Theo Sở Công Thương Đà Nẵng, toàn tỉnh đang có khoảng 110 doanh nghiệp đang hoạt động và có khả năng tham gia vào hoạt động sản xuất trong lĩnh vực CNHT, chiếm 6,3% tổng số doanh nghiệp công nghiệp toàn thành phố. Số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực CNHT ngành cơ khí chế tạo máy, nhất là doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thuộc danh mục sản phẩm CNHT ưu tiên phát triển còn khá ít, với khoảng 52 doanh nghiệp. Các doanh nghiệp này phần lớn là doanh nghiệp trong nước, quy mô nhỏ. Giá trị tăng thêm của ngành cơ khí chế tạo (không bao gồm các ngành sản xuất lắp ráp ô - tô, phương tiện vận tải chiếm 14,4% tổng giá trị tăng thêm toàn ngành công nghiệp chế biến chế tạo thành phố, trong đó lĩnh vực CNHT ngành cơ khí và chế tạo máy móc chỉ chiếm khoảng 1,9%.
Các sản phẩm chính của ngành cơ khí Đà Nẵng có chất lượng bao gồm máy móc, thiết bị, đồ gá, chi tiết máy, phụ tùng ô tô, xe máy, động cơ và các sản phẩm cơ khí khác đang chật vật cạnh tranh trên thị trường.
Sau Covid – 19, nhiều doanh nghiệp ngành cơ khí đã mạnh dạn đầu tư công nghệ mới và đổi mới quy trình quản lý để cải thiện chất lượng sản phẩm, tăng năng lực cạnh tranh. Thành phố Đà Nẵng cũng đã bước đầu có những chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất cơ khí, gồm cả hỗ trợ tài chính, thuế, đào tạo nguồn nhân lực, kết nối cung cầu… Dù vậy, vẫn còn nhiều thách thức như cải thiện chất lượng nhân lực, liên kết doanh nghiệp cơ khí phát huy nguồn lực, đổi mới công nghệ, tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường và tìm kiếm các đối tác đầu vào, đầu ra.
Công ty TNHH Thương mại - Dịch vụ và Sản xuất Huỳnh Đức (KCN Hòa Khánh mở rộng) được Sở Công Thương Đà Nẵng đánh giá là doanh nghiệp cơ khí chính xác có quy mô và công nghệ hiện đại so với mặt bằng doanh nghiệp cơ khí trên địa bàn thành phố. Hiện, doanh nghiệp này sản xuất các sản phẩm cơ khí chính xác như: Jig máy, chi tiết máy bằng máy cắt công nghệ cao (điều khiển bằng máy tính) để cung cấp cho thị trường miền Trung - Tây Nguyên và các công ty của Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ...
Cuối năm 2021, Công ty đầu tư dự án phương tiện vận tải, máy móc thiết bị sản xuất CNHT với tổng mức đầu tư hơn 70,4 tỷ đồng với 17 máy móc thiết bị và 3 xe tải. Dự án giúp nâng công suất sản xuất lên 400 tấn sản phẩm/năm và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2023. Tuy quy mô sản xuất lớn nhưng việc liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp cơ khí của Đà Nẵng vẫn là “khoảng trống” với Công ty.
Theo ông Lâm Phùng Út - Giám đốc điều hành Công ty cho biết, chuỗi sản xuất của ngành cơ khí có rất nhiều công đoạn như gia công, đúc, nhiệt luyện…, song trên thị trường thành phố hiện nay tập trung chủ yếu là doanh nghiệp gia công, sản xuất các sản phẩm cơ khí dân dụng, thiếu doanh nghiệp đúc và nhiệt luyện quy mô vừa và lớn. Để đáp ứng yêu cầu sản xuất sản phẩm, Công ty phải liên kết sản xuất với một công ty nhiệt luyện ở Thành phố Hồ Chí Minh, điều này tốn thêm chi phí vận chuyển cũng như tăng thêm thời gian sản xuất, nhưng doanh nghiệp không có phương án nào khác.
Chánh văn phòng Hội Cơ khí (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Đà Nẵng), ông Nguyễn Phú Hòa chia sẻ: Doanh nghiệp cơ khí thành phố Đà Nẵng đang có quy mô nhỏ, một số lĩnh vực thiếu và yếu như đúc và luyện kim. Ngành đúc chiếm 40-70% giá trị trong chuỗi sản xuất công nghiệp, nhưng riêng Đà Nẵng chưa có thương hiệu nào trong lĩnh vực này.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cơ khí ở Đà Nẵng còn hoạt động rời rạc thay vì liên kết cùng phát triển. Phần lớn doanh nghiệp không có mặt hàng chủ lực chiến lược mà phụ thuộc vào đơn đặt hàng của đối tác. Trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước như hiện nay, các doanh nghiệp đối tác giảm đầu tư, chi phí sản xuất tăng cao thì quy mô sản xuất của doanh nghiệp cơ khí càng thu hẹp. Tuy nhiên, đây chỉ là khó khăn tạm thời, còn về lâu dài thì cơ hội cho ngành cơ khí còn rất lớn. Để tăng tính liên kết, doanh nghiệp cơ khí ở Đà Nẵng đang cần nhiều giải pháp như có chương trình hỗ trợ đổi mới công nghệ và ưu đãi các doanh nghiệp cơ khí được vào các cụm, khu công nghiệp với chi phí hợp lý; hướng nguồn vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí…
Để thúc đẩy ngành công nghiệp cơ khí Đà Nẵng phát triển, các chuyên gia, hiệp hội, doanh nghiệp cơ khí, cho rằng Đà Nẵng cần tăng cường liên kết, đổi mới công nghệ để tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm. Ngoài ra, cần có những chính sách đặc thù ưu tiên phát triển nền cơ khí nội địa và cần có quy định đảm bảo dành cho doanh nghiệp cơ khí nội địa có cơ hội tham gia như thông lệ quốc tế các phần việc cơ khí trong nước đã làm được và làm tốt.
Bản thân các doanh nghiệp ngành cơ khí cũng cần chủ động thay đổi cách thức sản xuất, hiện đại hóa công nghệ, chuyển đổi chuỗi cung ứng thông minh hơn, kết nối hơn, tạo lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, cần cải thiện năng lực của ngành và của doanh nghiệp, phát triển các cụm ngành sản xuất, liên kết với nhau để nâng cao chất lượng sản phẩm cùng phát triển.
Hiện nay, các doanh nghiệp cơ khí Việt Nam nói chung, doanh nghiệp cơ khí Đà Nẵng riêng quy mô chủ yếu là rất nhỏ, công nghệ chưa hiện đại, vì vậy rất cần có sự đồng hành của chính quyền thông qua việc có các chính sách hỗ trợ về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư máy móc công nghệ hiện đại vào sản xuất; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp cơ khí tham gia các dự án đầu tư lớn, tiếp cận học hỏi, chuyển giao công nghệ từ doanh nghiệp nước ngoài để nâng cao trình độ phát triển của cơ khí chế tạo Việt Nam.
Trường An
