưa cao; năng lực cạnh tranh quốc tế của nền kinh tế nói chung và nhiều ngành, lĩnh vực, sản phẩm chủ yếu chưa mạnh. Nền kinh tế được vận hành theo cơ chế thị trường vẫn còn những khiếm khuyết cần phải hoàn thiện để nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng nguồn lực và tính bền vững của phát triển.

Vì vậy, Chính phủ Việt Nam luôn mong muốn được tìm hiểu, học hỏi các bài học kinh nghiệm trên thế giới, được lắng nghe các ý kiến tư vấn, khuyến nghị của các chuyên gia, các học giả gắn với điều kiện cụ thể của Việt Nam. “Trong khuôn khổ nội dung Diễn đàn lần này, chúng tôi rất mong nhận được sự chia sẻ, giải đáp, trao đổi sâu sắc, toàn diện của các quý vị tham dự Diễn đàn với ba trọng tâm chính là: Hướng tới thể chế kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập; Đổi mới sáng tạo để vượt qua bẫy thu nhập trung bình; Ưu tiên và hành động vì một Việt Nam thịnh vượng”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Các diễn giả tham gia phiên thảo luận

Trong các phiên thảo luận tại Diễn đàn, các học giả, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đều cho rằng, xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong hiện tại cũng như giai đoạn sắp tới. Nhiều diễn giả đều có một nhận định quan trọng là so với thông lệ quốc tế và yêu cầu của sự phát triển thì thể chế kinh tế thị trường ở Việt Nam về thực chất còn nhiều khiếm khuyết dẫn đến kìm hãm sự phát triển. Còn để vượt qua được bẫy thu nhập trung bình, thực hiện được khát vọng thịnh vượng, trong 10 năm tới trở thành một nước có thu nhập trung bình cao (thu nhập bình quân đầu người từ 3.500 USD – trên 10.000 USD/năm) thì bên cạnh việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và thương mại, Việt Nam cần nâng cao năng lực, đổi mới sáng tạo, cùng với phát triển công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn

Phát biểu chỉ đạo tại phiên toàn thể, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, các học giả, nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách trong và ngoài nước đã chia sẻ nhiều kết quả nghiên cứu và kinh nghiệm thực tiễn cho Việt Nam để vượt qua bẫy thu nhập trung bình và hiện thực hóa khát vọng thịnh vượng.

Thủ tướng cũng chia sẻ, trong 30 năm đổi mới, kinh tế Việt Nam đạt mức tăng trưởng cao và đó là cơ sở để tỷ lệ đói nghèo từ mức rất cao trên 53% năm 1992 (mức 1,9 USD một ngày, theo tỷ giá PPP năm 2011), giảm 10 lần chỉ còn 5,23% năm 2018 theo chuẩn nghèo đa chiều. Đồng thời, tầng lớp trung lưu cũng tăng lên, chiếm hơn 15% dân số và đang tăng rất nhanh. Xét về quy mô dân số, có thể nói rằng đây là một trong những cuộc vượt đói nghèo vĩ đại trong lịch sử các nước.

Những trẻ em sinh ra từ thập niên đầu đổi mới nay đã trưởng thành, có những ước mơ trong họ nay đã thành hiện thực, song có thể vẫn còn đó nhiều ước mơ đang dở dang với nhiều day dứt. Những con trẻ ngày nay đang lớn lên trong điều kiện cuộc sống tốt đẹp hơn trước và có những mơ ước tiếp nối mơ ước bậc cha mẹ, những bậc đi trước với những khát vọng bay cao hơn, vươn xa hơn.

“Chúng ta có vinh dự và trách nhiệm để nuôi dưỡng, tiếp sức cho những ước mơ đó trở thành hiện thực. Chúng ta trở lên lớn lao bởi nhưng ước mơ và bên cạnh những ước mơ, khát vọng thì cần phải hành động vì một Việt Nam thịnh vượng”, Thủ tướng khẳng định.

Ước mơ, khát vọng hướng về phía trước dù rất đẹp nhưng thực tại là những điều mà người dân Việt Nam buộc phải đối mặt, buộc phải vượt qua và nhìn thẳng vào những yếu kém, đó là những tồn tại hạn chế tiềm ẩn nhiều rủi ro, khả năng chống chịu, thích ứng với những tác động bên ngoài của Việt Nam còn yếu; năng lực tiếp cận nền kinh tế còn nhiều hạn chế. Gần đây, tốc độ tăng trưởng nền kinh tế có dấu hiệu chững lại, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình và tụt hậu còn cao; tham gia chuỗi giá trị toàn cầu thấp...

Diễn đàn có sự tham gia của đại diện các Viện nghiên cứu, Hiệp hội, doanh nghiệp, các đối tác phát triển của Việt Nam, các diễn giả, học giả uy tín đến từ trong nước và quốc tế, cùng đại diện nhiều quốc gia trên thế giới và khu vực.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng khẳng định, những hạn chế yếu kém đó không làm cho Việt Nam chùn bước mà càng thôi thúc dân tộc Việt Nam không chỉ khát vọng, ước mơ mà phải hành động, phải vươn lên mạnh mẽ. Việt Nam xây dựng Chiến lược phát triển KT – XH từ 2021 – 2030 trong bối cảnh có nhiều diễn biến khó lường của thế giới, trong đó có chiến tranh thương mại, chủ nghĩa bảo hộ và biến đổi khí hậu… Trong tình hình đó, đòi hỏi phải có bản lĩnh vững vàng, tự tin, tiếp tục thực hiện 3 đột phá chiến lược về hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng và phát huy nguồn nhân lực. Đồng thời, phải gìn giữ môi trường hòa bình, giữ vững ổn định xã hội để phát triển nhanh và bền vững.

Không có cách nào khác là Việt Nam phải hành động vươn lên, phát huy nguồn nhân lực năng động, sáng tạo, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ mới nhằm nâng cao trình độ để ngày càng có nhiều doanh nghiệp Việt Nam đủ năng lực tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu và tiếp nhận chuyển giao công nghệ mới, mạnh mẽ tiến lên những “nấc thang” có giá trị gia tăng cao hơn, thu được nhiều hơn khi tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, những ý tưởng, chính sách nhằm hoàn thiện thể chế mà Tiến sỹ David Dollar đưa ra cần được nghiên cứu nghiêm túc để triển khai cụ thể. Kinh nghiệm tránh bẫy thu nhập trung bình của Malaysia rất đáng để Việt Nam học hỏi. Kinh nghiệm của Indonexia, Hàn Quốc cùng kết quả nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới và tổ chức hợp tác phát triển OECD về tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, phát triển công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo, có nhiều nội dung hữu ích đối với Việt Nam, cần tham khảo, phân tích kỹ làm đầu vào khi hoạch định chính sách.

Thủ tướng đề nghị Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng lãnh đạo các bộ ngành, địa phương lắng nghe những chia sẻ về kinh nghiệm và kiến thức quốc tế, những nhận định, đề xuất của các chuyên gia trong nước và quốc tế để tìm ra những cách làm phù hợp cho Việt Nam, đóng góp trực tiếp cho việc hoàn thiện dự thảo Chiến lược 10 năm và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm tới nhằm hiện thực hóa khát vọng xây dựng Việt Nam hùng cường, trở thành nước công nghiệp thuộc nhóm dẫn đầu các nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước công nghiệp phát triển hiện đại theo định hướng xã hội chủ nghĩa vào năm 2045./.

Đức Minh