Điều này không chỉ đòi hỏi các DN trong nước tăng cường năng lực sản xuất và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết về đổi mới công nghệ và phát triển nguồn nhân lực chuyên sâu, giúp Hà Nội trở thành mắt xích quan trọng trong mạng lưới cung ứng của các tập đoàn toàn cầu.

Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, ông Nguyễn Mạnh Quyền, vừa ký Kế hoạch số 301/KH-UBND, triển khai Chương trình phát triển CNHT TP. Hà Nội đến năm 2025. Kế hoạch này nhằm hiện thực hóa các định hướng và mục tiêu đã đặt ra cho giai đoạn 2020-2025, với trọng tâm là nâng cao tính thực tiễn và hiệu quả của chương trình.

Mục tiêu chính là thúc đẩy phát triển CNHT của Hà Nội theo hướng tích hợp vào chuỗi sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời tăng cường liên kết cung ứng trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và trên cả nước. Đặc biệt, kế hoạch đặt trọng tâm vào việc thu hút đầu tư từ nhiều thành phần kinh tế vào lĩnh vực CNHT, nhằm không chỉ gia tăng số lượng doanh nghiệp (DN) trong ngành mà còn nâng cao chất lượng hoạt động.

Ngoài ra, Hà Nội cũng khuyến khích các DN CNHT gia nhập Khu CNHT Nam Hà Nội cũng như các khu công nghiệp, khu công nghệ cao và cụm công nghiệp đã có sẵn hạ tầng kỹ thuật. Những động thái này không chỉ mở rộng hệ sinh thái CNHT mà còn tạo nền tảng bền vững để Hà Nội trở thành trung tâm CNHT chủ chốt trong vùng và cả nước.

Hà Nội đang phấn đấu đến năm 2025 sẽ có trên 1.000 DN hoạt động trong lĩnh vực CNHT, nhằm đạt mục tiêu đã được đề ra tại Quyết định số 2316/QĐ-UBND ngày 5/6/2020. Thành phố đặt kỳ vọng khoảng 40% số DN này sẽ đạt được hệ thống sản xuất và sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, đủ khả năng tham gia vào mạng lưới sản xuất toàn cầu của các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam.

Theo báo cáo từ Sở Công Thương Hà Nội, tính đến đầu quý II năm 2024, thành phố đã có hơn 900 DN trong lĩnh vực CNHT, trong đó trên 320 DN đã đạt tiêu chuẩn quốc tế về sản xuất và sản phẩm, đáp ứng yêu cầu của các tập đoàn đa quốc gia. Các DN này tập trung sản xuất các sản phẩm như linh kiện và phụ tùng cung cấp cho ngành ô tô, xe máy, cơ khí chế tạo, và điện - điện tử. Đặc biệt, với khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe, các DN này đang ngày càng tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần khẳng định vị thế của Hà Nội trong ngành CNHT khu vực và quốc tế.

Mặc dù số lượng, quy mô và chất lượng của các DN CNHT tại Hà Nội đã có sự tăng trưởng đáng kể song các chuyên gia nhận định rằng sản phẩm CNHT trong nước hiện vẫn còn đơn giản, với hàm lượng công nghệ chỉ ở mức trung bình hoặc thấp. Đó là chưa kể giá trị gia tăng trong chuỗi sản xuất còn khiêm tốn. Tỷ lệ nội địa hóa của các ngành công nghiệp quan trọng như ô tô, điện tử và cơ khí chế tạo vẫn chỉ đạt từ 5-20%, dẫn đến khối lượng linh kiện và phụ tùng nhập khẩu hàng năm lên tới hàng chục tỷ USD. Chỉ riêng linh kiện cho ngành điện tử và ô tô đã tiêu tốn khoảng 35-50 tỷ USD từ nguồn nhập khẩu.

Một thách thức khác mà các DN CNHT phải đối mặt là sự phụ thuộc quá mức vào các tập đoàn lớn khi trở thành nhà cung cấp cho họ. Điều này đồng nghĩa với việc nếu các tập đoàn này thay đổi chiến lược hoặc thay đổi nhà cung cấp, DN CNHT có thể gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. Cạnh tranh từ các nhà cung cấp nước ngoài cũng là một bài toán khó đối với ngành CNHT Việt Nam. Khi các tập đoàn lớn đầu tư vào Việt Nam, họ thường mang theo các nhà cung cấp thân thiết từ các quốc gia khác. Điều này tạo ra sự cạnh tranh gay gắt cho các DN CNHT nội địa, đặc biệt là trong bối cảnh các DN nước ngoài thường có lợi thế về công nghệ, vốn và kinh nghiệm.

Ông Nguyễn Hoàng, Chủ tịch Hiệp hội DN CNHT Hà Nội (Hansiba) - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn N&G chia sẻ, để hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, các DN nói chung và ngành công nghiệp Hà Nội nói riêng đã chú trọng vào nhiều lĩnh vực công nghệ cao, công nghiệp xanh và phải phát triển bền vững. Tuy nhiên, vẫn còn ở mức hạn chế, trong thời gian tới cần được đặc biệt quan tâm hơn nữa. Bởi hiện nay, ngành CNHT mới chỉ đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu thị trường nội địa Việt Nam, trong đó, hàng năm phải nhập khẩu dưới 100 tỷ USD linh kiện các ngành điện tử, ô tô…

Ngành CNHT Hà Nội cần nhiều giải pháp tích cực trước những thách thức lớn

Bên cạnh đó, các DN CNHT trong nước đang đối mặt với những thách thức lớn về nguồn lực để đổi mới công nghệ và nâng cao kỹ thuật sản xuất. Năng lực cung cấp các linh kiện công nghệ cao, yêu cầu kỹ thuật phức tạp vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, dù mục tiêu đạt hơn 1.000 DN CNHT tại Hà Nội vào năm 2025 có thể không khó để đạt được, nhưng vấn đề cốt lõi vẫn là nâng cao sức cạnh tranh và khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị quốc tế.

Khi nền kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn, ngành CNHT sẽ chịu tác động lớn. Các DN không chỉ phải đối mặt với áp lực về lao động và tài chính mà còn gặp thách thức từ chuỗi cung ứng bị đứt gãy. Để vượt qua những khó khăn này, các DN cần đẩy mạnh hợp tác, xây dựng các điểm tựa về công nghệ và tài chính, từ đó tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu, phát triển bền vững ở cả thị trường trong nước lẫn quốc tế.

Để giải quyết những thách thức trong ngành CNHT, Hà Nội dự kiến sẽ chỉ đạo các Sở, ngành và các địa phương tăng cường kết nối và hỗ trợ DN nhằm giúp họ trở thành nhà cung ứng sản phẩm cho khách hàng trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, thành phố sẽ đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến, thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này, đồng thời cung cấp tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật cho các DN.

Năm 2025, Hà Nội dự kiến tổ chức hai hội chợ triển lãm chuyên ngành về CNHT với sự tham gia của DN từ Hà Nội, các tỉnh, thành phố khác và cả DN nước ngoài. Bên cạnh đó, các hội thảo nhằm xúc tiến đầu tư từ các đối tác trong và ngoài nước cũng sẽ được tổ chức, nhằm tạo điều kiện cho các DN trong nước mở rộng hợp tác và tăng cường năng lực cạnh tranh.

Thành phố sẽ hỗ trợ DN tham gia chương trình thông qua việc áp dụng các hệ thống quản lý đáp ứng yêu cầu của chuỗi sản xuất toàn cầu, nâng cao năng lực quản trị DN và quản trị sản xuất. Đặc biệt, DN sẽ được khuyến khích và hỗ trợ nghiên cứu, phát triển, ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất thử nghiệm các sản phẩm như linh kiện, phụ tùng và vật liệu đầu vào.

Sở Công Thương Hà Nội cũng sẽ phối hợp với các sở, ngành liên quan để xây dựng kế hoạch chi tiết, triển khai các hội chợ triển lãm chuyên ngành và hỗ trợ DN trong việc đổi mới công nghệ, sản xuất thử nghiệm, đảm bảo đáp ứng các mục tiêu và yêu cầu đặt ra. Đồng thời, Sở cũng sẽ huy động nguồn lực từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để thực hiện chương trình.

Ngoài ra, Sở Công Thương Hà Nội sẽ phối hợp chặt chẽ với Cục Công nghiệp - Bộ Công Thương và Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp nhằm triển khai hiệu quả Chương trình phát triển CNHT của Trung ương, đồng thời thúc đẩy liên kết giữa Hà Nội và các địa phương khác trong cả nước để phát triển ngành CNHT.

Minh Phương