Các nhà đầu tư nước ngoài, các tập đoàn lớn trên thế giới đang chọn Việt Nam là một điểm đến hàng đầu. Trước hết đó là do vị trí địa lý chiến lược. Việt Nam nằm ở điểm đến chiến lược cho sản xuất và Trung Quốc +1, nằm dọc theo các tuyến đường vận chuyển giáp với Nam Trung Quốc và tập trung dọc theo Đông Á. Nền kinh tế Việt Nam năng động, tăng trưởng mạnh mẽ với GDP hàng năm thuộc tốp cao trên toàn cầu.

Cùng với đó, Việt Nam có lực lượng lao động trẻ, đông đảo, thị trường tiêu dùng phát triển mạnh mẽ với dân số vượt mốc 100 triệu người, tầng lớp trung lưu mở rộng nhanh chóng và khu vực dịch vụ, thương mại điện tử đang phát triển vượt trên 40% GDP hàng năm.

Đặc biệt, Việt Nam tích cực hội nhập với chính sách cởi mở, năng động khi đã ký kết hầu hết các công ước, nghị định thư và thỏa thuận bảo vệ sở hữu trí tuệ lớn trên thế giới. Đến nay, Việt Nam đã ký kết hơn 18 FTA, mang lại lợi thế thương mại thông qua các nước trong khu vực APAC, ASEAN, châu Âu, châu Mỹ.

Những lợi thế này đã góp phần thu hút hàng loạt dự án sản xuất thông minh của châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Đài Loan đến Việt Nam thời gian qua. Nhiều nhà đầu tư tiềm năng trong ngành công nghiệp hỗ trợ sản xuất linh kiện điện tử và bán dẫn cũng đang xem xét đầu tư để đón đầu cơ hội hợp tác với các “đại bàng” công nghệ nguồn như NIVIDA của Mỹ, ASML của Hà Lan, Amkor, Seojin của Hàn Quốc…

Theo ông Liang Yang Hong - Giám đốc Công ty TNHH Trung tâm thương mại quốc tế điện tử Trung Việt Trung, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đã khiến làn sóng dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc của các tập đoàn lớn đang ồ ạt hơn, theo đó các DN vừa và nhỏ trong chuỗi sản xuất của các tập đoàn đó cũng chuyển theo. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài có nhà máy sản xuất ở Trung Quốc vì thận trọng hơn với chuỗi cung ứng đã tìm kiếm nguồn cung khác ngoài Trung Quốc. Trong làn sóng đó, Việt Nam là một điểm đến hấp dẫn.

Để đón làn sóng đầu tư mới, ông Liang Yang Hong cho hay, Công ty của ông đã đầu tư một cụm nhà xưởng công nghiệp ở Bắc Ninh (Việt Nam) và đã sớm được lấp đầy. Đồng thời, Công ty đã xây dựng tòa nhà trung tâm thương mại tại thành phố Bắc Ninh, nơi sẽ là trung tâm văn phòng cho các DN điện tử và cũng là nơi trưng bày - mua bán các sản phẩm, linh kiện điện tử, dự kiến khai trương trong 2 tháng tới.

Tuy nhiên, để nắm bắt hiệu quả cơ hội này, tạo điểm nhấn kích hoạt “làn sóng FDI lần thứ 4”, thì Việt Nam cũng cần phải có những chính sách phù hợp, kịp thời cho phát triển chuỗi cung ứng. Ông Trương Thiệu Cường - Giám đốc Công ty TNHH Thương mại thiết bị hiển thị Tomko (Trung Quốc), đánh giá môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam đang ngày càng được cải thiện. Tuy nhiên, chuỗi sản xuất của Việt Nam chưa hoàn thiện, ảnh hưởng không nhỏ đến cơ hội thu hút các nhà đầu tư quốc tế đến Việt Nam.

“Ví dụ, tai nghe Apple thì ở Trung Quốc có từ thiết kế, nguyên vật liệu, khuôn và sản xuất… đã có một chuỗi như thế nên từ khi có ý tưởng ban đầu đến khi ra sản phẩm rất nhanh, chớp được cơ hội thị trường, đẩy nhanh tiến độ đưa sản phẩm ra thị trường nên giá trị của sản phẩm lớn hơn”, ông Trương Thiệu Cường nói. Do Việt Nam chưa có được một chuỗi hoàn thiện như vậy, nên sản phẩm đưa ra thị trường chậm hơn rất nhiều. Giám đốc Tomko nhận xét, Việt Nam có nhiều lợi thế, đất rộng, dân số đông, có nhiều cơ hội thu hút dòng sản xuất thông minh, tài nguyên nhiều, chi phí đi du lịch rẻ, nhưng chi phí sản xuất hàng hóa công nghiệp thì lại lớn.

Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Để hoàn thiện chuỗi sản xuất ở Việt Nam, nắm bắt cơ hội dịch chuyển chuỗi cung ứng trên thế giới, nhiều DN lại cho rằng, cần có chính sách để thu hút thêm nhiều nhà đầu tư nước ngoài vào cùng hoàn thiện chuỗi cung ứng. Việc chưa hoàn thiện chuỗi sản xuất khiến Việt Nam mất đi khá nhiều cơ hội trong thu hút đầu tư nước ngoài. Bởi, nếu chuỗi sản xuất đã hoàn thiện, nhà đầu tư đến Việt Nam sẽ sử dụng linh phụ kiện của các DN trong nước sản xuất. Còn nếu chuỗi sản xuất chưa hoàn thiện, họ sẽ phải nhập khẩu nguyên, phụ liệu từ nước ngoài. Điều đó không chỉ làm gia tăng chi phí sản xuất của DN mà còn không kích thích được ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước phát triển.  

Ông Lưu Văn Đại - Giám đốc Công ty Cổ phần Metal Heat Việt Nam (chuyên xử lý nhiệt các sản phẩm linh kiện ô tô, xe máy và chi tiết máy) không giấu nổi băn khoăn: “Làm thế nào để DN tham gia vào được chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn lớn? Đây là một câu hỏi, một bài toán mà rất nhiều DN cơ khí đang đau đầu để giải bài toán này”.

Ông Đại cũng cho biết, tiếp cận công nghệ tiên tiến trên thế giới không phải chuyện khó của DN Việt Nam. Vấn đề đau đầu nhất mà hầu hết DN cơ khí Việt Nam mắc phải là nhu cầu về vốn. Theo đó, để đầu tư công nghệ mới cần rất nhiều tiền, một DN nhỏ thì rất khó để đủ tiềm lực tài chính đầu tư những công nghệ này. Các DN cho biết, việc tiếp cận nguồn vốn vẫn rất khó bởi vẫn còn những rào cản. Muốn có được sự hỗ trợ vốn này thì DN phải dành rất nhiều thời gian để theo đuổi, ảnh hưởng tới cơ hội.

Cùng với đó, chính sách hỗ trợ các DN rất cần thiết. Đặc biệt là chính sách hỗ trợ thuế cho các DN nhỏ và vừa. Theo đó, ông Đại đề nghị Chính phủ nghiên cứu thực hiện chính sách ưu đãi hơn nữa đối với các DN cơ khí như: Miễn giảm thuế, miễn giảm lãi suất vay vốn và đơn giản hóa thủ tục vay vốn từ các quỹ hỗ trợ của Nhà nước, tạo điều kiện cho DN  nâng cao sức cạnh tranh để tham gia vào chuỗi sản xuất của các tập đoàn đa quốc gia.

Thế Ngọc