Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, hiện nay, các mô hình TMĐT xuất ngày càng nhiều, việc thanh toán không dùng tiền mặt trong các giao dịch này tại Việt Nam cũng ngày càng tăng. Tuy nhiên, tỉ lệ thanh toán không dùng tiền mặt trong TMĐT đặc biệt là thanh toán điện tử thông qua các trung gian thanh toán hoặc các ứng dụng thanh toán còn thấp.

Trên thực tế, các giao dịch thanh toán không qua các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán như giao dịch thanh toán bằng hình thức chuyển khoản, gửi tiền mặt qua các quầy giao dịch, gửi tiền qua bưu điện... chiếm tỉ lệ cao trong các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt.

Việc này tiềm ẩn những rủi ro cho người tiêu dùng trong quá trình giao dịch như: khi hàng hóa/dịch vụ không đạt yêu cầu có thể không được người bán tiếp nhận chuyển hoàn, người tiêu dùng cũng không thể khiếu nại hoặc được bảo vệ trong các giao dịch như trên.

Hiện tại, tại Việt Nam chỉ mới xuất hiện hình thức thanh toán đảm bảo (thanh toán tạm giữ) thông qua tài khoản ví điện tử của người dùng hoặc được tạm giữ bởi chính các sàn giao dịch TMĐT. Tuy nhiên, hình thức này cũng vẫn tiềm ẩn rủi ro cho người tiêu dùng và doanh nghiệp TMĐT do dòng tiền trong ví điện tử không được đảm bảo bởi một ngân hàng thương mại hoặc một tổ chức, cơ quan quản lý nhà nước.

Thực hiện Kế hoạch phát triển TMĐT quốc gia, Bộ Công Thương đặt mục tiêu cao đối với thanh toán không dùng tiền mặt trong lĩnh vực TMĐT, cụ thể, thanh toán không dùng tiền mặt trong TMĐT đạt 50%, trong đó, thanh toán thực hiện qua các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán chiếm 80% vào năm 2025.

Để thực hiện mục tiêu trên, nhiều giải pháp đã và sẽ được triển khai như: Hệ thống thanh toán TMĐT quốc gia KeyPay; nghiên cứu triển khai hệ thống thanh toán đảm bảo trong TMĐT theo phương án trọng tài thương mại (ESCROW) hướng đến mục đích bảo vệ cả người tiêu dùng và người bán hàng khi thanh toán không dùng tiền mặt trong một giao dịch TMĐT.

Nhằm hỗ trợ các bên tham gia vào giao dịch sử dụng thanh toán trực tuyến được bảo vệ, thời gian tới, Trung tâm Tin học và Công nghệ số dự kiến sẽ cho ra mắt hệ thống đảm bảo giao dịch trong TMĐT. Hệ thống này hướng đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên môi trường điện tử, bảo vệ lợi ích của các bên tham gia giao dịch trực tuyến, cụ thể: tăng lượng thanh toán điện tử qua Escrow, giảm tỷ lệ COD; tăng độ tin cậy và thúc đẩy gia tăng giao dịch; giải quyết tranh chấp với cơ sở pháp lý rõ ràng; bảo vệ lợi ích cho cả bên mua và bên bán…

PV