Nghề gốm Vĩnh Long, đặc biệt là gốm đỏ Mang Thít, đã có từ hàng trăm năm trước, gắn liền với đời sống kinh tế, văn hóa của người dân địa phương. Sản phẩm gốm Vĩnh Long từng là niềm tự hào, mang đậm dấu ấn văn hóa vùng đất phương Nam. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh gay gắt, ngành gốm truyền thống đứng trước nhiều thách thức. Quy trình sản xuất thủ công tốn kém thời gian, công sức, năng suất thấp, chất lượng chưa đồng đều, khó đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường hiện đại. Hơn nữa, việc phụ thuộc vào nguyên liệu thô và công nghệ lạc hậu đã tạo ra áp lực lớn về môi trường.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát triển ngành nghề truyền thống, đồng thời nắm bắt xu thế công nghiệp hóa, hiện đại hóa, các cấp chính quyền tỉnh Vĩnh Long, đặc biệt là Sở Công Thương, đã chủ động triển khai nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ, trong đó nổi bật là việc sử dụng nguồn kinh phí khuyến công để thúc đẩy ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến vào sản xuất gốm.
Năm 2024, Sở Công Thương tỉnh đã chỉ đạo Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp phối hợp triển khai thực hiện 22 Đề án.
Trong đó, để thực hiện hiệu quả Đề án “Nâng cao chuỗi giá trị ngành sản xuất gốm đỏ tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2021-2025”, trong năm 2024, ngành Công Thương đã triển khai và nghiệm thu tại 8 DN sản xuất gốm, tập trung hỗ trợ ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến; tư vấn thiết kế mẫu mã sản phẩm; tập huấn nâng cao năng lực quản lý cho cơ sở, DN sản xuất gốm… với tổng kinh phí thực hiện trên 700 triệu đồng từ nguồn sự nghiệp kinh tế năm 2024.
Để cải tiến kỹ thuật sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm, năm 2024, Công ty TNHH Sáu Mừng (xã An Phước, huyện Mang Thít) đã đầu tư mới dây chuyền cán đất mê với kinh phí đầu tư gần 260 triệu đồng, trong đó, vốn khuyến công hỗ trợ 115 triệu đồng.
Theo lãnh đạo Công ty Sáu Mừng, mức hỗ trợ từ chương trình khuyến công tỉnh đã tạo “vốn mồi” giúp DN có điều kiện cải tiến máy móc thiết bị tiên tiến phục vụ sản xuất gốm, tạo ra sản phẩm hoàn thiện theo đơn đặt hàng.
Bà Huỳnh Kim Thủy - Giám đốc Công ty chia sẻ: “Có hơn 15 năm sản xuất và kinh doanh gốm mỹ nghệ, DN đang tạo việc làm cho khoảng 40 lao động địa phương với nguồn thu nhập ổn định. Việc đầu tư máy cán đất theo công nghệ hiện đại từ nguồn vốn khuyến công đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực.
Trước đây, công nghệ cũ chỉ cho phép chế biến khoảng 2 khối đất mê/1 giờ, nhưng với máy móc mới, sản lượng đã tăng gấp đôi. Không chỉ cải thiện năng suất, máy móc hiện đại còn giúp DN tiết kiệm đáng kể chi phí sản xuất như tiền điện, thuê nhân công, qua đó nâng cao lợi nhuận trên từng sản phẩm”.
Trao đổi với phóng viên, bà Đoàn Thị Ngọc Diệp - Chủ tịch Hiệp hội Gạch gốm mỹ nghệ Vĩnh Long, với chất lượng gốm được sản xuất ra ngày một nâng cao do áp dụng phương pháp sản xuất mới, việc thay đổi mẫu mã gốm sẽ rất quan trọng.
Mẫu mã gốm độc đáo và đẹp mắt sẽ thu hút khách hàng và người tiêu dùng. Đồng thời, còn thể hiện giá trị nghệ thuật và sự sáng tạo bên trong sản phẩm. Bên cạnh đó, việc đa dạng mẫu mã sẽ giúp sản phẩm gốm cạnh tranh tốt hơn trên thị trường, tiếp cận đến nhiều đối tượng khách hàng khác nhau hơn nữa.
Bà Diệp cho biết, trong thời gian qua, Hiệp hội luôn nhận được sự quan tâm, hỗ trợ tích cực từ các cấp ban ngành trong tỉnh, trong đó, Đề án: “Nâng cao chuỗi giá trị ngành sản xuất gốm đỏ tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2021 – 2025” mang lại ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp các doanh nghiệp sản xuất gốm thay đổi công nghệ sản xuất, nâng cao khả năng cạnh tranh và phát triển lên tầm cao mới. Năm 2024, đơn hàng gốm tăng khoảng 20% so với năm 2023.
Cũng từ nguồn kinh phí hỗ trợ "Đề án nâng cao chuỗi giá trị ngành sản xuất gốm đỏ tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2021-2025”, năm 2024, Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Vĩnh Long đã hỗ trợ các DNTN Phương Hùng II đầu tư máy hút trấu với tổng kinh phí trên 400 triệu đồng, trong đó nguồn vốn khuyến công hỗ trợ 170 triệu đồng.
Ông Nguyễn Hồng Phương- Giám đốc DNTN Phương Hùng II (xã Thanh Đức, huyện Long Hồ) cho biết: “Trước khi trang bị máy hút trấu thì DN phải đi thuê máy nên rất bị động về thời gian, tốn nhiều công sức lao động, giá thành cao. Từ khi trang bị máy hút trấu thì rất thuận tiện, chủ động nguyên liệu, giảm chi phí đầu vào, tiết giảm sức lao động...”.
“DN rất cảm ơn các cơ quan Nhà nước, Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Vĩnh Long đã quan tâm hỗ trợ ngành gốm, hỗ trợ DN. Trong đó, các thủ tục được thực hiện nhanh chóng, giúp DN kịp thời đưa máy móc thiết bị vào phục vụ sản xuất”, ông Phương bày tỏ.
Theo Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Vĩnh Long - bà Lư Thị Hồng Ly, việc hỗ trợ máy móc thiết bị cho các đơn vị sản xuất gốm trên địa bàn tỉnh, đã cho thấy được sự quan tâm của nhà nước là hết sức cần thiết trong giai đoạn khó khăn. Qua việc các DN được hỗ trợ đầu tư máy móc cho thấy, ngoài việc giảm thiểu được công lao động trong quá trình sản xuất thì sản phẩm làm ra đạt chất lượng, tạo được niềm tin của khách hàng. Đặc biệt là sức sống của ngành gốm đã có bước khởi sắc.
Trong thời gian tới, đặc biệt là trong năm 2025, ngoài tiếp tục triển khai thực hiện đề án nâng cao chuỗi giá trị ngành sản xuất gốm đỏ tỉnh vĩnh long, giai đoạn 2021-2025, Trung tâm Khuyến công sẽ tiếp tục thực hiện theo chỉ đạo của Sở Công Thương hỗ trợ các DN gốm tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại, đồng thời mở lớp tập huấn riêng cho ngành gốm…
Ngành gốm Vĩnh Long đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định mình trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0. Với sự hỗ trợ hiệu quả từ nguồn kinh phí khuyến công và tinh thần đổi mới sáng tạo của các DN, hy vọng những sản phẩm gốm mang đậm hồn đất, hồn người Vĩnh Long sẽ ngày càng vươn xa, tô điểm thêm nét đẹp văn hóa và kinh tế của Việt Nam.
Bảo Kiên
