Thực phẩm hữu cơ (organic food) còn được gọi là tự nhiên (natural food) hay lành mạnh (healthy food) là những thực phẩm có được từ “nông nghiệp hữu cơ” (organic farming). Là hệ thống canh tác và chăn nuôi tự nhiên, không sử dụng hóa chất làm phân bón và thuốc trừ sâu, diệt cỏ; nông nghiệp hữu cơ giúp giữ độ phì nhiêu của đất, bảo vệ nguồn nước và giảm thiểu ô nhiễm, bảo đảm sức khỏe cho con người và vật nuôi.

Những năm qua, người tiêu dùng đã không còn quá xa lạ với khái niệm thực phẩm hữu cơ. Trong giai đoạn hiện nay, khi ý thức về thực phẩm sạch được nâng cao, thì sản phẩm hữu cơ được xem như một hướng đi đúng đắn. Tuy nhiên, nó lại đặt ra một thách thức về chế tài quản lý, khi mà thị trường sản phẩm hữu cơ đang nhộm nhoạm, dẫn đến tình trạng nhập nhèm về chất lượng.

Các cửa hàng trưng biển “Thực phẩm hữu cơ” mọc lên trên nhiều tuyến phố. Những dòng quảng cáo bắt mắt như “Sản phẩm 100% hữu cơ” hay “Thực phẩm dinh dưỡng tự nhiên, siêu sạch”… đánh mạnh vào thị giác người tiêu dùng.

Trên đường Nguyễn Chí Thanh (Ba Đình, Hà Nội), một siêu thị mini chuyên các sản phẩm hữu cơ, giá của các sản phẩm đắt hơn nhiều so với các sản phẩm bày bán ngoài chợ. Một kg rau cải ngọt, rau cần, cải ngồng, xu hào, cải cúc, bắp cải, mướp… đồng giá 32.000 đồng, trong khi thịt lợn lên tới 152.000 đồng/kg. Tương tự, ở các tuyến phố như Hoàng Hoa Thám, Cầu Giấy, Kim Mã, Hoàng Quốc Việt… các siêu thị mini cũng có mức giá khá “chát”. Nhân viên bán hàng tên Hoa cam kết với chúng tôi, thực phẩm hữu cơ ở siêu thị đảm bảo các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và đặc biệt là rất sạch.

Chị Thu Hà, một nhân viên văn phòng chia sẻ, từ lâu chị đã hình thành thói quen mua sản phẩm sạch tại các cửa hàng, siêu thị chuyên bán đồ hữu cơ. Chị Hà chia sẻ, trước đây chị cũng không biết nhiều về sản phẩm hữu cơ. Tuy nhiên, hơn 1 năm nay khi nghe một đồng nghiệp giới thiệu thì chị đã chuyển hẳn sang dùng các loại thực phẩm này.

 Một cửa hàng bán thực phẩm hữu cơ

Nhưng dường như người tiêu dùng đang bị các loại biển hiệu, quảng cáo tác động quá mạnh mẽ mà quên mất các vấn đề cốt lõi. Đầu tiên, bao bì của nhiều loại sản phẩm hữu cơ khá mơ hồ, đơn giản. Thậm chí có sản phẩm “2 trong 1”, vừa ghi là sản phẩm hữu cơ, phía dưới có cả tem chứng nhận VietGap. Đây được coi là việc “nhập nhèm”, không am hiểu về thực phẩm hữu cơ. Bởi tiêu chuẩn hữu cơ là tiêu chuẩn cao nhất trong chăn nuôi, trồng trọt trong khi đó tiêu chuẩn VietGap chỉ đơn thuần là tiêu chuẩn an toàn của Việt Nam.

Một đại diện chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch ở Hà Nội cho biết, nhiều doanh nghiệp nhân việc “nhập nhèm” giữa thực phẩm an toàn và thực phẩm hữu cơ để kiếm lời. Thế nên mới sinh ra việc: Trên một bao bì vừa có chữ “hữu cơ”, vừa có chứng nhận sản phẩm an toàn VietGap. Sản phẩm sạch thì chỉ có giá đắt hơn đôi chút, nhưng sản phẩm hữu cơ thì gấp nhiều lần.

Đặc biệt hồi tháng 7 năm ngoái, đại diện của Phòng thí nghiệm khoa học quốc tế đưa ra một thông tin khiến người tiêu dùng toàn cầu, nhất là ở Việt Nam phải lo lắng. Theo đó, nhiều loại thực phẩm, siêu thực phẩm và các loại thực phẩm bổ sung được nhập khẩu từ Trung Quốc bị nhiễm các kim loại nặng độc hại như chì và thủy ngân. Thực phẩm bị nhiễm kim loại nặng khi chúng được trồng trong đất bị ô nhiễm bởi chất thải công nghiệp. Các nhà máy trực tiếp thải ra những thành phần độc hại vào bầu khí quyển và chúng rơi xuống đất nơi mà cây lương thực được trồng. Nhiều loại đất cũng bị ô nhiễm nặng do sử dụng các hóa chất thuốc trừ sâu độc hại như chì arsenate, trong đó có chứa cả chì và asen. Khi mà mối lợi từ thực phẩm hữu cơ là rất lớn, thì nguy cơ hàng Trung Quốc trà trộn là không phải không có.

Ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, cho rằng hiện nay thực phẩm hữu cơ đang được rất nhiều người tiêu dùng tin tưởng và lựa chọn. Bởi thế nó rất dễ bị làm giả, làm nhái, bởi quy trình trồng rau hữu cơ thường phải khép kín với những khu vực, cơ sở vật chất riêng biệt. Do vậy, người tiêu dùng cần lưu ý khi chọn sản phẩm hữu cơ, trên các sản phẩm có dán tem nhận diện, điện thoại liên lạc và đặc biệt là mã nhóm sản xuất để có thể tự truy xuất nguồn gốc sản phẩm. 

Nguồn VietQ