Thực tế cho thấy, đa số cơ sở CNNT vẫn hoạt động dựa vào kinh nghiệm thủ công, máy móc đơn lẻ và thiếu hệ thống số hóa. Rào cản đến từ chi phí đầu tư ban đầu cao, nhân lực hạn chế, thiếu mô hình mẫu và đặc biệt là sự thiếu thông tin, khiến việc tiếp cận AI còn xa lạ.

Để khắc phục, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết là nâng cao nhận thức, đào tạo nhân lực thông qua các lớp tập huấn, hội thảo chuyên đề, đồng thời hình thành đội ngũ tư vấn viên có khả năng diễn giải công nghệ một cách dễ hiểu. Song song, việc xây dựng mô hình điểm ứng dụng AI ở các ngành có tiềm năng như chế biến thực phẩm, thủ công mỹ nghệ hay dệt may sẽ tạo tiền đề nhân rộng.

Hỗ trợ tài chính và kỹ thuật là điều không thể thiếu. AI cần được lồng ghép trong các đề án khuyến công quốc gia và địa phương, đặc biệt tại các cụm CNNT. Việc hợp tác với các startup, doanh nghiệp công nghệ trong nước để phát triển giải pháp AI chi phí thấp, dễ vận hành sẽ giúp các cơ sở nông thôn tiếp cận thuận lợi hơn.

Năm 2025, Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Khuyến công (Bộ Công Thương) đã đẩy mạnh nhiều hoạt động thực tiễn: Tổ chức đào tạo, hội thảo về AI và chuyển đổi số cho doanh nghiệp nông thôn; phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu để chuyển giao công nghệ; xây dựng nền tảng tư vấn trực tuyến miễn phí; đồng thời triển khai mô hình trình diễn AI trong quản lý sản xuất, giám sát môi trường, dự báo bảo trì thiết bị tại một số địa phương vùng sâu, vùng xa. Đặc biệt, trong giai đoạn 2026–2030, việc lồng ghép AI vào các đề án khuyến công sẽ hướng tới hình thành những cụm CNNT thông minh, thân thiện môi trường và có năng lực cạnh tranh cao. Đây cũng là mục tiêu gắn kết chuyển đổi số với chuyển đổi xanh, tạo nền tảng phát triển bền vững cho khu vực nông thôn.

Theo ông Dương Tuấn Cương - Phó trưởng Ban Kinh tế - Chính sách Liên minh HTX Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ số trong quy trình bình chọn các sản phẩm CNNT tiêu biểu là rất cần thiết, bởi không chỉ dừng lại ở việc tôn vinh và quảng bá thương hiệu, mà chương trình bình chọn sản phẩm CNNT tiêu biểu còn giữ vai trò quan trọng trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường. Do đó, ngoài việc ban hành Thông tư mới về bình chọn, thì cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quy trình chấm điểm, xây dựng nền tảng điện tử để bảo đảm tính minh bạch, khách quan, đồng thời giảm tải cho công tác tổ chức.

Ứng dụng AI trong CNNT không chỉ là xu hướng tất yếu để nâng cao hiệu quả sản xuất và tiết kiệm chi phí, mà còn là bước đi quan trọng hướng tới hiện đại hóa nông thôn. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần sự đồng hành từ Nhà nước, doanh nghiệp và các đơn vị công nghệ. Với vai trò đầu mối, Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Khuyến công khẳng định sẽ tiếp tục kết nối, hỗ trợ để đưa AI trở thành động lực phát triển bền vững cho CNNT Việt Nam.

Phương Hà