Làng nghề khảm trai xã Chuyên Mỹ đã có lịch sử hàng nghìn năm phát triển. Theo thời gian, có lúc thăng, lúc trầm, nhưng người dân làng nghề vẫn đang từng ngày duy trì và phát triển nghề truyền thống của cha ông. Nghệ nhân Nguyễn Đắc Luyện cho biết: Nghề khảm trai là nghề đục đẽo, lắp ráp theo khuôn mẫu có tính nghệ thuật. Để có sản phẩm tốt phải có được nguyên liệu tốt nhất. Người làm nghề Chuyên Mỹ phải đến một số tỉnh trong nước để thu gom vỏ trai, ốc cỡ lớn, đồng thời nhập nguyên liệu từ nước ngoài,… Trước đây, người thợ làng chủ yếu làm hoành phi, câu đối trong nhà thờ, đình đền, trang trí họa tiết trên sập gụ, tủ chè hay chế tác ra những bức tranh treo tường phỏng theo tích truyện Tam Quốc, những bộ “thông, trúc, cúc, mai”,… Theo thời gian và xu thế hội nhập, những nghệ nhân khảm trai Chuyên Mỹ đã từng bước nâng cao tay nghề để sáng tạo ra những mẫu tranh tinh xảo, kỹ thuật hơn như phong cảnh non nước, khắc họa chân dung… Nhờ vậy, sản phẩm của làng nghề Chuyên Mỹ phát triển ngày càng đa dạng và phong phú về mẫu mã, đáp ứng được nhu cầu trong nước và vươn xa ra thị trường quốc tế như Anh, Nga, Mỹ, Hà Lan, Nhật Bản…

Phát huy giá trị làng nghề, Nghệ nhân Nguyễn Đắc Luyện đã dày công sáng tác lên nhiều tác phẩm có giá trị sử dụng, nghệ thuật và kinh tế cao. Trong đó, tiêu biểu là sản phẩm Khay trà khảm trai. Đây là sản phẩm có hoa văn tinh xảo, độc đáo, khác biệt so với những sản phẩm cùng loại trên thị trường.

Nghệ nhân Nguyễn Đắc Luyện chia sẻ: Sản phẩm Khay trà khảm trai được làm nên từ ý tưởng người Việt có truyền thống đoàn kết từ ngàn đời, các chi tiết, họa tiết được thể hiện trên khay trà đều gắn kết với nhau tạo nên một chỉnh thể thống nhất mang thông điệp “đoàn kết là sức mạnh”. Để làm ra sản phẩm phải mất 25 ngày. Khay trà khảm trai được dùng để đặt bộ ấm chén, thưởng trà cùng bạn hữu, tri kỷ,... Sản phẩm phù hợp với không gian phòng khách, là phông nền cho khách trà bình chuyện văn, chuyện đời nên thị trường tiêu thụ là khá tốt. Năm 2024, sản phẩm Khay trà khảm trai đã được Bộ Công Thương công nhận là SPCNNTTB khu vực phía Bắc. Chứng nhận này giúp nâng cao uy tín của chúng tôi…

Sản phẩm Khay trà khảm trai đạt SPCNNTTB khu vực phía Bắc năm 2024

Cũng theo Nghệ nhân Nguyễn Đắc Luyện, những năm qua, thành phố Hà Nội đã có nhiều chính sách thiết thực tạo động lực phát triển làng nghề, nổi bật như việc phát triển Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP làng nghề gắn với du lịch; Các chương trình hỗ trợ từ nguồn kinh phí khuyến công hỗ trợ các cơ sở sản xuất, làng nghề như: hỗ trợ đầu tư, ứng dụng thiết bị, máy móc, công nghệ tiên tiến vào sản xuất; tổ chức các lớp tập huấn thiết kế mẫu mã; tổ chức các chương trình bình chọn SPCNNTTB cấp thành phố, khu vực,… Với sự quan tâm của Thành phố, làng nghề Chuyên Mỹ đã xây dựng được chuỗi liên kết từ thiết kế sáng tạo, sản xuất - chế biến, tiêu thụ sản phẩm trên nền tảng bảo tồn.

Phát huy những thành quả đã đạt được, mong rằng trong năm 2025 và những năm tiếp theo, từ nguồn kinh phí khuyến công, TP sẽ tiếp tục có nhiều hoạt động hỗ trợ thiết thực hơn nữa cho các làng nghề, qua đó, góp phần phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các làng nghề, gắn với hoạt động du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp, nông thôn.

Minh Ngọc